رانت پنهان در صنعت مرغداری

فعالان صنعت مرغ معتقدند حکم صادر شده درباره استفاده از نژاد آرین، یک دستور دولتی است و نمی‌توان بخش خصوصی را ملزم کرد که فقط روی این نژاد غیربهره‌ور سرمایه‌گذاری کند. طبق علم اصلاح ژنتیک این فرآیند حدود ۸ سال زمان نیاز دارد. حال باید پرسید برای احیای این نژاد تا به امروز چه اقدامی صورت گرفته است؟ در نشست اخیر کارگروه شورای گفت‌وگو بر لزوم پیگیری رانت ناشی از تأکید دولت بر استفاده از نژاد مرغ آرین در تأمین غذای موردنیاز بازار داخل، توسط دستگاه‌های نظارتی، تأکید شد.

   فسادی که نژاد آرین در صنعت مرغداری ایجاد کرد

در نشست اخیر کارگروه شورای گفت‌وگو معضلات ناشی از تأکید دولت بر پرورش مرغ با نژاد آرین و فسادی که در صنعت مرغداری به وجود آورده بررسی و مقرر شد برای تصمیم‌گیری اطلاعات و آمار موردنیاز در اختیار دبیرخانه شورای گفت‌وگو قرار بگیرد. به اعتقاد اعضای کارگروه، بدون دسترسی به اطلاعات واقعی و بررسی‌های کارشناسی نمی‌توان درباره امکان احیای این نژاد یا لزوم جایگزینی آن با نژاد دیگر، تصمیم گرفت. بر اساس آنچه در این نشست مطرح شد، در حال حاضر صنعت مرغداری کشور با حدود دو میلیارد دلار خسارت ناشی از تغییر نژاد مرغ به آرین از سال ۱۳۹۸ تا به امروز مواجه است و در عین حال از فسادی که در صنعت به وجود آمده، رنج می‌برد.

از آنجایی که از ابتدای دهه ۸۰ نژادهای دیگری از مرغ وارد کشور و جایگزین نژاد آرین که در اصل مربوط به کشور هلند است، شد تا سال ۹۸ که طی انتشار اطلاعات نادرست، حکمی مبنی بر استفاده مجدد از نژاد آرین با هدف تأمین امنیت غذای کشور به وزارت کشاورزی ابلاغ شد، این نژاد مورد استفاده قرار نگرفته بود. به دنبال صدور این ابلاغیه، صنعت مرغداری به یک‌باره با چالشی مواجه شد که بنابر آن باید بدون مطالعه و اقدامات اولیه برای احیای نژاد آرین در کشور، اقدام به تولید آن و تأمین نیاز کشور می‌کرد که نتیجه آن کاهش سطح تولید مرغ با نژاد آرین در طول چهار سال گذشته و عدم اقدام موثر در احیای آن بود. استفاده از نژاد آرین در ۱۰۰ درصد تولید گوشت مرغ موردنیاز کشور انتظاری غیراقتصادی، غیررقابتی و غیربهره‌ور بود که چهار سال پیش مطرح و همچنان مورد تأکید است. متأسفانه آنچه بیش از هرچیز صنعت مرغداری را اذیت می‌کند، نبود متولی مشخص در این حوزه است و در مقابل نهادهای مختلفی در این مورد ورود کرده تا آنجا که شاهد ورود نهادهای امنیتی به این مساله هستیم.

   انتقاد از دستور دولت به بخش خصوصی

به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل ،  فعالان صنعت مرغ معتقدند حکم صادر شده درباره استفاده از نژاد آرین، یک دستور دولتی است و نمی‌توان بخش خصوصی را ملزم کرد که فقط روی این نژاد غیربهره‌ور سرمایه‌گذاری کند.

طبق علم اصلاح ژنتیک این فرآیند حدود ۸ سال زمان نیاز دارد. حال باید پرسید برای احیای این نژاد تا به امروز چه اقدامی صورت گرفته است؟ راهکار مقابله با آسیب‌هایی که به بخش خصوصی وارد شد این بود که دولت پیش از هر اقدامی ابتدا استراتژی تدوین می‌کرد و بعد از اصلاح ژنتیک و احیای نژاد، آنگاه آن را وارد پروسه تولید می‌کرد. حال که اینگونه عمل نکرد باید مابه‌التفاوت و خساراتی که از پرورش این مرغ به مرغدار تحمیل شده را جبران کند. نکته دیگر اینجاست که امروز جوجه آرین مایه فساد شده و چون برخی تسهیلات خاص به تولیدکنندگان مرغ با نژاد آرین تعلق می‌گیرد، آمار و اطلاعات نادرستی درباره میزان تولید با این نوع نژاد در کشور داده می‌شود تا از این تسهیلات بهره ببرند. از طرفی باید برای پاسخ‌گویی به ابهامات موجود، نمایندگانی از دفتر طیور معاونت امور تولیدات دامی وزارت کشاورزی حضور پیدا می‌کردند که متأسفانه علی‌رغم دعوت حاضر نشدند.

طبق آنچه در این نشست مطرح شد ۳۰ درصد نهاده‌ها در بخش طیور برای نژاد آرین اختصاص پیدا می‌کند و از طرف دیگر طبق اعلام دفتر طیور معاونت امور تولیدات دامی تنها ۱۰ درصد آن تبدیل به گوشت مرغ می‌شود که این نشان می‌دهد آمار ارایه شده، دقیق نیست. از سویی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب نیز سال قبل نامه‌ای را با همین مضمون و در راستای تأمین امنیت غذای کشور تهیه کرد که با امضای رییس اتاق ایران برای ریاست‌جمهوری ارسال شد. در این نامه به آمارسازی اشاره شده و اینکه به دلیل نبود آمار درست، نمی‌توان تصمیم‌سازی دقیق درباره امنیت غذای کشور که یک موضوع استراتژیک محسوب می‌شود، داشت. همچنین اختلالات و چالش‌هایی که استفاده از نژاد آرین در صنعت طیور ایجاد کرده نیز برشمرده شد.

   نهادهای نظارتی ورود کنند

در این نشست ابوالحسن خلیلی، رییس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران و علی رضوانی‌زاده، رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران نیز حضور داشتند و خواستار جبران خسارت‌هایی شدند که این حکم غیر اقتصادی بر پیکره صنعت مرغداری وارد کرده است. به اعتقاد آنها حفظ امنیت سرمایه‌گذاری در کنار امنیت غذای کشور، اهمیت دارد و باید مورد توجه باشد. با توجه به آنچه در این جلسه عنوان شد، بخش خصوصی بر لزوم ورود نهادهای نظارتی و بررسی چالش‌هایی که مطرح شد، تأکید کرد و چون به نظر می‌رسد تا به امروز احیایی درباره نژاد مرغ آرین در کشور رخ نداده است و هیچ کس نیز درباره آن صحبت نمی‌کند، ضرورت دارد که شرح مساله برای دستگاه‌های مربوطه ارسال شود و تحقیق و تفحص لازم درباره آن انجام شود.

از طرفی مقرر شد ابتدا آمار و اطلاعات لازم از دستگاه‌های ذی‌ربط دریافت شده و گزارش‌های دقیقی از سوی فدراسیون صنعت طیور کشور تهیه و برای دبیرخانه شورای گفت‌وگو ارسال شود تا بر پایه این اطلاعات، مکاتباتی با دستگاه‌های مربوطه انجام شود. همچنین قرار شد فدراسیون صنعت طیور سطح خسارت‌هایی که در این سال‌ها به صنعت مرغ‌داری وارد شده را به صورت تخمینی اعلام کرده و چارچوبی برای محاسبه آن ارایه دهد. این اقدامات باید ظرف ۲۵ روز تا یک ماه انجام شود تا نتیجه آنها در نشست بعدی کارگروه شورای گفت‌وگو مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.