یکدستی حکومت و جنگ اوکراین عامل بهبود نسبی اقتصاد
سعید لیلاز که معمولا عناوین شغلی متعددی از روزنامه‌نگار اقتصادی و اقتصاددان تا تحلیل امور سیاسی و مدیر برخی از شرکت‌های خودروساز برای او استفاده می‌شود. او در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود با یک رسانه، در شرایطی که به اذعان اقتصاددانان برجسته و به اصطلاح استخوان خردکرده، اقتصاد ایران رو به قهقرا دارد، گفته که «آقای
سعید لیلاز که معمولا عناوین شغلی متعددی از روزنامه‌نگار اقتصادی و اقتصاددان تا تحلیل امور سیاسی و مدیر برخی از شرکت‌های خودروساز برای او استفاده می‌شود. او در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود با یک رسانه، در شرایطی که به اذعان اقتصاددانان برجسته و به اصطلاح استخوان خردکرده، اقتصاد ایران رو به قهقرا دارد، گفته که «آقای رییسی در اقتصاد نسبتا موفق بوده است» اما پس از گذشت چند دقیقه، در همین گفت‌وگو، دو علت اساسی موفقیت نسبی اقتصاد ایران طی دو سال گذشته را «خارج از کنترل آقای رییسی» دانسته است. به باور او، «یکدست شدن حاکمیت اولین عامل است که خیلی به آنها کمک کرده و کار را پیش برده است. منتقدان یا اینکه نمی‌توانند این نکته را ببینند یا اینکه مصلحت‌شان ایجاب نمی‌کند که این دستاورد را ببینند.عامل دوم جنگ اوکراین است به‌طور کلی بعد از سقوط اشرف غنی در افغانستان تمام تحولات بین‌المللی به نفع ایران بوده است.جنگ اوکراین نقطه کلیدی‌اش بود که دیگر شرایط را به قبل بازنمی‌گرداند.» لیلاز بیان گرد : «افزایش درآمد مالیات» دولت را در زمره موفقیت‌های دولت آقای رییسی نام برده است و از رشد ۲۲ درصدی تولید خودرو و افزایش درآمد سینماها و سفرهای شمال مردم و رشد واردات به عنوان نشانه‌های رونق اقتصاد یاد کرده است. بی‌تردید هریک از گزاره‌های مطرح شده در این گفت‌وگو نیازمند راستی‌آزمایی و دستمایه تحلیل‌های پرشماری است. اینک اما بخش‌هایی از گفت‌وگوی جماران با لیلاز را می‌خوانید.
شما از زمان آقای هاشمی تاکنون و حتی پیشتر در نظام اقتصادی کشور مسوولیت داشتید. مسائل به این مهمی وجود دارد اما چرا تاکنون تدابیری برای آن در نظر گرفته نشده است ؟
به گزارش اقتصاددان به نقل از جماران، البته کارهای زیادی انجام شده است. من سال‌ها پیش گفتم که بناپارتیسم بخشی از مسائل ایران را حل می‌کند، اما همان زمان همه من را متهم به ترویج نظامی‌گری کردند، اما من پیش‌بینی کردم و درست از آب درآمد. آقای رییسی در اقتصاد نسبتا موفق بوده است. یکی از مشکلات ما به رسمیت شناختن مالکیت است که تاکنون به قوت خود باقی مانده است!
شما بر این باورید که آقای رییسی در حوزه اقتصاد موفق بوده است ؟
نسبتا هیچ حوزه‌ای وجود ندارد که نسبت به دوسال گذشته وضعیتش بهتر نشده باشد.
این موفقیت به خاطرعملکرد دولت رییسی بوده است یا شرایط بین‌المللی؟
در این موفقیت نمی‌توان تشکیک کرد، چون به قدری می‌توان آمار ارایه کرد که جای شبه‌های باقی نمانده و فرد غرق می‌شود. تا الان هیچ فردی جواب من را به صورت مستدل نداده بلکه همه به من فحش دادند. هیچ فردی نمی‌گوید که شما به این دلایل اشتباه کردید بلکه به من تهمت می‌زنند که خودش را فروخته است. این موفقیت دو علت اساسی دارد که خارج از کنترل آقای رییسی است. یکدست شدن حاکمیت اولین عامل است که خیلی به آنها کمک کرده و کار را پیش برده است. منتقدان یا اینکه نمی‌توانند این نکته را ببینند یا اینکه مصلحت‌شان ایجاب نمی‌کند که این دستاورد را ببینند.عامل دوم جنگ اوکراین است به‌طور کلی بعد از سقوط اشرف غنی در افغانستان تمام تحولات بین‌المللی به نفع ایران بوده است.جنگ اوکراین نقطه کلیدی‌اش بود که دیگر شرایط را به قبل بازنمی‌گرداند.
چطور این ارزیابی را دارید؟
ایران در حال فروش نفت بوده و صادرات و واردات خوبی دارد.
اما بسیاری از کارشناسان ترجیح می‌دهند که از واژه مفت‌فروشی برای فروش نفت استفاده کنند ؟
کجای فروش نفت ما، مفت‌فروشی است؟ میزان فروش نفت هر چقدر بوده است الان چهار برابر شده است!
اینکه این روسری قیمتش پنجاه هزار تومان باشد اما شما آن را ده هزار تومان بفروشید و آن را دستاورد بزرگ بدانید در واقع مفت‌فروشی نیست؟
اما ما الان به جای یک روسری چهارتا روسری می‌فروشیم.
اینکه شما چند برابر روسری را با قیمت کمتر بفروشید تا پول فروش با تعداد روسری سابق یکی شود که نباید به عامل افتخار تبدیل شود زیرا عقلانی و اقتصادی نیست؟
تصریح دارم که هیچ حوزه‌ای در اقتصاد ایران وجود ندارد که نسبت به دو سال قبل وضعیتش بهتر نشده باشد. من با این حرف مخالفم چون از این تخفیف‌ها خبری نیست. تقاضای جهانی برای نفت خام افزایش یافته است دلیل دیگر مخالفت من، افزایش واردات است. واردات امسال ایران ده میلیارد دلار بیشتر از سال قبل شده است. سطح تجارت خارجی ایران از رکورد سال ۹۶ بیشتر شده است. واردات ایران به‌شدت افزایش یافته است. این نکته را مدنظر قرار دهید که واردات نیازمند ارز است. متاسفانه افرادی که مخالف دیدن حقیقت هستند، چنان جو بدی درست می‌کنند که نتوان واقعیات را نشان داد. یکی از دوستان سرمقاله‌ای نوشته و افزایش واردات را نشانه فروپاشی دانسته در حالی که افزایش واردات نشان‌دهنده رونق است. تجارت خارجی ایران در سال ۱۴۰۱ به سطح ۱۳۹۶ رسید که ۲۰۰ میلیارد دلار بود.
البته می‌توان این استنباط را داشت که کشتی تولید در کشور به گل نشسته است؟
نه. چون همه کالاهای وارد شده، کالای واسطه‌ای است. تولید فولاد و خودرو در حال افزایش بود و کشاورزی در حال افزایش است. سال ۱۴۰۱ برای اولین‌بار ساختمان از رکود خارج شد.اقتصاد بدون نفت ایران پنج سال است که مستمرا رشد دارد.
پس شما دورنمای اقتصادی کشور را مثبت می‌دانید؟
ببینید هیچ یک از بحران‌های بنیادین اقتصاد ایران حل نشده است. یکی- دو مورد به صورت جزئی حل شده و در امور جاری حرکت رو به جلویی ایجاد شده است، اما مسائل اساسی همچنان حل نشده باقی مانده است. من در اردیبهشت ۹۹ یک مصاحبه کردم و گفتم: «که اگر تا مرداد و شهریور دوام بیاوریم واقعا جسته‌ایم!» شما این نکته را مدنظر قرار دهید که ایران تحت بزرگ‌ترین فشار تحریم‌های بشر بوده است. این حرف خیلی غرورآفرین بوده و این دستاورد متعلق به ملت ایران است. در تاریخ تحریم‌های بشر تحریمی به‌شدت ایران اعمال نشده است. تحریم روسیه در برابر تحریم ما شبیه یک شوخی است.چون تحریم‌های ثانویه در آن وجود ندارد. حتی سوئیفت هم برایش بسته نشد ولی در ایران حتی امکان انتقال یک دلار هم وجود ندارد چون بلافاصله در نیویورک همه از آن مطلع می‌شوند. ایران اولین تحریم شدید در عصر مدرن IT را تجربه کرده است.
شما اشاره کردید که ایران از «شدیدترین تحریم جامعه بشری» به سلامتی عبور کرده، مهم‌ترین علت آن چیست ؟
اقتصاد ایران تنوع زیادی دارد. اول اینکه به نظر من اقتصاد ایران اساسا تحریم‌پذیر نیست.
مهم‌ترین دلیل چیست؟
وقتی قیمت دلار افزایش یافت، آرایش جدیدی در کشور شکل گرفت. در جهان برخلاف ایران جنگ بر سر کاهش نرخ ارز است. وقتی نرخ ارز ملی کاهش یابد، صادرات افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، تولید لوازم خانگی بیش از دو برابر شده است زیرا شما برای خرید فریزر خارجی باید ۲۰۰ میلون تومان پول پرداخت کنید اما با قیمتی کمتر و کیفیت متوسط می‌توانید فریزر ایرانی خریداری کنید. حجم تولیدات کشاورزی به ۱۵۰ میلیون‌تن رسیده است. اقتصاد ایران همچون یک موجود زنده در حال واکنش نشان دادن است.
آقای رییسی مقررات کسب و کار را بسیار تسهیل کرد. بخش اعظم کسب و کار تولید شده مربوط به این اصلاحات بوده است. من در دولت روحانی عضو کمیسیون بودم اما در دو سال یک سانتی‌متر جلو نرفتیم. مهم‌ترین دلیل این بود که یک دستگاه مسوول خارج از دولت، زیر بار حذف «گواهی عدم سوء پیشینه» از یک کله‌پزی نمی‌رفت. اما در دولت رییسی به‌دنبال یکدست شدن، در اسرع وقت این الزام برداشته شد. حتی گرفتن کارت بازرگانی هم شرط گواهی عدم سوءپیشینه ندارد. مهم‌تر اینکه تمام این فرایند در عرض دوساعت قابلیت انجام دارد. دستاورد بسیار مهم دیگر دولت رییسی، افزایش درآمد مالیات است.
البته این نحوه مالیات گرفتن بیشتر موجب شده که اقتصاد زیرزمینی شکل بگیرد همچنانکه از پزشکان تا دستفروشان همه تقاضای کارت به کارت وجه به کارت فرد دیگری را دارند؟ اصولا یا دستگاه پوزی وجود ندارد یا در حال خاک خوردن است؟
بله اما به مرور این فرار مالیاتی دشوارتر می‌شود. قبلا گردن‌کلفتی می‌کردند اما الان شرایط متفاوت شده است. بیهوده نیست که حجم مالیات ستانده شده در دو سال، چهار برابر شده است. اگر شما دنبال دموکراسی در این کشور هستید باید از شیوه اخذ مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی استقبال کنید. دولتی که نیاز به مالیات نداشته باشد هرگز حرف طبقه متوسط خود را گوش نمی‌دهد.به همین دلیل من مخالف برجام هستم زیرا وقتی دولت‌ها به درآمد برسند دیگر مطالبات مردم برایشان اهمیتی ندارد.به هر حال افزایش مالیات‌ستانی دولت بدون تشدید فشار بر تولید و فرودستان یک واقعیت روشن است.
در مورد نظام مالیات‌ستانی و تامین اجتماعی انتقادات زیادی مطرح می‌شود که بسیاری آن را ترمز بخش تولید می‌دانند؟
بله ممکن است که درست باشد اما از قدیم بوده است. اقتصاد ایران یکی از پر رونق‌ترین اقتصادها بوده است. متوسط رشد اقتصادی عربستان در ۷ سال گذشته از متوسط رشد اقتصادی ایران اندکی کمتر است. رشد اقتصادی روسیه با همه تحریم‌ها امسال از متوسط اتحادیه اروپا ۵ برابر بیشتر است.
البته به همان نسبت حقوق مردم کفاف این هزینه‌های زندگی را می‌دهد؟
این حرف دیگری است؛ من نگفتم اقتصاد ایران مشکل ندارد. اقتصاد ایران مشکلات زیادی دارد؛ اما مشکلات لاینحل نیست در واقع همه وابسته به داخل است.
شما در سخنان خود با این نکته اشاره کردید که تحریم‌ها نمی‌تواند به اقتصاد کشور آسیب بزند. این اظهارات مشابه سخنان برخی از مدیران هست که قبل از حضور در قدرت از بلااثر بودن تحریم‌ها سخن می‌گویند اما بعد از حضور در قدرت نظرات‌شان عوض می‌شود؟ همچنان که آقای رییسی هم همین را مطرح کرد. در این مورد نظری دارید؟
اگر آقای رییسی این را گفته اشتباه کرده است. بحث سیاستمداران نباید به بحث علمی گره بخورد. اینکه بگوییم هیچ تاثیری ندارد، کلا اشتباه است. چون همه پدیده‌ها بر هم اثر می‌گذارند. به نظر من تحریم‌ها تعیین‌کننده است اما عامل اولیه نیست. همچنان که وقتی تحریم‌ها برداشته شود قیمت‌ها کاهش نمی‌یابد، اما مشکلات بنیادین اقتصاد کشور همچون «رشد نقدینگی» از سال ۱۳۴۹ شروع شده است.
مهم این است که رشد اقتصادی ایران در زندگی شهروندان ایرانی ملموس نیست اما در زندگی شهروندان عربستانی ملموس هست و آنها احساس رفاه دارند. این آمار هم در ردیف آمارهایی قرار می‌گیرد که دولت مرتب ارائه می‌کند اما مردم آن را سر سفره خود حس نمی‌کنند؟
اول اینکه دیده می‌شود و شما اشتباه می‌کنید، چون تولید خودروی ما ۲۲ درصد رشد داشته است. رکورد سینمای ایران و سفرهای شمال و واردات شکسته شد، اینکه گفته شود که تاثیری نداشته دروغ است، چون رشد مصرف به طرز وحشتناکی بالا رفته است. اما اینکه چرا این ملموس نیست چهار عامل دارد که سه تا مادی و یکی ذهنی است. اولین عامل، بخش مهمی معطوف به جبران عقب‌ماندگی قدرت خرید در گذشته است. هنوز قدرت خرید مردم به سال ۱۳۹۲ نرسیده است. علت دوم این است که رشد آن اندک و بطئی است چون سالی چهار درصد در حال رشد است و احساس نمی‌شود. بخش زیادی از این مشکلات ناشی از کرونا است. ما در زمستان ۱۳۹۷ ظرف ۹ ماه تحریم‌های ترامپ را پشت سرگذاشتیم اما با کمال تاسف وارد پاندمی کرونا شدیم. ایران یگانه کشور جهان است که همزمان تحریم و کرونا را تجربه کرد، اما عظمت این موفقیت، هیچگاه نه توسط اپوزیسیون و نه توسط حاکمیت درک نشد.
در واقع می‌توان گفت بخش از این موفقیت جزو کارنامه آقای روحانی محسوب می‌شود؟
دولت آقای روحانی موفق بوده است؛ هرچند یک میلیون بار بیشتر می‌توانست موفق باشد. از زمستان ۹۸ تاکنون ایران در حال رشد اقتصادی است. اگر پاندمی رخ نمی‌داد، رشد اقتصادی ایران خیلی سریع‌تر به حالت اولیه بازمی‌گشت. بریتانیا بعد از گذشت چهار سال، به حالت قبل از کرونا بازگشت. اما من تاسف می‌خورم که روزنامه‌نگاران به این ملت رحم نکردند و تحلیل‌های اشتباه ارائه کردند. در تابستان ۱۴۰۰ به رکورد رشد تولید ناخالص داخلی ۱۳۹۶ رسیدیم. اما بریتانیا دو سال بعد از ایران توانست مشکلات کرونا را پشت سر بگذارد. عامل سوم این است که شکاف طبقاتی در ایران زیاد شده است. این باعث می‌شود که توده مردم رشد را کمتر احساس کنند. البته دراین موضوع در حال جبران شدن است. دولت رییسی گام‌های خوبی برداشته است.
چه گام‌هایی برداشته است؟
افزایش یارانه مستقیم. شواهد حکایت می‌کند که ضریب جینی ایران در حال بهبود است. عامل چهارم عامل ذهنی است که عامل فضای مجازی است. جمهوری اسلامی چون جنگ نرم را باخته است، نمی‌تواند در مورد اقداماتش تبلیغ کند. روزنامه‌نگاران و سلبریتی‌ها را ندارد و البته خودش این انتخاب را کرده و سطح منازعه را از عبدی و حجاریان به سطح سلبریتی‌ها رسانده، چون می‌دانست که توانایی مقابله با عبدی و حجاریان را ندارد. البته شکست جمهوری اسلامی قابل پیش‌بینی بود چون از همان ابتدا زبان مشترکی با روشنفکران و سلبریتی‌ها وجود نداشت.
یکی از دلایل این نارضایتی گسترده عمومی به این دلیل است که مسیری که جمهوری اسلامی برای پیشرفت انتخاب کرده با خواست‌ها و منویات مردم همخوانی ندارد؟ این را قبول دارید؟
دعوای سیاست در جامعه در واقع دعوای ۲ تا ۱۰ درصد جامعه با همدیگر است. برای ۸۰ درصد جامعه مقوله اساسی اقتصاد است. اگر برای ۸۰ درصد اقتصاد حل شود قطعا حجاب را هم رعایت می‌کنند. ما سال ۱۳۹۶ برای انتخابات نظرسنجی انجام دادیم حجاب اولویت هفتم مردم بود. البته حاکمیت تمام زور و فشارش را بر فرهنگ متمرکز کرده است. اصلا برای حکومت حجاب اهمیت ندارد، بلکه نگاه امنیتی به حجاب داشته و مردم این حساسیت را درک کردند و به آن واکنش نشان دادند. به نظر من مساله مهم ایران اصلا حجاب نیست. اگر حجاب در ایران کاملا آزاد شود در ایران یک جمعیت کثیر ۷۰ درصدی باحجاب و یک جمعیت ۳۰ درصدی کم‌حجاب شکل می‌گیرد.
بسته بودن درهای ایران چقدر به این نارضایتی دامن زده است ؟
نه اروپاییها بستند .درهای ایران حتی در دوران جنگ تحمیلی هم بسته نشد.
شما این نکته را مدنظر قرار بدهید که ایرانیان از مزایای داشتن مستر کارت و تراکنش بین‌المللی محروم هستند؟
بله؛ به هر حال کشور در شرایط خاصی قرار دارد که لازم است تا این تراکنش‌ها محرمانه باقی بماند.
یعنی شما از محرمانه باقی ماندن تراکنش‌ها دفاع می‌کنید؟
تا زمانی که تحریم وجود دارد بله، باید محرمانه باقی بماند.
آیا امکان دارد که حاکمیت یکدست برخلاف تمام ادعاهای گذشته و مخالفت‌ها fatf را بپذیرد؟
اگر تحریم‌ها برداشته شود اینها fatf را می‌پذیرند. تا زمانی که تحریم‌ها وجود دارد من مخالف fatf هستم زیرا تمام تراکنش‌ها لو رفته و منافذ فرار از تحریم را مشخص می‌کند ما باید بتوانیم خارج از حب و بغض با هم بحث کنیم، اگر تحریم‌ها برداشته نشود اصلا پذیرش fatf فایده ندارد. رشد ۵ سال اخیر هم بدون fatf به دست آمده است.
می‌توان این تصور را داشت که روزی فرا برسد که تحریم‌ها برداشته شود ؟
امکان دارد؛ نظم موجود جهان به شدت در حال تغییر بوده و بعد از بحران اوکراین به شدت سرعت گرفته است. الان ایران به یکی از مراکز تاثیرگذار و کلیدی منطقه تبدیل شده است .
اما تحولات منطقه و احداث کریدور جدید منطقه‌ای بدون حضور ایران نشان می‌دهد که ایران از مناسبات منطقه‌ای حذف شده است؟
اینها همه تبلیغات است تا شما را گول را بزنند. ایران از هیچ معادله‌ای قابل حذف نیست این فراز و فرودها را سه هزار سال است که می‌بینیم.
شما اشاره کردید که تولید خودروی کشور چندین برابر شده است. زمانی که واردات خودرو ممنوع است و مردم مجبورند که خودروهای بی‌کیفیت داخلی را با قیمت نجومی خریداری کنند. حال این چه افتخاری برای ما دارد که شما اعلام کنید که خودروهای داخلی چندین برابر شده است در حالی که بی‌کیفیت بوده و از نظر هزینه بسیار بالاتر است؟
من معتقدم که واردات خودرو باید کاملا آزاد شود.
در این صورت که صنعت خودرو از بین می‌رود و باید در کارخانه خودروسازی ایران خودرو و سایپا را تخته کرد زیرا مردم خودروی داخلی نمی‌خرند؟
نه این اشتباه است. اگر این اتفاق رخ بدهد ایران خودرو به شرکت پژو و سایپا به رنو فرانسه می‌رسد. اصلا واردات دو میلیون خودرو به ایران غیرممکن است. ایران چنین ظرفیتی ندارد. حتی با وارد کردن خودرو، تولید ماشین داخلی به‌صرفه است.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
برچسب ها :اقتصاد ، اقتصاد ایران ، پذيرش fatf ، سعيد ليلاز
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰