یارانه های پنهان در جیب اغنیا

لایحه بودجه ۱۴۰۰ در شرایطی اکنون در مجلس در دست بررسی است که مطابق سالهای گذشته دولت قدم جدی و اساسی برای اصلاح شیوه معیوب در تخصیص یارانه های پنهان برنداشته است.کارشناسان معتقدند برآوردها و آمارهای نهادهای دولتی  نشان می‌دهد مجموع هزینه‌های دولت برای پرداخت یارانه آشکار و پنهان در سال ۹۸ برابر ۹۰ هزار میلیارد تومان بوده است.

به گزارش اقتصاددان به نقل از  اسکناس،  این رقم تقریبا ۲ و نیم  برابر بودجه سالانه کشور بوده است. براین اساس،ضریب اصابت یارانه پنهان گاز، برق و بنزین نشان می‌دهد که میزان بهره‌مندی دهک‌های بالای درآمدی ۲۳ برابر دهک‌های پایین است. از میان ۲۴۹ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان مستقیم، ۸/ ۱۵ هزار میلیارد تومان به سه دهک کم درآمد می‌رسد و رقم ۱۲۱ هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پردرآمد می‌شود.

نظام یارانه ای  ایران در خدمت غیرمولدهای اقتصاد

در این زمینه،وحید شقاقی  اقتصاددان ، ضمن تشریح نظام یارانه‌ای کشور و ملزومات اصلاح ریشه‌ای آن، به طوریکه که واقعاً به نفع کم‌درآمدها و فقرا باشد، اظهار داشت: نظام یارانه‌ای ایران نظامی با عملکرد معکوس است. در همه جای دنیا سوبسید یا یارانه برای حمایت از دهک‌های کم درآمد و برای حمایت از تولید تعریف می‌شود. در نظام اقتصادی ایران نظام یارانه‌ای به معکوس عمل می‌کند و به نفع پردرآمدها است. یعنی یارانه عملاً به دهک‌های پردرآمد می‌رسد؛ در درجه اول به این خاطر که نظام تولیدی ما یک نظام کارآمد نیست. از این رو بیشترین یارانه را دهک‌های پردرآمد و بخش‌های غیرمولد گرفته‌اند.وی با تشریح مفهوم یارانه پنهان گفت: مفهوم یارانه پنهان این است که طبق فلسفه یارانه به تولید و دهک‌های پایین تخصیص نمی‌گیرد. حامل‌های انرژی بسیار ارزان است و این حامل‌های انرژی نحوه مصرف را در دهک‌های پردرآمد به دلیل وسعت و متراژ خانه‌هایشان و خودروهای متعدد و بخش‌های غیرمولد که از این یارانه‌ها استفاده می‌کنند زیاد می‌کند، ولی به تولید هم چیزی اضافه نمی‌شود. درحالیکه حدود ۵۰ درصد از مردم در ایران خودرو ندارند. این افراد به‌طور مستقیم از حامل‌های انرژی استفاده نمی‌کنند.شقاقی خاطرنشان می‌کند: یارانه یا باید به نیازمندان داده شود یا باید به تولید تخصیص داده شود. طبق آمارهای سازمان برنامه و بودجه؛ درحالیکه از یک طرف یارانه را بیشتر دهک‌های پردرآمد مصرف می‌کنند، دهک دهم بیش از ۲۰ برابر دهک اول درآمدی از یارانه پنهان بهره می‌برد.

عدم اصلاح یارانه‌های پنهان در لایحه بودجه ۱۴۰۰

در این خصوص عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در پاسخ به سؤالی در خصوص عدم اصلاح یارانه‌های پنهان در بودجه سال آینده گفت: بنده به‌شخصه معتقد هستم انجام اصلاحات در زمینه یارانه‌ها (چه آشکار و چه پنهان) یکی از اولویت‌ها و محورهای اصلی است که باید به‌عنوان یکی از کلان‌پروژه‌های ملی به آن پرداخته شود.هادی سبحانیان افزود: اما تصور بنده این است که ظرفیت دولت کنونی اقتضای چنین اصلاحی را ندارد، یعنی اگر این دولت بیاید و یک ساماندهی در خصوص یارانه‌هایی که به‌صورت آشکار پرداخت می‌کند داشته باشد، قابل قبول است. در زمان حاضر ما دو الی سه نوع یارانه مستقیم به مردم و تعداد بیشتری را به خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی پرداخت می‌کنیم.این کارشناس اقتصادی در ادامه تأکید کرد، تشتت پرداخت‌های حمایتی که هرکدام منابع و جامعه هدف مختلفی دارند یک سردرگمی را در نظام پرداخت یارانه کشور ایجاد کرده است که این موضوع باید ساماندهی شود. اصلاحات عمیق‌تر در زمینه یارانه‌ها نیازمند یک مقدمات دیگری است که بنده فکر می‌کنم در دولت فعلی وجود ندارد. دولتی باید این کار را انجام دهد که از سطح نسبتاً خوبی از مقبولیت برخوردار باشد.سبحانیان با اشاره به چالش‌های اولویتدار دیگری که دولت فعلی می‌تواند آنها را در دستور کار قرار دهد، گفت: بحث رانتی که ما درخصوص تخصیص ارز یارانه‌ای ۴۲۰۰تومانی پرداخت می‌کنیم یکی از آنها است.

ع