تمرکز زدایی به معنای انتقال قدرت ، مسولیت و منابع

به گزارش اقتصاددان رضا ملاحی در یادداشتی نوشت:تمرکززدایی (Decentralization) به معنای انتقال قدرت، مسئولیت و منابع از سطوح مرکزی و مرکزیت به سطوح محلی و نزدیکتر به مردم است. در فرآیند تمرکززدایی، تصمیم‌گیری و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌ها به صورت محلی و در سطوح پایین‌تری انجام می‌شود.

در رویکرد تمرکززدایی، افراد و نهادهای محلی بیشترین نقش را در تصمیم‌گیری‌های مربوط به مسائل محلی، توسعه منطقه‌ای و تأمین نیازهای جامعه‌ی محلی دارند. این شکل از سازماندهی بر اساس اصل حاکمیت محلی و مشارکت شهروندان در امور عمومی تأکید می‌کند.

تمرکززدایی می‌تواند در سطوح مختلفی از جامعه انجام شود. می‌توان آن را در حوزه‌های سیاسی، اداری، اقتصادی و اجتماعی مشاهده کرد. به عنوان مثال، در حوزه سیاسی، تمرکززدایی ممکن است به ایجاد سیستم‌های فدرالی، اقلیمی یا محلی منجر شود که قدرت تصمیم‌گیری را به نهادهای محلی واگذار می‌کند. در حوزه اداری، ممکن است تمرکززدایی به ایجاد سازمان‌ها و نهادهای محلی منجر شود که مسئولیت اجرای برنامه‌ها و خدمات را در سطح محلی بر عهده دارند.

پیاده‌سازی تمرکززدایی مزایا و چالش‌های خود را دارد. در ادامه به برخی از این مزایا و چالش‌ها اشاره می‌کنم:

مزایای پیاده‌سازی تمرکززدایی:

۱. افزایش شفافیت: تمرکززدایی می‌تواند باعث افزایش شفافیت در فرآیندهای تصمیم‌گیری شود. با انتقال قدرت و مسئولیت به سطوح محلی، افراد بیشتری به عنوان شرکا در فرآیندهای تصمیم‌گیری دخیل می‌شوند و اطلاعات بیشتری در دسترس قرار می‌گیرد که از آن بهره‌برداری می‌شود.

۲. افزایش مشارکت و مشارکت عمومی: با دسترسی به فرصت‌های شرکت در فرآیندهای تصمیم‌گیری، افراد محلی بیشتر در امور عمومی و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌ها شرکت می‌کنند. این امر باعث افزایش مشارکت عمومی، تأمین نیازهای محلی و بهبود توسعه محلی می‌شود.

۳. اثربخشی و کارایی بالاتر: تمرکززدایی می‌تواند بهبود اثربخشی و کارایی در اجرای سیاست‌ها و برنامه‌ها را به همراه داشته باشد. زیرا تصمیم‌گیری‌ها به سطوح محلی و نزدیکتر به مسئله منتقل می‌شود و این امر می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های بهتر و موثرتر در مورد نیازها و مسائل محلی شود.

۴. حاکمیت محلی و توسعه محلی: تمرکززدایی می‌تواند به تقویت حاکمیت محلی و ارتقاء توسعه محلی کمک کند. با انتقال قدرت و منابع به سطوح محلی، مردمان محلی توانایی بیشتری در تصمیم‌گیری درباره مسائل محلی و تعیین سرنوشت خود دارند.

چالش‌ها پیاده‌سازی تمرکززدایی:

۱. نیاز به آموزش و توانمندسازی: پیاده‌سازی تمرکززدایی نیازمند آموزش و توانمندسازی افراد محلی است. برای اینکه افراد بتوانند به خوبی در فرآیندهای تصمیم‌گیری مشارکت کنند و مسئولیت‌های جدید را به عهده بگیرند، آموزش و آماده‌سازی مناسب لازم است.

۲. عدم توازن منابع: تمرکززدایی ممکن است باعث توزیع ناعادلانه منابع شود. در بعضی مناطق، منابع کافی برای حل مسائل و نیازهای محلی وجود نداشته باشد، در حالی که در دیگر مناطق، منابع بیش از حد وجود داشته باشد. این ممکن است منجر به عدم توازن و نابرابری در توسعه مناطق مختلف شود.

۳. نیاز به هماهنگی و همکاری: تمرکززدایی مستلزم هماهنگی و همکاری بین افراد و سازمان‌های مختلف است. برای دستیابی به نتایج مثبت، نیاز به همکاری اثربخش بین سطوح محلی و مرکزی، بین دستگاه‌های اجرایی مختلف و بین افراد مختلف در فرآیندهای تصمیم‌گیری و اجرای سیاست‌ها وجود دارد.

۴. مقاومت در برابر تغییر: افراد و نهادهایی که در سطوح مرکزی قدرت و مسئولیت را در اختیار داشته‌اند، ممکن است با مقاومت در برابر تغییر و انتقال قدرت مواجه شوند.

۵. عدم توانمندی سازمان‌های محلی: در برخی موارد، سازمان‌های محلی ممکن است به لحاظ توانمندی و منابع کمبود داشته باشند. این می‌تواند موانعی را برای اجرای موثر تمرکززدایی ایجاد کند و نیازمند تقویت و توانمندسازی این سازمان‌ها باشد.

به طور کلی، پیاده‌سازی تمرکززدایی می‌تواند بهبود و بهره‌وری در فرآیندهای تصمیم‌گیری، مشارکت عمومی و توسعه محلی را به همراه داشته باشد، اما نیازمند آموزش، هماهنگی و مدیریت موثر است. همچنین، باید به توازن منابع و مقابله با چالش‌های ناشی از تغییرات توجه کرد.
یادداشت:رضا ملاحی کارشناس مدرسه حکمرانی و قانونگذاری شهید مدرس
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع