آمایش سرزمینی و رابطه آن با رشد اقتصادی و توسعه

به گزارش اقتصاددان مهندس مهدی ناعمی تحلیلگر مسائل اقتصادی در یادداشتی اختصاصی برای اقتصاددان نوشت:

در دهه های اخیر پس از دوره حکومت پهلوی دوم مدام در دولت های مختلف صحبت از رشد اقتصادی و حرکت در مسیر توسعه شده است.

فارغ از اینکه الگوی اقتصادی ( حکمرانی و کشورداری ) چه بوده است ؛ ایران تاکنون ( به استثنای طرح رشد اقتصادی و توسعه شرکت فرانسوی در دهه ۵۰ شمسی که اجرایی نشد ) هیچگاه به شکل ریشه ای و پایه ای طرحهای رشد اقتصادی و توسعه بر مبنا آمایش سرزمینی واقعی نداشته است.

آمایش سرزمینی یعنی اینکه بر مبنای پتانسیل مزیت اقتصادی (مطلق یا نسبی ) و جغرافیایی سرزمینی و جمعیتی موجود کشور با دید فردایی اقدام به طراحی و جانمایی زمینه های فعالیت اقتصادی بشود.

بر اساس این تعریف بایستی با در نظر گرفتن پتانسیل مزیت ها به شکل واقعی نسبت به سرمایه گذاری در بخش های مختلف چون صنعت ؛ کشاورزی ؛ تجارت ؛ خدمات و … اقدام شود.

این سرمایه گذاری باید متوازن و متناسب با ظرفیت و در نظر گرفتن جمعیت موجود و نرخ رشد جمعیت آتی در کشور باشد.

آن چه که تاکنون در جانمایی و طراحی فعالیت های مختلف  طرحهای رشد اقتصادی و توسعه  در کل کشور شده و یا مورد پذیرش واقع نشده است بیشتر به دلایل سیاسی و امنیتی بوده تا براساس آمایش واقعی سرزمینی !!

مثال اول :

استان اصفهان در منطقه مرکزی ایران با آب و هوایی خشک و نیمه کویری است.
از دیر باز استان اصفهان به سبب قدمت تاریخی و سابقه پایتخت بودن ایران از رونق خاص صنعتی ؛ کشاورزی ؛ تجاری ؛ توریسم برخوردار بوده است.

به سبب همین پتانسیل و رونق اقتصادی در حکومت های مختلف دارای وزن و قدرت سیاسی مردمان استان اصفهان بوده و هستند.

اگر حکومت ها و مردم اصفهان نگاه بلند و فردایی آمایش سرزمینی ؛ نه سیاسی و امنیتی ؛ به برنامه های رشد اقتصادی و توسعه داشتند ؛ هیچگاه با طرحهای احداث چون ذوب آهن و فولاد مبارکه در استان به دلیل محدودیت منایع آب ؛ انرژی ؛ مواد اولیه موافقت نمی کردند !!

ادامه فعالیت همین واحدهای تولید فولاد کشور در استان اصفهان و گسترش آنها در ظاهر شاید سودآور به نظر برسد.
اما با یک بررسی دقیق آثار و تبعات موجود و آتی ادامه وضع موجود؛ متوجه خواهیم شد که در واقع به لحاظ اقتصادی استان در حال تخریب اقتصادی و سرزمینی است.

مثال دوم :
ایران به لحاظ جغرافیایی و تاریخی و مذهبی دارای پتانسیل مزیت مطلق اقتصادی در بحث انواع توریسم و هاب ترانزیت و هاب انرژی بین قاره ای و منطقه ای است.

اما وقتی به سرمایه گذاری در این بخش‌ها می کنیم ؛ در طی یکصد سال اخیر ؛ عملا در این زمینه ها سرمایه گذاری و سیاست گذاری اقتصادی خاصی را مشاهده نمی کنیم.

نگاه کنیم به آمار کشورهای امارات متحده عربی و ترکیه در این خصوص.

در عوض در این صد سال اخیر ایران بدون در نظر گرفتن آمایش سرزمینی به دنبال صنعتی شدن به شکل متمرکز در نقاط خاص کشور بوده است.

همین نگاه موجب از بین رفتن منابع طبیعی ؛ تمرکز جمعیت ؛ اتلاف سرمایه گذاری به لحاط هزینه فرصت از دست رفته ؛ کاهش ضریب امنیت ملی در روابط بین الملل ؛ قرار نگرفتن در چرخه روابط اقتصادی بین المللی ؛ شرایط اقتصادی امروزه شده است.

به نظر میرسد که زمان آن واقعا فرا رسیده باشد که به جای حرکت گنگ شتاب آلود امروزی سیاست گذاران اقتصادی ؛ ابتدا به ساکن این گونه حرکات را ( مانند طرح مولد سازی ) متوقف و یک تیم کاملا متخصص و مستقل به ارزیابی و تهیه یک طرح آمایش سرزمینی واقعی اقدام کرده و برنامه رشد اقتصادی و توسعه با یک الگوی اقتصادی متناسب و بر پایه طرح آمایش سرزمینی انتخاب و اجرایی شود.

هر دلاری که امروز به درستی سرمایه گذاری نشود ؛ قطعا در آینده هزار دلار خسارت همراه خواهد داشت.
طرحهای زود بازده همچون مخدری هستند که فقط سطح اعتیاد را افرایش می دهند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع