راهکار کنترل اثرات منفی کسری بودجه

تنها راه غلبه بر ابرتورم جاری، کاهش مخارج دولت تا رسیدن به کسر بودجه ای برابر با ۵ درصد است، این مفهوم یادداشت علی اکبر نیکواقبال، دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است.

اقتصاددان: یکی از مشکلاتی که امروزه اقتصاد ایران با آن دست به گریبان است کسری بودجه بسیار وحشتناکی است که همواره دولت را مجبور می کند یا به انتشار اوراق دست بزند یا اسکناس چاپ کند که بر معیشت مردم اثرات منفی می گذارد و از طرف دیگر انتشار اوراق به دلیل تاثیر منفی که بر بازار سهام می گذارد اثرات منفی آن در بازارهای مالی هم تبعاتی بر جای می گذارد. علی اکبر نیکواقبال، دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران درباره راهکارهای مدیریت اقتصاد ایران یادداشتی برای بازار ارسال کرده است.

چندین دهه است که تورمی غیر قابل توجیه گریبانگیر اقتصاد کشورمان شده است که می توان از آن به عنوان یک بیماری مزمن و علاج ناپذیر یاد کرد. طبیعتا امری که با خون و پوست به داخل سیستم و بدنه اقتصاد ما رسوخ پیدا کرده است غیر ممکن است که با یک نسخه ساده، راحت و شدنی حل و فصل شده و به سرانجام خیر و صلاح منتهی شود. پس انتظاری کاملا بیجا است اگر فردی، مدیری و دولت مردی از این مقاله انتظار معجزه داشته باشد.

دنیا با قانونمندی های صریح و روشن اداره می شود و با پذیرش این اصل است که می توان راه حلی واقع بینانه ارائه داد. به نظرم راه حل به قدری غیرعملی، ساده لوحانه و به دور از واقعیت است که که هر فرد و شخصی می تواند از همان ابتدا مقاله را به عنوان غیرقابل اجرا و غیرممکن کنار بگذارد. در اینصورت می پرسم پس راه حل واقع بینانه شما چیست اگر ما سیاستگذاری هایی مانند برجام،EFTFو ادغام در اقتصاد جهانی را مد نظر نداشته باشیم؟

بگذارید روند و پیامدهای تورم در این ۴ دهه را به ساده گی با حاصل و نتیجه آن یعنی سوق دادن چهل تا شصت درصد جمعیت ایران به زیر خط فقر تبیین کنم. از بیان سایر پیامدها و عواقب آن مانند بیکاری و عدم رشد اقتصادی و عواقب فرهنگی اجتماعی آن صرف نظر می کنم ولی به این امر تاکید می کنم که تورم طی سال های گذشته، روندی صعودی پیدا کرده و ما با ابر تورمی در حد ۷۰ درصد در سال جاری و با روندی رو به افزایش روبرو هستیم!

در چنین وضعیتی هیچ گونه سیاست های افزایش مخارج غیر فوری مانند طرح تولید یک میلیون مسکن در سال و امثالهم جایگاهی در این طرح با هدف کاهش شدید مخارج دولت ندارد

در چنین وضعیتی هیچ گونه سیاست های افزایش مخارج غیر فوری مانند طرح تولید یک میلیون مسکن در سال و امثالهم جایگاهی در این طرح با هدف کاهش شدید مخارج دولت ندارد. نقطه حرکت ما در این طرح، کاهش شدید مخارج دولت به شرح زیر است:

مگر مبالغ قابل کاهش در بودجه دولت چقدر است که بخواهیم مخارج بودجه ای را ۴۰ درصد کاهش دهیم؟ همکارانی که اجزا و ارقام بودجه را دقیقا بررسی کرده اند مبالغ بسیار شگفت آوری برای نهادهای تبلیغاتی مانند صدا و سیما و نهادهایی که اثری اقتصادی ندارندو یا کلا هزینه بر هستند؛ در نظر گرفته اند. البته همانطور که مفروض شده موضوعات برجام، EFTF و ادغام در اقتصاد جهانی هم که اساس کار است و می تواند مشکل و مسئله را زیر و رو نماید در این مقاله کنار گذاشته شده است.

پیشنگری شده اگر کسر بودجه صفر شود تورم از ۷۰ درصد به ۲۰ درصد کاهش می یابد. پس قدرت و توان خرید در پایان سال به جای ۷۰ درصد کاهش برای هر یک از ما به ۲۰ درصد کاهش پیدا می کند

طبیعی است کهخوانندگان کاهش ۴۰ درصدی مخارج را غیر ممکن بدانند ولی اگر پیاده شود اثرات آن معجزه آسا است و قطعا از بدتر شدن اوضاع جلوگیری می کند. مگر برآورد نشده است که تورم سال جاری ۷۰ درصد است؟ مگر پیش نگری نشده اگر کسر بودجه صفر شود تورم از ۷۰ درصد به ۲۰ درصد کاهش می یابد؟ پس قدرت و توان خرید در پایان سال به جای ۷۰ درصد کاهش برای هر یک از ما به ۲۰ درصد کاهش پیدا می کند یعنی در مقایسه با ۷۰ درصد تورم، ضرر و خسارت ما به شکل و عنوان تورم، ۵۰ درصد کمتر است.

بنابراین، بر اساس این محاسبات بسیار ساده به نفع همه ما است که ما این کاهش قدرت خرید از ۷۰ درصد را به ۲۰ درصد بپذیریم و در قبال آن رضایت دهیم که تورمی در حدود ۲۰ درصد در سال جاری داشته باشیم.

طبیعی است که برای استفاده از این مزیت باید سایر واحدها و بخش های اقتصادی نیز قبول نمایند که اگر ما با فداکاری نهادهای فرهنگی و …، ۵۰ درصد از بودجه های آنها را کسر کنیم پس باید قابل قبول و تحمل باشد که از سایر نهادهای مشترک و بهره مند در بودجه دولت نیز تا ۲۰ درصد کسر شود.

مزیت کاهش ۵۰ درصدی بودجه نهادهای غیراقتصادی این است که تورم در همان دوره اول به ۲۰ درصد کاهش پیدا می کند و هر یک از ما در اثر پذیرش این شرط یا این گذشت و فداکاری، از مزایای بسیار سخاوتمندانه آن، یعنی ۵۰ درصد کاهش تورم بهره مند می شویم

مزیت این راه حل آنست که تورم در همان دوره اول به ۲۰ درصد کاهش پیدا می کند و هر یک از ما در اثر پذیرش این شرط یا این گذشت و فداکاری، از مزایای بسیار سخاوتمندانه آن، یعنی ۵۰ درصد کاهش تورم بهره مند می شویم. البته نمونه هایی از آن را در گذشته مانند ملی کردن صنعت نفت داشته ایم!

بگذارید مسئله را بیشتر توضیح دهم: یک وضعیت ساده را در نظر بگیرید که افراد یک جامعه دو نفر باشند و به دستهای آنها، قاشق های چوبی به طول یک متر بسته شده است و در مقابل آنها یک کاسه آش قرار دارد. این دو نفر چگونه می توانند رفع گرسنگی نمایند؟

طبیعی است که هر یک از آنها به تنهائی نمی تواند به تنهایی سد جوع نماید بلکه هر یک باید به دیگری کمک نماید و آش را در دهن دیگری قرار دهد. با این تمهید و این کمک رسانی به یکدیگر است که هر دو سیر می شوند.

نتیجه آن که فقط در سایه همت، گذشت و فداکاری همه افراد یک جامعه است که مشکلات همه حل می شود

/پ