شاهنامه پژوهان

امروزه اهمیت فرهنگ هر کشور، برکسی پوشیده نیست. داشتن فرهنگ از داشتن سرمایه های مادی قطعاً مهم تر است.
دارایی های یک کشور مادی و معنوی است. تجربه، تاریخ، عقل و علم ثابت نموده که دارایی معنوی بسیار ارزشمند تر از دارایی مادی و مالی است. اگر فرهنگ، تعقل و خرد نباشد، دارایی دنیوی و مادی سعادت و بهروزی نخواهد داشت. معنویت ، فرهنگ رفتار صحیح را ایجاد می کند و رفتار صحیح می تواند آدمی و جوامع انسانی را به رشد اقتصادی و دارایی های مادی هم برساند.
کشور ما از پشتوانه های عظیم فرهنگی بهره برده است. افرادی همچون علی اکبر دهخدا، ابوسعید ابوالخیر، سعدی شیرازی، حافظ، مولانا و … که مجموعه ای تاریخی و فرهنگی برای ایران ما به یادگار گذاشته اند.
یکی از پشتوانه های عظیم فرهنگی کشور ایران شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی می باشد. کتابی بس گران بها .شاهنامه کتاب تاریخ، عدل ، فرهنگ و کتاب هویت ملت ایران است.
طی سالها پژوهش و تحقیق درباره شاهنامه فردوسی توسط شاهنامه شناسان مطرح ایران زمین، ثابت شده شناخت هر چه بیشتر شاهنامه از جهات مختلف فرهنگی، تاریخی، نگرش، ادبیات، سیاست و … برای مردم عزیز ایران بسیار مثمر ثمر است. افراد زیادی هستند که به پژوهش شاهنامه پرداخته و سالهای عمر را صرف کشف رموز آن نموده اند. افرادی که از بهترین خدمت کنندگان به جامعه ایرانی هستند.
در این نوشتار سعی شده به پاس قدردانی از شاهنامه پژوهان به معرفی چند تن از استادان در حوزه ی شاهنامه پژوهی و شاهنامه شناسی اشاره شود. با تاکید بر اینکه تعداد شاهنامه شناسان و شاهنامه پژوهان بسیار بیشتر از افراد ذکر شده در این نوشتار است.
۱- مرحوم عزیز اله جوینی: ایشان نسخه خطی موزه فلورانس را در هشت جلد تصحیح نمود که توسط انتشارات دانشگاه تهران چاپ شده است. از آثار دیگر او کتاب “نبرد اندیشه ها در داستان رستم و اسفندیار” است.
۲- دکتر هوشنگ طالع: شاید بتوان گفت دکتر طالع بزرگترین شاهنامه شناس کشور و جهان است. وی شاهنامه را با رویکرد علمی بررسی کرده و تاریخ ایران عهد کهن را از شاهنامه استخراج نموده است.
۳- دکتر میر جلال الدین کزازی: از دیگر شاهنامه شناسان مطرح کشور است که جهت کتاب نامه باستان برگزیده جایزه آقابرزگ گردیده است. در بخش نخست هر جلد این کتاب ابیاتی از شاهنامه آمده و در بخش دوم هر جلد آن، به شرح واژگان ابیات بخش اول پرداخته شده است. همچنین آثار ارزشمند دیگری نیز در این زمینه تالیف نموده است.
۴- استاد فریدون جنیدی: عمر خود را صرف شاهنامه و آموزش آن به علاقه مندان در این زمینه نموده است. از مهم ترین آثار این شاهنامه شناس بزرگ کتابهای داستان ایران و شاهنامه پنج جلدی است.
وی درباره شاهنامه می‌ گوید: ما باید بدانیم که شاهنامه ی فردوسی را نباید تنها از دیدگاه ادبی یا شعری مطالعه کرد، حتی از دیدگاه تاریخ، برای این که در شاهنامه ی فردوسی یک مسایل دانشی یا اندیشه یا در حقیقت فلسفه یا دینی یا مسایل دیگری مطرح شده است که آن ها پایگاه شاهنامه را از یک اثر تاریخی یا از یک اثر ادبی بسیار بالاتر می برد.
۵- دکتر محمد رسولی: شاهنامه شناس برجسته که با رویکرد نوین و علمی و دانشگاهی شاهنامه را تحقیق، تحلیل و بررسی نموده است. نظریه مهم “وجود مفاهیم حقوق عمومی و سیاسی در ایران کهن” از سوی ایشان بر اساس شاهنامه ارائه شده که در کتابی با همین عنوان منتشر گردیده است. وی سال های متمادی در کلاس های درس استادان بزرگ شاهنامه شناس حضور مرتب داشته و پس از آن با مطالعات وسیع راجع به شاهنامه و روش های میان رشته ای دانشگاهی کشفیات جدید، جالب و تازه ای ارائه داده و در کتاب “نگاهی نو به شاهنامه” دیدی نوین بر شاهنامه افکنده است.
۶- دکتر جلال خالقی مطلق: وی و همکارانش شاهنامه را در نسخ هشت جلدی، چهار جلدی و دو جلدی منتشر نموده که با تطبیق نسخ گوناگون، آنچه را صحیح تر به نظر می رسیده برگزیده و منتشر نموده است.
۷- دکتر محمد امین ریاحی: وی در سال ۱۳۰۲ در خوی از استان آذربایجان غربی زاده شد. او از شاهنامه پژوهان بزرگ و پرکار و بنام روزگار بود.
۸- استاد جلیل دوست خواه: زاده ۱۳۱۲ اصفهان و شاهنامه شناس پر ارج معاصر ایران است.
۹- دکتر مهدخت پور خالقی: زاده ۱۳۳۲، شاهنامه شناس معاصر که دکترای خود را از دانشگاه فردوسی مشهد با راهنمایی محمد جعفر یاحقی گرفت.
۱۰- ژول مل: زاده ۱۸۰۰ میلادی که مدت ۴۰ سال تمام با عشق و علاقه فراوان مشغول تصحیح دقیق متن فارسی شاهنامه و ترجمه آن به زبان فرانسوی بود.
از شاهنامه پژوهان دیگر می توان مرحوم مجتبی مینوی – محمد جعفر یاحقی – احسان یارشاطر- شاهرخ مسکوب را نیز نام برد که آثار متعددی در زمینه شاهنامه و شناخت این اثر ارزشمند منتشر نموده اند.