ارز‌آوری از مسیر صادرات به همسایگان

مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به جایگاه کشورهای عربی در میان ۲۰ کشور اول هدف صادراتی، گفت: مجموع صادرات ایران به کشورهای عربی، هشت میلیارد و ۵۶۵ میلیون دلار بوده است.
سازمان توسعه تجارت ایران، «فرزاد پیلتن» اظهار داشت: چین، عراق و امارات در رتبه‌های اول تا سوم و کشورهای قزاقستان، میانمار و هنگ کنگ در رتبه‌های ۱۸ تا ۲۰ کشورهای هدف صادراتی ایران قرار دارند.
به گزارش  اقتصاددان به نقل از اسکناس، پیلتن افزود: بررسی فهرست ۲۰ کشور اول هدف صادراتی ایران نشان می‌دهد پنج کشور عربی شامل عراق با حدود ۵.۳ میلیارد دلار رتبه دوم، امارات با حدود ۳.۷ میلیارد دلار در رتبه سوم، عمان با ۲۴۴ میلیون دلار، بعد از کشورهای ترکیه، افغانستان، هند، پاکستان، اندونزی، جمهوری آذربایجان، روسیه، تایلند و ارمنستان در رتبه ۱۳، کویت با ۱۷۷ میلیون دلار در رتبه ۱۴ و قطر با ۹۸ میلیون دلار بعد از آلمان و ونزوئلا در رتبه ۱۷ جزو فهرست مذکور قرار دارند.
مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران گفت: مجموع صادرات به کشورهای عربی مذکور، حدود هشت میلیارد و ۵۶۵ میلیون دلار بوده است.
پوی ادامه داد: سایر کشورهای عربی مانند عربستان، بحرین و یمن از حوزه خلیج فارس و سوریه، اردن و لبنان از حوزه خاورمیانه) در فهرست ۲۰ کشور اول صادراتی ایران طی مدت مذکور قرار نگرفته‌اند
پیلتن گفت: همچنین طی مدت هشت ماهه ابتدای سال ۹۹، حدود ۱۳ میلیارد و ۳۷۷ میلیون دلار صادرات به ۱۵ کشور همسایه صورت گرفته که از این میزان حدود هشت میلیارد و ۵۷۰ میلیون دلار آن به کشورهای عربی همسایه صادر شده است.
وی افزود: در فهرست مذکور، کشورهای عراق و امارات در رتبه‌های اول و دوم قرار داشته و کشورهای عمان، کویت و قطر پس از ترکیه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان و روسیه به ترتیب در رتبه‌های ۹، ۱۰ و ۱۱ و بحرین بعد از قزاقستان و ترکمنستان در رتبه ۱۴ قرار گرفته‌اند.
به گفته وی، عربستان نیز همچنان بدون هرگونه مبادله تجاری در رتبه آخر صادرات به کشورهای همسایه قرار دارد.
پیلتن گفت: بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی گمرک، تجارت خارجی ایران در هشت ماهه امسال ۹۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۴۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار ثبت شد. بر همین اساس، میزان واردات کالا در این مدت ۲۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ارزش ۲۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن یک درصد و از نظر ارزش ۱۸ درصد کاهش نشان می‌دهد. وی افزود: همچنین بیش از ۷۵ میلیون تن کالا به ارزش ۲۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار و افزون بر سه برابر میزان واردات، صادرات انجام شده که از نظر وزنی ۱۴ درصد و ارزشی ۱۹ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.
در همین خصوص علیرضا رزم حسینی، شامگاه (پنجشنبه-۲۰ آذر) در دیدار با فعالان اقتصادی استان در سالن همایش‌های اتاق بازرگانی اصفهان، اظهار کرد: در هشت ماه گذشته صادرات به ۱۵ کشور همسایه ۵۰ درصد افزایش یافت که نشان می‌دهد این کشورها زمینه خوبی برای تحقق این مهم هستند. در این فرآیند در ماه‌های آینده و تا پایان سال هم افزایش صادرات را شاهد خواهیم بود.
وی اضافه کرد: جلوگیری از رانت خواری و واردات در مقابل صادرات نکته کلیدی و مورد مطالبه فعالان اقتصادی در نشست امروز بوده است.
رزم حسینی صادرکنندگان را مجاهدان اقتصادی دانست و افزود: واردات ضروری و کارخانه‌های اساسی مختار خواهند بود در سامانه نیمایی ارز را به فروش برسانند و صادرکننده مجاهد اقتصادی است.
در همین خصوص چندی پیش حمید زادبوم معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته بود: «امسال بیشترین تمرکز ما روی صادرات به کشورهای همسایه است و بهترین پتانسیل ما در این خصوص کشور عراق است».
وی افزود: عراق، بزرگ‌ترین بازار ایران در بین همسایگان است، اما صادرات به این کشور در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۳۷ درصدی ارزش و کاهش ۱۹ درصدی وزن داشته است. البته بخشی از این روند نزولی صادرات به عراق ناشی از بسته بودن مرزها به‌دلیل شیوع ویروس کروناست.
زادبوم همچنین اعلام کرده است: «امسال در دو ماه نخست، شروع تجارت خارجی ما به‌دلیل شیوع کرونا از اوجش گرفته شد اما از خردادماه اوج‌گیری صادرات به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان آغاز شده از این رو توجه به گلوگاه‌ها و مشکلات موجود در مرز را در دستورکار داریم.»
وی اظهار کرد: «با توجه به اینکه ۷۱ درصد صادرات ما در سال ۹۹ از مرزهای زمینی و دریایی همسایه انجام می‌شود و تمرکز روی همسایگان است، عراق بهترین پتانسیل را برای صادرات دارد.» معاون وزیر صمت گفته است: «امسال با توجه به شیوع کرونا صادرات غیرنفتی ما مانند ۲۰ کشور پیشرو در دنیا افت داشت و ما ۳۹ درصد کاهش صادرات داشتیم؛ ولی در مرز پرویزخان شاهد رشد ۶۰ درصدی صادرات بودیم و هرچه به جلو می‌رویم، شاهد افزایش صادرات نسبت به ماه قبل هستیم. هدف‌گذاری صادرات کشور ما امسال به همان اندازه سال گذشته به میزان ۴۱ میلیارد دلار است.»
یحیی آل اسحاق نیز در این باره می گوید:: بر اساس براوردهای صورت گرفته، تجارت خارجی ما با عراق در سال گذشته عددی بیش از ۱۳ میلیارد دلار را نشان می‌دهد و این در حالی است که بر اساس برنامه ریزی‌های صورت گرفته و اهداف مشترک دو کشور، این عدد می‌تواند در کوتاه مدت به ۲۰ میلیارد دلار برسد که بخش قابل توجهی از آن، شامل صادرات ایران به عراق است.
به گفته وی، با توجه به همراهی و هم دلی مردم دو کشور و اشتراکات فرهنگی و اقتصادی که میان ایران و عراق وجود دارد، عملا دولت یا قدرتی نمی‌تواند این رابطه را تهدید کند و این همکاری‌ها در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
رییس اتاق بازرگانی ایران و عراق درباره آخرین وضعیت تجارت مشرک میان دو کشور پس از شیوع کرونا نیز گفت: متاسفانه شیوع این ویروس محدودیت‌هایی به وجود آورده که این موضوع نه مربوط به ما که گریبان گیر تمام دنیا شده است. با این وجود در تمامی روزهای گذشته، هیچ زمانی نبوده که تمام مرزهای مشترک میان ایران و عراق بسته شده باشند.
آل اسحاق ادامه داد: در حال حاضر تردد در مرزهای شمالی میان دو کشور و صادرات کالاهای ایران به اقلیم کردستان عراق ادامه دارد و مذاکرات برای از سرگیری تجارت در مرزهای جنوبی نیز در جریان است.
وزیر اسبق بازرگانی با اشاره به جایگاه مهم ایران در اقتصاد منطقه، توضیح داد: ما در منطقه‌ای قرار داریم که کشورهای حاضر در آن در برای رفع نیازهایشان در سال بیش از هزار میلیارد دلار واردات انجام می‌دهند و سهم ما از این بازار بسیار محدود بوده است. این در حالی است که بسیاری از این کشورها به محصولات صادراتی ما از محصولات غذایی گرفته تا مصالح ساختمانی و خدمات فنی و مهندسی احتیاج جدی دارند.
وی افزود: در صورتی که محدودیت‌های داخلی را برطرف کنیم و بر اساس یک برنامه جامع و هدفمند گام برداریم، می‌توان انتظار داشت که ایران در سال‌های آینده سهمی بیش از ۲۰۰ میلیارد دلاری از این بازار داشته باشد و دغدغه مهم عدم وابستگی به نفت، اجرایی شود.
این مقام مسئول تصریح کرد: عراق پس از چین دومین مقصد صادراتی کالاهای ایران به شمار می‌رود. هرچند تحت تاثیر شیوع کرونا، محدودیت‌هایی در مرزهای مشترک دو کشور به وجود آمد اما در حال حاضر صادرات ایران به اقلیم کردستان عراق ادامه دارد.
در این باره بهرامی، رئیس صندوق ضمانت از صادرات در بخش دیگری از صحبت‌های خود به ظرفیت صادراتی کشورهای همسایه اشاره کرد و گفت: در دوران تحریم که فشارهای زیادی به اقتصاد ایران تحمیل می‌شود، بهترین بازار و شرکای تجاری ما کشورهای همسایه هستند. چون مشکلات مربوط به نقل‌و‌انتقالات پولی و مالی و لجستیک با این کشورها کمتر است و امکان تبادل کالا وجود دارد. این در حالی است که به دلیل فشارهای ناشی از تحریم‌های امریکا، عده‌ای از کشورهای دنیا تبادلات خودشان را با ایران محدود کرده و بازرگانان ما در این زمینه با مشکلاتی مواجه شده‌اند.
بهرامی افزود: واقعیت آن است که هرچه تنوع محصولات صادراتی ما بیشتر باشد، هم تحریم آنها دشوارتر و هم دور زدن تحریم آنها ساده تر خواهد بود. بر این مبنا، تلاش صندوق ضمانت صادرات ایران نیز بر این بوده است که با جذب مشتریان صادرکننده جدید و حمایت بیش از پیش از صادرات در کشورها و مقاصد جدید از متنوع‌سازی محصولات و بازارهای صادراتی کشور حمایت کند.
وی همچنین عنوان کرد: نکته دیگر در خصوص اثر تحریم بر صادرات، آن است که هرچه ساختار مالی مقصد کالاهای صادراتی کشور، توسعه یافته تر و منسجمتر باشد، امکان اعمال قوانین بین‌المللی از جمله تحریم های فراسرزمینی امریکا در آنها بیشتر است. لذا صادرات سنتی به کشورهای همسایه خصوصا عراق و افغانستان، تاثیر منفی چندانی از تحریم‌ها نپذیرفته و در مقابل، به دلیل افزایش نرخ ارز، سودآوری صادرات به این کشورها بیش از پیش افزایش یافته است. به نحوی که طبق آمار منتشره گمرک، البته قبل از بروز کرونا صادرات به عراق و افغانستان به ترتیب ۳۷ و ۵ درصد از نظر ارزش صادرات رشد داشته‌اند.
بهرامی افزود: این در حالیست که صادرات ایران به امارات و کره جنوبی که اقتصادهای نسبتا توسعه یافته تری دارند، به ترتیب با کاهش ۱۲ و ۴۱ درصدی از لحاظ ارزشی مواجه شده‌اند؛ لذا در بلندمدت انتظار میرود صادرکنندگان کشور با وفق دادن خود با شرایط جدید، به سمت توسعه صادرات و متنوع‌سازی آن حرکت نمایند و در این مسیر، کشورهای درحال توسعه، مقاصد به مراتب بهتری برای صادرات در شرایط تحریم خواهند بود.
رئیس صندوق ضمانت از صادرات در ادامه گفت: آمار تجارت ۱۲ ماه منتهی به اسفند سال ۹۷ کشورمان نشان می‌دهد که از حدود ۴۴ میلیارد و ۳۰۹ میلیون دلار صادراتی که در سال ۹۷ انجام شد، حدود ۲۴ میلیارد و ۱۳۲ میلیون دلار به ۱۵ کشور همسایه انجام شده است و این یعنی بیش از ۵۴ درصد صادرات کشورمان به مقصد کشورهای همسایه بوده است.
بهرامی افزود: همچنین با توجه به واردات ۱۲ ماه سال گذشته، از مجموع ۴۲ میلیارد و ۶۱۲ میلیون دلار کل واردات کشور، ۱۱ میلیارد و ۵۴۱ میلیون دلار کالا از مبدأ کشورهای همسایه وارد خاک ایران شده است و این بدان معناست که ۲۷ درصد واردات ایران در سال گذشته از کشورهای همسایه انجام گرفته است.
رئیس صندوق ضمانت از صادرات در پایان بیان کرد: انچه حائز اهمیت است این است که اگرچه بررسی روند تجارت ایران با ۱۵ کشور همسایه نشانگر روند صعودی صادرات کشورمان در ده ساله گذشته بجز سال ۱۳۹۲ است اما واردات ۱۵ کشور همسایه از ایران حدود ۲۴ میلیارد دلار است که مقایسه این عدد با کل واردات این کشورها ( ۱۲۰۰ میلیارد دلار )، نشان می‌دهد که سهم ایران در واردات غیرنفتی ۱۵ کشور همسایه نسبت به واردات آنها از جهان فقط ۲ درصد است و این بدان معناست که تجار ایرانی تا کنون نتوانسته‌اند به‌خوبی از این بازارها استفاده کنند.

ع