واکنش رسمی به شایعه «جنگ اقلیمی»

بالاترین مقام ایران در حوزه هواشناسی دیروز در یک نشست مطبوعاتی شایعه جنگ اقلیمی علیه کشورمان را رد کرد. در شرایطی که خشکسالی معناداری در قلمروی ایران پهناور رخ نموده است و در همین حال، دامن کوه‌های کشورهای اطراف سفیدپوش از برف هستند، سئوالات زیادی در افکار عمومی ایجاد شده است. عدم تحقق پیش‌بینی‌های مثبت از بارندگی‌ها نیز بدگمانی شهروندان به مداخله برخی کشورها را تشدید کرده است. در واقع، ذهنیت غالب در میان شهروندان، موید دسیسه برخی کشورها همچون چین علیه ایران است. با وجود این، مقام‌های ایرانی در حوزه تخصصی هواشناسی و اقلیم‌شناسی این مساله را به‌شدت رد می‌کنند و آن را غیر ممکن می‌دانند. در همین رابطه، سحر تاجبخش، رییس سازمان هواشناسی با رد جنگ اقلیمی گفت: انرژی‌ سیستم‌های جوی با فرآیندهای کوچک‌مقیاس تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. او در عین حال، اظهار کرد: اما اگر منظور از جنگ اقلیمی پیامدهای تغییر اقلیم و پیامدهای ناشی از افزایش دمای کره زمین باشد، کشورها می‌توانند به این مرحله از اختلاف نظر برسند چرا که پیامدهای آن موجب کاهش منابع آبی می‌شود. پیش از این نیز، احد وظیفه، رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در رابطه با شایعات مربوط به عقیم‌سازی ابرها و سامانه هارپ، گفته بود: اینها فقط شایعه است. هارپ هم تاسیساتی است که در آلاسکا راه‌اندازی شده و امواج را برای آزمایش لایه یونوسفر یا لایه‌های بالایی جو ارسال می‌کند. این امواج هیچ ارتباطی به اتمسفر که در آنجا ابر تشکیل می‌شود، ندارد. این اقدام برای آن است تا دانشمندان بدانند واکنش امواج رادیویی در لایه‌های یونوسفر چگونه است و مطالعات مذکور ارتباطی به اتمسفر ندارد. در بهار و تابستان خشکسالی بخش‌های جنوبی اروپا را در نوردید و در کشورهایی مانند ایتالیا، اسپانیا، یونان و… خشکسالی بی‌سابقه‌ای رقم خورد. در منطقه خاورمیانه نیز شاهد کم‌بارشی بوده‌ایم که برای برخی کشورها از جمله سوریه، ایران، عراق، ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی این کم‌بارشی بیشتر بوده است.

علی نصیری، رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز پیش از این اظهار کرده بود: همچنان مخاطرات قدیمی مثل زلزله و سیل سرجایش است، امروزه مخاطرات جدیدی را تجربه می‌کنیم که هنوز مسوولان آن را به رسمیت نمی‌شناسند؛ کم‌آبی و بی‌آبی‌های اخیر جزو مخاطرات جدید کشور است.

ترکیه در عرض‌های بالاتر از ایران

  به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل  ،   دیروز اما رییس سازمان هواشناسی درباره پربارشی برخی کشورهای همسایه در مقایسه با کشورمان نیز گفت: یکی از اصلی‌ترین عوامل در شکل‌گیری شرایط ناپایدار جوی، توپوگرافی، پستی و بلندی‌های سطح زمین و میزان رطوبت است که می‌تواند منجر به بارندگی شود اما اگر رطوبت وجود نداشته باشد وزش باد و خیزش گردوغبار روی می‌دهد. ترکیه عرض‌های بالاتر از ایران و دو منبع رطوبتی قابل توجه دارد که الگوی جو آن را با کشورمان متفاوت کرده است.

تاجبخش با یادآوری اینکه متوسط بارش سالانه ایران ۲۳۰ و ترکیه ۵۰۰ میلی‌متر است درباره مسائل مطرح‌شده درباره جنگ اقلیمی تصریح کرد: چنانچه کشوری در جهان وجود داشته باشد که با بهره‌گیری از قدرتی زیاد، انرژی‌های سیستم‌های جوی را تحت کنترل خود قرار دهد، قطعاً یک مساله پنهانی نخواهد بود و آنقدر می‌تواند این قدرت را اشاعه دهد که بر همه جا حکومت کند، اما انرژی‌های سیستم‌های جوی بسیار زیاد است و اینکه با فرآیندهای کوچک‌مقیاس بخواهیم آنها را تحت تأثیر قرار دهیم، امکان‌پذیر نیست.

رییس سازمان هواشناسی تأکید کرد: اما اگر منظور از جنگ اقلیمی پیامدهای تغییر اقلیم و پیامدهای ناشی از افزایش دمای کره زمین باشد، کشورها می‌توانند به این مرحله از اختلاف نظر برسند چرا که پیامدهای آن موجب کاهش منابع آبی می‌شود. همانطور که کشور ما یکی از اصلی‌ترین مناطق در زمین است که مشکل تنش آب دارد و بخشی از این تنش می‌تواند محتمل از پیامدهای تغییر اقلیم باشد.

او درباره چگونگی پیش‌بینی آلودگی هوا بیان کرد: بر اساس‌بندی از قانون هوای پاک، ما مکلف هستیم، شرایط پایداری جو را ۹۶ ساعت قبل از وقوع به وزارت بهداشت اعلام کنیم که این قانون نیز برای آلودگی‌های ناشی از سوخت فسیلی است، در این خصوص پیش‌بینی و اعلام هوای پایدار چندان دشوار نیست. اطلاعات موردنیاز وزارت بهداشت به آنها انتقال داده می‌شود و پس از آن وزارت بهداشت باید با برگزاری کمیته اضطرار برای آلودگی هوایی که پیشِ‌روست، تصمیماتی اتخاذ کند، اما تا بخشی که مربوط به سازمان هواشناسی است، وظایف به‌خوبی انجام می‌شود.

اهمیت مدیریت منابع آب

وی با اشاره به پیش‌بینی‌های هواشناسی برای زمستان گفت: بر اساس داده‌ها و اطلاعات هواشناسی، سیگنال خاصی برای زمستان پیش‌بینی نمی‌شود و بارش‌های نرمال و در برخی نقاط مایل به کم‌بارشی انتظار می‌رود. اگر بارش‌های فرانرمال نیز داشته باشیم، کم‌بارشی‌های آذرماه و سال‌های گذشته جبران نمی‌شود و همچنان مساله مدیریت منابع آبی از اهمیت بالایی برخوردار است، همچنین مساله نداشتن ذخیره برفی نیز بسیار نگران‌کننده است و در مجموع با توجه به ۴ سال خشکسالی پیاپی، وضعیت مناسبی پیشِ‌رو نیست.

سال ۲۰۲۳، گرم‌ترین سال کره زمین

او تصریح کرد: به‌طور قطع همه ما تمایل داریم که پیش‌بینی‌ها محقق شود، اما در برخی مواقع اتفاقاتی در جو می‌افتد که پیش‌بینی‌پذیری را کاهش می‌دهد و یکی از این اتفاقات، افزایش دما است که سال ۲۰۲۳ به گرم‌ترین سال تاریخ کره زمین تبدیل شد. این مساله موجب شد که الگوهای جو در منطقه خودمان که به‌دقت رصد کرده بودیم چندان با پیش‌بینی‌های اردیبهشت مطابقت نداشته باشد.

رییس سازمان هواشناسی گفت: در ماه مهر نزدیک‌به ۱۲ میلی‌متر از میانگین بارش بلندمدت، بارش بیشتری داشتیم. این میزان در آبان‌ماه به حد نرمال رسید، اما در آذر شرایط بسیار بدی داشتیم. آنچه که در آذر رخ داد موجب شد رکورد جدیدی در منطقه ما ثبت شود. همچنین نکته قابل توجه این است که ما تابستان گرمی را تجربه کردیم و گرم‌ترین پاییز را نیز در رکورد خود ثبت کردیم و شاید در آمار دمای زمستانی نیز همین نتایج را داشته باشیم. تاجبخش خاطرنشان کرد: در کل ستون جوی، یک گرمای بی‌سابقه را داشتیم که در هیچ‌کدام از مدل‌های پیش‌بینی تا این اندازه دیده نشده بود که به نظر می‌رسد یکی از تأثیرات تغییر اقلیم در کشور باشد.

علت خشکی دریاچه ارومیه

تاجبخش درباره دریاچه ارومیه، اظهار کرد: روند خشکی دریاچه ارومیه تقریباً از اواسط دهه ۸۰ آغاز شد و مربوط به سال‌های اخیر نیست. به‌طور قطع کم‌بارشی نیز در خشکی آن تأثیر داشته است، زیرا در سال ۹۸ که بارش‌های مناسبی داشتیم و سیلاب‌هایی نیز رخ داد، تراز آب دریاچه ارومیه را نیز افزایش داد، اما مساله اصلی که بسیار مطرح شده، مدیریت منابع آبی است. وی اضافه‌کرد: سدسازی‌های بسیاری که انجام شده و افزایش سطح زیر کشت، همچنین پایین آمدن سطح تراز آب دریا چه و رعایت نکردن حقابه‌های زیست‌محیطی و موارد دیگر، عوامل بسیار مهم‌تری نسبت به کم‌بارشی و پیامدهای تغییر اقلیم بوده‌اند.

دلیل پیش‌بینی‌های اشتباه

تاجبخش در عین حال، درخصوص پیش‌بینی اشتباه سازمان هواشناسی و فعالیت ال‌نینو در کشور، اظهار کرد: پیش‌بینی‌های هواشناسی مبتنی‌بر روش‌های ریاضی است همانطور که از نام آن نیز مشخص است این پیش‌بینی‌ها بر اساس شواهدی که رصد می‌شوند در نظر گرفته و اطلاع‌رسانی می‌شوند. وی با یادآوری اینکه از اردیبهشت ماه امسال مدل‌های هواشناسی پاییز و زمستان نشان می‌داد که در خاورمیانه، ایران و به‌ویژه مناطق غربی کشور، احتمال بارش وجود داشته است و تا شهریور هم این شواهد وجود داشت، ادامه داد: بر این اساس احتمال افزایش بارش‌ها در پاییز و زمستان امسال مطابق بر این پیش‌بینی‌ها بود. وی با بیان اینکه در عرض‌های میانی احتمال ۶۰ تا ۷۰ درصد بارش مناسب وجود دارد، افزود: اساساً نمی‌توانیم اقدامات خود را بر اساس پیش‌بینی‌ها انجام دهیم و باید سناریوهای مختلفی در حوزه‌های مختلف نظیر آب، کشاورزی و محیط زیست تعریف شود تا متناسب با شرایط برنامه موردنظر در زمینه‌های مختلف اجرا شود. رییس سازمان هواشناسی با بیان اینکه در جلسه آخر شورای عالی آب با حضور رییس‌جمهوری سناریوی بدبینانه مطرح در بخش کشاورزی، مدیریت منابع آب و محیط زیست را مطرح کردیم، گفت: همه می‌خواهیم پیش‌بینی‌های هوانشاسی محقق شود، اما در برخی مواقع اتفاقاتی در جو می‌افتد که پیش‌بینی‌پذیری را کاهش می‌دهد و یکی از این اتفاقات، افزایش دماست که سال ۲۰۲۳ میلادی را به گرم‌ترین سال زمین تبدیل کرد. تاجبخش با اشاره به اینکه افزایش دما باعث شد الگوهای جوی رصدشده کشور با پیش‌بینی‌های اردیبهشت ماه امسال مطابقت نداشته باشد، اضافه کرد: طی مهرماه امسال بارش‌ها ۱۲ میلی‌متر از میانگین بارش‌ها در دوره بلندمدت بیشتر بود که در آبان‌ماه به حد نرمال رسید، اما در آذرماه شرایط بدی در بارش‌ها داشتیم. وی خاطرنشان کرد: گرم‌ترین پاییز را در رکورد خود ثبت کردیم و شاید در آمار دمای زمستانی نیز همین نتایج را داشته باشیم. وی درباره تجهیزات موردنیاز برای پیش‌بینی آب‌وهوا با ابراز اینکه در کشورهای توسعه‌یافته متوسط فاصله ایستگاه‌های هواشناسی ۲۰ کیلومتر و در ایران ۱۰۰ کیلومتر است، اظهار کرد: در برنامه داریم شبکه دیده‌بانی قوی‌تری داشته باشیم که امیدواریم در بودجه سال آینده این مورد در دستور کار قرار گیرد. اگر سالانه یک‌هزار میلیارد تومان اعتبارات سازمان هواشناسی تأمین شود می‌توانیم طی ۵ سال به داده‌های قابل‌توجهی در ایجاد شبکه دیده‌بانی و پیش‌بینی هواشناسی دست یابیم.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع