کدام مدل توسعه؟ کره شمالی شویم یا کره جنوبی ؟!

دکتر مجید دهقانی عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت :

اگر روزگاری آرزو و وعده حاکمان،ژاپن اسلامی شدن ایران بود اما امروز تبدیل شدن به کره شدن نیز آرزو مقبولی است! اما سوال مهم این است کدام کره: کره شمالی شویم یا کره جنوبی؟

آنچه در ادامه خواهید خواند مروری گذرا به وضعیت دو کشور کره شمالی و کره جنوبی است. شاخص هایی چون تولید علم و تکنولوژی، مدیریت استراتژیک و سیستمی، عوامل نهادی، نیروی انسانی، تولیدناخالص داخلی، رشد و توسعه اقتصادی، توسعه صنعتی، کشاورزی، محیط زیست، نظام اموزشی بهداشت، امنیت، مسکن، اشتغال،درامد خالص سالانه خانوارها، رفاه و خوشبختی، نظارت مدنی را می توان معیار تفاوت های رشد و توسعه و پیشرفت و عقب ماندگی کره جنوبی و شمالی قرار داد.

تکنولوژی : علم به‌کار‌گیری تکنیک‌های جدید در تولید را گویند که به دو صورت می‌تواند افزایش تولید و رشد اقتصادی را در پی داشته باشد. اول اینکه با به کار‌گیری تکنولوژی می‌توان با ثابت نگه داشتن سایر عوامل، تولید بیشتری داشت و دوم انکه با به کارگیری آن و صرف هزینه‌های کمتر، تولیدی برابر با قبل را داشت. کره جنوبی یکی از کشورهای صاحب تکنولوژی و صنعت است. لیک کره شمالی…

سیستم مدیریت : یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کشورهای در حال توسعه سوء مدیریت بر منابع می‌باشد به گونه‌ای که بسیاری از این کشورها به‌رغم برخوردار بودن از منابع عظیم طبیعی و جمعیتی در زمره کشورهای کمتر توسعه یافته قرار دارند.

یکی از عمده‌ترین مشکلات در این زمینه به‌کارگیری مدیریت سلیقه‌ای به جای مدیریت علمی می‌باشد لذا این موجب به هدر رفتن سرمایه‌های ملی کشورها می‌شود و از طرفی ناپایداری مدیریت‌ها که یکی دیگر از مشکلات این کشورها می‌باشد بر این معضل بیشتر دامن می‌زند.

بنابراین یکی از عواملی که می‌تواند این کشورها را در مسیر توسعه قرار دهد، اصلاح روش‌های مدیریتی می‌باشد که موجب جلوگیری از هدر رفتن منابع و استفاده بهینه از آنها خواهد شد.کره جنوبی دارای مدیریت سیستمی است لذا اختلاف سطح مدیریتی دو کره را می توان از تفاوت شاخص های اقتصادی شان دریافت.

عوامل نهادی: عوامل نهادی نظیر قوانین اقتصادی، سیاست‌های دولت، نظام‌های حقوقی و غیره شکل دهنده محیط‌های اقتصادی برای تولید و تجارت هستند. اگر ساختار یک اقتصاد، سرمایه‌گذاری و تولید را تشویق کند، موجبات توسعه و پیشرفت اقتصادی را فراهم می‌کند.

اگر کارافرینان نتوانند نسبت به دریافت بازده سرمایه‌گذاری خود مطمئن باشند، سرمایه‌گذاری نخواهند کرد. این امر برای سرمایه‌گذاری در سرمایه‌های فیزیکی، مهارت یا فناوری صادق است. عواملی نظیر سلب مالکیت، فقد ازادی های اقتصادی، فساد اقتصادی و اداری، انحصار، ناامنی و بی‌ثباتی، انگیزه برای سرمایه‌گذاری و تولید را کاهش داده و موجب افت بهره‌وری عوامل تولید می‌شوند.

در این زمینه به منظور مقایسه کشورها به لحاظ ساختار نهادی از مجموعه شاخص‌هایی که از مراجع معتبر نظیر بانک جهانی، موسسه فریزر (fraser institution)، و موسسه بین‌المللی شفافیت (transparency international) گرفته شده استفاده می‌شود که عبارتند از: ثبات سیاسی، کارایی دولت، حاکمیت قانون، کنترل فساد، کیفیت قوانین، ساختار حقوقی و امنیت حقوق مالکیت (شاخص فریزر)، فساد سیاسی و اداری.

کره جنوبی دارای حکمرانی خوب ” حکومت لیبرال دموکراسی ” و دهمین اقتصاد دنیا و هفتمین صادرکننده کالا و خدمات و هفتمین کشور صنعتی جهان است. لیک کره شمالی دارای حکمرانی بد “حکومت کمونیستی تک حزبی ” است و در مقوله اقتصاد و توسعه چندان حرفی برای گفتن ندارد.

گام نخست نمای کلی اقتصادی-سیاسی و اجتماعی کره شمالی؛ مردم کره شمالی رهبر حکومتشان را معاون رهبر می نامند چرا که به فرموده مقامات ان کشور، کیم ایل سونگ نمرده است بلکه به خورشید پیوسته. تنها سایت کره شمالی که توسط وزارت اطلاعات و امنیت ان کشور اداره می شود نوشته است که طبق کشف جدیدی که از سوی دانشمندان صورت گرفته، کیم ایل سونگ از همان ابتدا بخشی از خورشید بوده است!

وقتی کیم ایل سونگ مرد، مرکز هواشناسی کره شمالی اعلام کرد به دلیل پیوستن رهبر بزرگ و بنیانگذارکبیر انقلاب کمونیستی کره شمالی به خورشید، درجه حرارت خورشید و طبیعتا گرمای جهان بطور ناگهانی بالا رفته است!

جمهوری دموکراتیک خلق کره، معروف به کره شمالی، کشوری است در بخش شمالی شبه‌جزیره کره در شرق اسیا، پایتخت آن پیونگ‌یانگ است. جمعیت این کشور حدود ۲۵ میلیون با میانگین سنی ۳۳ سال است. امید به زندگی برای زنان در بدو تولد ۷۵ و برای مردان ۶۹ سال است.

مردم این کشور به طور سنتی پیرو بودا هستند. زبان رسمی در این کشور کره‌ای است. تولید ناخالص داخلی آن ۴۰ میلیارد دلار است. حدود ۲۰ میلیون نفر نیروی کار ان را تشکیل می‌دهند که حدود ۳۷% ان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند.

تولید وصادرات کره شمالی مواد اولیه و زغال سنگ، مجسمه سازی، نساجی، ماده مخدر متامفتامین، راکتور هسته ای و برخی تجهیزات نظامی است و در مقابل مواد نفتی، زغال کک، ماشین الات و مواد خوراکی وارد می‌کند. عمده تجارت این کشور با کشور های چین و روسیه ‌است. همچنین این کشور از جاعلین حرفه ای دلار در جهان است.

کره شمالی همواره با کمبود مواد غذایی روبرو بوده‌ است. به گزارش سازمان ملل متحد در دهه ۹۰ میلادی قحطی مواد غذایی جان دست کم ۱ میلیون تن را در این کشور گرفت. همچنین حدود یک سوم زنان و کودکان کره شمالی با سوء تغذیه روبرو هستند.کره شمالی و کوبا تنها نقاطی از جهان هستند که همچنان آلوده به کمونیسم یا همان طاعون سرخ قرن بیستم باقی مانده اند. کوبا به واسطه نزدیکی اش به آمریکا و روابط خارجی اش با بسیاری از کشورهای دنیا، سرزمین نسبتا شناخته شده ای است.

اما بسیاری از مردم دنیا از وقایع و حقایق درون کره شمالی که با سیستمی استالینی اداره می شود، خبر چندانی ندارند. در کره شمالی تنها کسی که حق فکر کردن دارد رهبر حکومت است که فرمانده بزرگ نامیده می شود. وقتی فرمانده بزرگ درباره مسئله ای حرفی زد دیگر هیچکس حق ندارد در ان زمینه اظهار نظر کند. از نظر حکومت کمونیستی آن کشور، مردم کره شمالی و حتی مدیران و مقامات ان کشور وظیفه ای جز کشف حقیقت در افکار و سخنان رهبر نظام کمونیستی را ندارند.

کره شمالی طبیعت بسیار زیبایی دارد و دارای تنوع اب و هوایی شگفت انگیزی است لیک مردم این کشور حق خروج از روستا ها یا شهرهایشان را ندارند. در واقع همه در همان جایی که زندگی می کنند زندانی هستند. برای رفتن از روستایی به روستایی دیگر و یا شهری به شهر دیگر باید از حکومت اجازه بگیرند.

ازدواج با موافقت مقامات امنیتی و اطلاعاتی، در کره شمالی کسی حق انتخاب همسر و ازدواج را ندارد ، مگر با موافقت وزارت اطلاعات و امنیت ان کشور. یعنی دختر و پسری که عاشق هم شده اند باید گزارش کاملی از نحوه عاشق شدنشان، دلیل عاشق شدنشان، میزان علاقه و احساسی که نسبت به یکدیگر دارند و خیلی چیزهای دیگری را در چندین صفحه بنویسند و تحویل مقامات امنیتی بدهند تا نوبت مصاحبه شان شود. قبل از مصاحبه، سیستمهای امنیتی و نظامی کره شمالی هفت نسل پشت و جد و اباد دختر و پسر را بررسی می کنند و نهایتا اگر مورد مشکوکی دیده نشد، برای ازدواج ان دختر و پسر جوان مجوز صادر می کنند.

نسبت تهاجم فرهنگی با قحطی، نیمی از مردم کره شمالی همیشه فقیر و قحطی زده هستند و سالیانه چندین هزار نفر از انها به دلیل گرسنگی می میرند. دولت کره شمالی معمولا کمکهای غذایی خارجی را نمی پذیرد چرا که معتقد است این غذا ها ممکن است روی افکار مردم اثرات نامطلوب بگذارد و باعث تهاجم فرهنگی علیه نظام کمونیستی شود.

سفر به خارج از کره شمالی مساوی است با مرگ … !!! سفر مردم کره شمالی به خارج از کشور مطلقا ممنوع است و هر کس مایل به دیدن خارج باشد به عنوان یک ضد انقلاب و عامل دشمن دستگیر می شود. حتی تلفن زدن به خارج از کشور هم می تواند منجر به تیرباران شخص تلفن کننده شود.

روزنامه بدون خبرنگار ! دوازده روزنامه در این کشور منتشر می شوند اما خبرنگار ندارند! این روزنامه ها موظف هستند که هر روز خبرهایی که از وزارت اطلاعات و امنیت دریافت می کنند را عینا منتشر کنند. فقط برخی از مقالات انها با هم فرق می کند.

داشتن موبایل و دوربین فیلم برداری برابر است با تیر باران ! پخش و نمایش هر نوع فیلم و حتی کارتون خارجی در تلویزیون کره شمالی مطلقا ممنوع است. پدیده اینترنت در کره شمالی تنها جهت بهره برداری نیروهای امنیتی و طیف خاصی از جامعه وجود دارد و عمومیت ندارد و داشتن رادیوهایی که قادر به دریافت امواج خارجی باشند و یا گیرنده های تلویزیون های ماهواره ای و دستگاه فاکس جرم است. حتی موبایل و دوربین فیلمبرداری نیز جزو ابزار جاسوسی برای دشمن محسوب می شوند و دارنده اش می تواند با مجازات تیرباران در ملاء عام روبرو شود.

گروگان گرفتن اعضای خانواده ورزشکاران، ورزشکاران کره شمالی قبل از اعزام به خارج از کشور و حضور در مسابقات خارجی، ابتدا در کلاسهای عقیدتی و سیاسی شرکت می کنند و بعد خانواده هایشان به گروگان گرفته می شوند تا فرزند ورزشکارشان به کره برگردد.

اگر کسی برنگشت، همه عزیزانش را یکجا تیرباران می کنند. وقتی هم برگشت اجازه دیدن هیچ کس را ندارد و برای مدتی طولانی توسط نیروهای اطلاعاتی و امنیتی کره شمالی بررسی میشود تا مشخص گردد که در چند روزی که در کشورش نبوده ایا مورد تهاجم فرهنگی دشمن قرار گرفته است یا نه؟

مشکلات روحی و روانی دیپلمات ها، وضعیت خاص و عجیب کره شمالی به گونه ای است که هیات های دیپلماتیک خارجی مقیم این کشور بعد از چندماه اقامت در این کشور، به مشکلات روحی دچار می شوند! رابطه این کشور هیچ گاه با امریکا و بعضی از کشورها خوب نبوده است. به تازگی مطالب و تصاویر فراوانی از سبک زندگی در کره شمالی و مردم این کشور منتشر شده است که شرحش بدین قرار است:

۱- ساکنان کره شمالی، باید مدل موی خود را از بین ۲۸ مدل موی تایید شده توسط دولت انتخاب کنند. همچنین پوشیدن شلوار جین در این کشور غیرقانونی است.

۲- در ۶۰ سال گذشته، ۲۳۰۰۰ نفر از مردم کره شمالی به جنوب گریخته اند.

۳- شهروندان این کشور، بازی های جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ را با بیست و چهار ساعت تاخیر تماشا می کردند.

۴- داشتن کتاب های دینی مثل انجیل و دیدن فیلم های ساخت کره ی جنوبی می تواند مجازات مرگ به همراه داشته باشد. دیلی میل در سال ۲۰۱۳ گزارش کرد که ۸۰ نفر به جرم های مذکور در استادیومی در برابر عموم تیرباران شدند. نهادی مسیحی، هرساله ۵۰۰۰۰ انجیل به درون کره شمالی می اندازد.

۵- در کره شمالی، فقط مقامات دولتی و نظامی می توانند وسایل نقلیه موتوری داشته باشند.

۶-رای دادن در انتخابات کره اجباری است و هر ۵ سال در این کشور انتخابات برگزار می شود. بر روی برگه های رای فقط نام یک کاندیدا وجود دارد.

۷- قانونی تحت عنوان قانون سه نسل در کره شمالی وجود دارد. بر طبق این قانون اگر فردی مرتکب جرمی شود، کل خاندان او مورد مجازات قرار می گیرند. برای مثال اگر فردی مرتکب خطایی شود، هم فرزندان و همسر و هم والدین او به ارودگاه کار اجباری فرستاده خواهند شد.

۸- نرخ باسوادی بنابر ادعای حکومت کره شمالی، ۹۹ درصد است. از طرفی دیگر، خانواده ها باید هزینه ی صندلی، تخته و گرمایش کلاس های درس را خودشان بدهند. تنها مورد رایگان در مدارس دولتی این کشور، معلم ها هستند. از آن جایی که فقر به طور گسترده در این کشور وجود دارد، بعضی از والدین به صورت پنهانی بچه هایشان را از مدرسه بیرون می آورند.

۹- تعداد شهرها در کره بسیار کم است. یکی از این شهرها پیونگ یانگ است. فقط افراد نخبه، قابل اعتماد و وفادار حق زندگی در این شهر را دارند. در پیونگ یانگ که پایتخت کره شمالی می باشد، سه شهربازی برای خانواده مقامات دولتی در نظر گرفته شده است.

۱۰- سه شبکه تلویزیونی در کره شمالی وجود دارد. دوتا از ان ها فقط اخر هفته برنامه پخش می کنند. یکی از ان ها در طول روزهای هفته، فقط عصر ها برنامه دارد. سریال های درام ساخت کره جنوبی، یکی از مجبوب ترین چیز هایی است که به کره شمالی قاچاق می شود.

۱۱-مردم کشور کره ی شمالی نمی توانند بدون اجازه ی دولتی از شهری به شهر دیگر سفر کنند. گذرنامه های این کشور موقتی و محدود به چند هفته تا چند ماه است. فقط افراد دولتی و ارتشی می توانند تقاضای خروج بدهند.

۱۲- حکومت کره شمالی، محل زندگی افراد را تعیین می کند. معیار های تعیین محل زندگی شامل میزان ارتباط با دولت و طبقه ی اجتماعی فرد می شود. نیرو های نظامی طبقه فقیر را از پایتخت این کشور دور نگه می دارند و اجازه ی ورود انها را به این شهر نمی دهند.نیمی از جمعیت کره شمالی در فقرمطلق به سر می برند.

سیاست درهای بسته و برنامه ریزی متمرکز و حذف بازارها باعث شده است سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور به کمتر از ۱۰۱۰دلار برسد که یکی از پایین ترین سرانه ها در بین کشورهای جهان محسوب می شود. گفتنی است که ارزش خالص مالی بیل گیتس، ۵٫۴ برابر بیشتر از تولیدناخالص داخلی کره شمالی است.

بین سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳، تجارت رسمی کره شمالی ۳ برابر شد و به ۳ میلیارد دلار رسید. نباید فراموش کرد که احتمالا حجم بیشتری از واردات و صادرات این کشور به طور قاچاق بوده است که محاسبه ان بسیار دشوار است. بین سال های ۲۰۱۶ و ۲۰۲۰، ( ۸۰%) کل صادرات این کشور به چین بوده است اما از ان سال و به دنبال تشدید تحریم ها، صادرات این کشور به ۲ میلیارد دلار کاهش یافت.

یورونیوز ؛ گزارش بانک مرکزی کره جنوبی نشان می دهد که تولید ناخالص داخلی کره شمالی که در سال ۲۰۱۶ یک رشد قابل توجه ۳٫۹ درصدی را تجربه کرده بود، در سالهای ۲۰۲۰-۲۰۱۷ با کاهش شدید روبرو شده و ۳٫۵ درصد افت داشته است. این بیشترین کاهش تولید ناخالص داخلی کره شمالی از سال ۱۹۹۷ میلادی به شمار می رود.

در همین حال، تولیدات صنعتی کره شمالی که یک سوم کل تولید اقتصادی کشور را تشکیل می دهد طی سال های ۲۰۲۰-۲۰۱۷، ۶٫۹ درصد کاهش داشته و شدیدترین افت را از سال ۱۹۹۷ میلادی تجربه کرده است. محدودیت شدید صادرات نفت و سایر منابع انرژی به کره شمالی تأثیر زیادی بر افت تولیدات صنعتی این کشور داشته است. تولیدات کشاورزی، صنایع ساختمانی نیز به ترتیب با افت ۱٫۳ و ۴٫۴ درصدی در
سال های۲۰۲۰-۲۰۱۷ روبرو شده است.

در همین مدت صادرات کره شمالی با کاهش ۳۷٫۲ درصدی روبرو شده است که این بیشترین کاهش از سال ۱۹۹۸ میلادی به شمار می رود. چین بزرگترین شریک تجاری کره شمالی نیز از شش ماه دوم سال ۲۰۱۷ میلادی اعمال تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را بر علیه کره تشدید کرده و این مسأله به ضرر بخش صنعتی کره شمالی بوده است.

بانک مرکزی کره جنوبی اعلام کرده است که به رغم منابع غنی و سرشار معدنی در شمال شبه جزیره کره، درامد سرانه ملی کره شمالی در سال ۲۰۲۰ به ۱٫۴۶ میلیون وون معادل ۱۰۱۰ دلار رسیده است. این در حالی است که درامد سرانه ملی کره جنوبی در سال ۲۰۲۰، در حدود ۲۳ برابر درامد سرانه کره شمالی بوده است.

گام دوم: نمای کلی اقتصادی-سیاسی و اجتماعی کره جنوبی؛ . دولت توسعه گرای کره جنوبی در سال ۱۹۶۱ با کودتای نظامی آرام ژنرال پارک بر سرکار آمد و تا ۱۹۷۹ معجزه اقتصادی کره را رقم زد و جانشینان او در فاصله سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹توسعه صنعتی در این کشور را تثبیت کردند.

سیاست‌های دولت توسعه‌گرای کره جنوبی برای توسعه صنعتی شامل تشویق و انگیزش صادرات، مزیت نسبی، سیاست‌های مالی، ایجاد دفاتر بازرگانی “افتتاح دفاتر بازرگانی در شهرهای مختلف جهان برای یافتن بازارهای جدید و نفوذ در آنها و انجام فعالیت‌های اتنوگرافی تجاری از طریق این دفاتر و انعکاس یافته‌ها به صاحبان صنایع برای الگوبرداری یا تولید براساس نیاز بازارهای جدید”، گسترش صنایع سنگین، مدیریت مجرب و متعهد، تربیت نیروی کار ماهر و باسواد، توسعه علوم و فن‌آوری، مقاومت در برابر بحران دهه ۱۹۸۰ و … بود.

از زمانی که نخستین برنامه پنج‌ساله کره جنوبی نوشته و اجرا شد. این برنامه یکی از پایه‌های مهم معجزهٔ رود هان بود. هدف از این برنامه، توسعهٔ اقتصاد کشور از طریق گسترش کشاورزی و صنایع تولید انرژی مثل زغال‌سنگ و نیروی برق، توسعهٔ صنایع پایه مثل کودهای شیمیایی، سیمان، پالایشگاه‌های نفت، آهن و فولاد، توسعهٔ سرمایه‌های بالاسری اجتماعی مثل جاده‌ها، راه‌آهن و بنادر، بهره‌برداری کامل از منابع بی‌کار از قبیل افزایش اشتغال، حفاظت و بهره‌برداری از زمین، تشویق به صادرات به‌منظور بهبود تراز پرداخت‌ها، و تشویق علم و فناوری بود.

هرچند برنامهٔ پنج‌سالهٔ نخست نتوانست تغییرات سریعی در خودکفایی اقتصادی کره جنوبی ایجاد کند اما شرایطی را ازلحاظ رشد و نوسازی ایجاد کرد که نوید موفقیت اقتصادی و اصلاحات اساسی در آینده را می‌داد. گفته می‌شود شعار تیمسار پارک مبنی بر «رفتار با کارمندان به‌مثابهٔ خانواده» باعث شد تا بهره‌وری نیروی کار کره جنوبی افزایش یابد و به موفقیت اقتصادی این کشور کمک کند.

کره جنوبی دستیابی به ساختاری سیاسی در درون دولت که در ان، زمینه مشارکت سیاسی افراد و گروه ها در عرصه قدرت فراهم امده است که سیاست گذاران، نمایندگان و تامین کنندگان منافع ملی باشند، زمینه نقد عملکرد انان و شفافیت و پاسخ گویی از ایشان برای کارهای شان یک اصل است. این پاسخگوتر شدن و شفاف‌تر شدن دولت در وضعیت اقتصادی کره در دو دهه بعد آثار مثبتی به‌جای گذاشت. دولت همچنین تلاش کرد تا به‌نوعی اصلاحات تن دهد و برنامه‌ها را شتاب دهد که شامل مقررات زدایی، آزادسازی و همچنین بازسازی نهادهای مالی، گسترش شفافیت در معاملات مالی و برخی موارد دیگر بود.

روند توسعه اقتصادی با گره خوردن به اصلاحات جدید و شفاف شدن بیش‌ازپیش در پیوند با دیگر وقایع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به‌سوی اصلاحات سیاسی هم رفت و در سال ۱۹۸۷ مردم این کشور در انتخاباتی آزاد شرکت کردند و از آن زمان به بعد آزادسازی اقتصادی نیز در این کشور شدت بیشتری به خود گرفت.

در این دوران  دخالت دولت در اقتصاد به‌شدت کاهش پیدا کرد و سیاست‌های مربوط به واردات و سرمایه‌گذاری خارجی بیش از گذشته جهانی شد تا رقابت افزایش پیدا کند. همچنین دولت برای کاهش نابرابری میان شهرها و روستاها در این دوران اقدام به سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر در بخش عمومی کرد. این بخش‌های شامل؛ مراکز درمانی، فرودگاه ها، جاده‌ها، راه اهن، امکانات ارتباطی و ماشینی کردن مزارع بود.

میان قدرت مرکزی و توده های مردم از زبان ها، نژادهاو ائین های گوناگون همزیستی مسالمت امیز شکل گرفته است، حقوق اقلیت ها پذیرفته شده است، به کارگیری ابزارهای سرکوب تنها برای پاسداشت منافع ملی و نه گروهی و جناحی است. تلاش برای کاستن از نابرابری های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از برنامه های حکومت است و حقوق و ازادی های شهروندی درچهارچوب قوانین پذیرفته شده است.

در کره جنوبی مطابق با قانون اساسی در این کشور سامانه سیاسی جمهوری برپا است و اگرچه تمرکز گرایی در ساختارهای سیاسی به چشم می خورد، لیک استان ها نیز هریک دستگاه های قانون گذاری و اجرایی ویژه خود را دارا هستند. سامانه سیاسی در این کشور برپایه لیبرال دمکراسی تعریف شده است. و قوای سه گانه مستقل هستند.

کره جنوبی از منظر قدرت سیاسی که جابجا می شود از ژاپن که هنوز ذاتا یک دموکراسی تک حزبی است پیشروتر است. علاوه بر این در سال های اخیر کره جنوبی هم رئیس جمهور منتخب خود و هم صاحبان کمپانی های بزرگ را بیش از پیش پاسخگو کرده، اقداماتی که حتی وقتی با دموکراسی های قدیمی تر در غرب مقایسه می شود نیز چشمگیر است.

دستاوردها فقط این نیست که کجا قرار دارید، بلکه این است که از کجا امده اید، طول سفر مهم است. و با این تعریف کره جنوبی به طور قطع موفق ترین کشور در دنیا است.
دلیل موفقیت کره جنوبی اتخاذ انواع درست سیاست هایی است که بانک جهانی یک بار به عنوان پیشتیبانی بنیادین برای بازارها و تجارت و سرمایه گذاری کلان در اموزش و زیر ساخت ها معرفی کرد.

کره جنوبی کشوری است که با حاکمیت قانون، ازادی های اقتصادی، احترام به مالکیت خصوصی، رقابت سالم و شفاف، حالا پس از اجرای ۵ دهه سیاست توسعه‌گرایانه از کشوری فقیر به اقتصادی نوظهور و اقتصاد چهارم اسیا تبدیل شده است، سالانه حدود ۶۰۵ میلیارد دلار صادرات دارد و در صنایع‌ های تک و پیشرفته نیز حرف زیادی برای گرفتن دارد. تاریخ سیاستگذاری برای توسعه مبتنی بر صنعت و فناوری در کره نشان می‌دهد این کشور در سه مرحله اصلی، مسیر توسعه خود را طی کرده است. مرحله جهش بین سال‌های ۱۹۶۲ تا ۱۹۷۳، مرحله پیشبرد صنایع سنگین و شیمیایی بین ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۹ و مرحله ازادسازی پس از سال ۱۹۷۹ رخ داده است.

مرور تجربیات کره جنوبی نشان می‌دهد انتخاب بخش‌های خاص و ارایه کمک به انها از سوی دولت سبب شد صادرات کره جنوبی در این مرحله با رشد سریع روبه‌رو شود. در این میان توجه ویژه به بهره‌وری و همچنین مسئولیت‌پذیری نیروی کار نیز در رسیدن به این وضعیت بسیار موثر بوده است.

در این دوره زمانی دولت به بنگاه‌ها دستور می‌داد مجتمع‌های تولیدی خود را با مقیاس بهینه تولید بسازند. در این دوره بازار داخلی کره بازاری کوچک بود از این رو تمامی بنگاه‌ها و واحدهای تولیدی یک الزام بود تا به این ترتیب زیان‌های ناشی از بهره‌برداری ناقص به حداقل برسد.

اگر ظرفیت بنگاهی کمتر از حداقل بهینه مورد انتظار بود، دولت با اعمال سیاست‌هایی بنگاه‌های مذکور را به سمت ادغام سوق می‌داد. ادغام دو تولید‌کننده خودرو در سال ۱۹۶۵، پنج تولید‌کننده پی‌وی‌سی در سال ۱۹۶۹ و ادغام‌های دیگری از این دست در دهه هشتاد میلادی در حوزه تولید کشتی، کود و صنایع ساختمانی فعال نمونه‌ای از سیاست‌های اجرای شده دولت‌ها در این حوزه بوده است.

مرحله دوم توسعه در کره جنوبی با پیشبرد صنایع سنگین و شیمیایی همراه بود. سیاست دولت در این دوره حمایت از شش بخش راهبردی برای پیشبرد راهبردی شامل فولاد، فلزات غیراهنی، کشتی سازی، ماشین‌الات، الکترونیک و صنایع شیمیایی بود.دولت کره جنوبی برای ترغیب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و پشتیبانی از این بخش‌ها تمهیداتی اگاهانه برگزید و علاوه بر اعطای وام‌های سیاستگذاری شده نسبت به اعطای تسهیلات صادراتی با نرخ بهره ترجیحی اقدام می کرد و صندوق‌هایی را برای حمایت از صادرکنندگان راه‌اندازی کرد و معافیت‌های تعرفه‌ای و تخفیفی بابت واردات کالای سرمایه‌ای و… نیز پیش‌بینی کرد.

مرحله سوم نیز با توجه خاص به صنایع پیشرفته و یافتن بازارهای صادراتی مهم همراه بوده است. در این دوره بنگاه‌های بزرگ صنعتی در کره شکل گرفتند که در واقع مجتمع‌های صنعتی و خدماتی محسوب می شوند.دولت با تعیین شرایط سنگین برای ورود به یک صنعت و حتی صادرات کالا تعداد بنگاه‌ها را محدود کرد به عنوان مثال بنگاه‌هایی می‌توانند کالا به خارج صادر کنند که بتوانند حجم صادرات‌شان را بالاتر از ۱۰۰ میلیون دلار نگه دارند. این محدودیت‌ها سبب شد شرکت‌ها به سوی ادغام بروند و کارامدی و بزرگ شدن را در دستور کار قرار دهند.

کشور کره جنوبی با رشد چشمگیر توسعه اقتصادی از دومین کشور فقیر جهان در سال ۱۹۴۵ به دهمین اقتصاد جهان در سال های ۲۰۲۰-۲۰۱۹ تبدیل شد. بررسی‌ها نشان می دهد دولت کره جنوبی از دو طریق توسعه در این کشور را ممکن کرد. اول از طریق اتخاذ سیاست‌های کلان اقتصادی با هدف تاثیرگذاری بر محیط عمومی فعالیت‌های صنعتی و دوم از طریق مجموعه‌ای از سیاست‌هایی که مستقیما توسعه برخی صنایع خاص را امکان پذیر می‌کرد.

دولت سرمایه‌گذاری های کلانی را در بخش‌های زیربنایی مانند جاده‌ها، بزرگراه‌ها، برق، اب، سد‌سازی و حمل و نقل عمومی کرده است. از این منظر می‌توان میان کره جنوبی و همسایه‌اش چین شباهت‌هایی را یافت چرا که چین نیز در بخش‌های زیربنایی و حمل و نقل سرمایه‌گذاری‌های سنگینی کرد تا امکان فعالیت برای سایر بخش‌ها را به وجود بیاورد.

کره‌ای‌ها الگوی توسعه خود را از ژاپن وام گرفته‌اند؛ کره‌ای ها نیز مانند ژاپنی ها توجه ویژه‌ای به نسل جوان و اموزش و پرورش نشان می‌دهند. در حالی که هنوز کیفیت کالاهای کره‌ای در سه دهه قبل بالا نبود، کره‌ای‌ها در مدارس خود تاکید ویژه‌ای بر مصرف کالاهای کره‌ای داشتند. خائن خواندن مصرف‌کنندگان کالاهای غیر کره‌ای برای افزایش تقاضای داخلی از جمله اقداماتی است که از سوی دولت دنبال می‌شد.

مهم‌ترین دلیل رشد صنعتی سازی کره جنوبی را می‌توان اتخاذ راهبرد نگاه به خارج از اوایل دهه ۱۹۶۰ دانست. این راهبرد به این سبب که در آن زمان کره از فقر منابع طبیعی، پس‌انداز اندک و بازار کوچک داخلی رنج می‌برد، مناسب بود.

راهبرد جدید باعث شد تا رشد اقتصادی در سایهٔ صادرات کالاهایی که متکی به نیروی کار ارزان بودند و این کشور در تولید آن‌ها مزیت نسبی داشت رشد یابد. ابتکار عمل دولت نقش اساسی در این فرایند داشت زیرا با تشویق صنعتگران به صادرات باعث شد تا شرکت‌های کره‌ای انگیزهٔ لازم برای به‌کارگیری فناوری‌های نوین را به‌دست آورند و بهره‌وری تولیدی خود را افزایش دهند تا بتوانند در بازار جهانی به رقابت با حریفان مقتدر بپردازند.

در این دوران کارخانه‌های کره‌ای می‌توانستند با رعایت آیین‌نامه‌ها و خواسته‌های دولت از جوایز و امتیازات یارانه‌ای و سرمایه‌ای برخوردار شوند و بدین ترتیب می‌توانستند در بازارهای جهانی با سایرین رقابت کنند. همچنین ورود سرمایهٔ خارجی به کره جنوبی به‌شدت موردحمایت دولت قرار می‌گرفت تا بدین شیوه کمبود پس‌انداز در کشور جبران شود. در زیر سایه این سیاست‌ها دیری نپایید که شیب صادرات کره‌ای ها بیشتر و بیشتر شد.

همچنین کره جنوبی به استراتژی «برونگرایی» صنعتی در راستای «پیشبرد صادرات»  روی آورد، به این معنا که تصمیم گرفت نیروی کار ارزان‌قیمت کشور را در خدمت تولید انبوه کالا به‌ویژه لباس و صدور آنها به بازارهای جهان به‌ویژه آمریکا و اروپا به‌کار بگیرد.لباس‌های تولید کره به‌رغم کیفیت پایین خود، از توان رقابتی بالایی برخوردار بودند. با استفاده از ارز حاصل از صدور لباس، کره‌ای ها دستگاه‌های نساجی وارد کردند و بعد به تولید کالاهای دیگری چون کفش و اسباب‌بازی و لوازم ورزشی پرداختند و این تولید انبوه را روانه بازارهای جهان کردند.

طولی نکشید که استراتژی برونگرایانه کره جنوبی به نتایج مطلوب دست‌یافت و راه برای گسترش آن به عرصه‌های دیگری چون فولاد و کشتی‌سازی و خودروسازی و بعد وسایل الکتریک و الکترونیک فراهم آمد، آن‌هم با کالاهایی که کیفیت آنها سال‌به‌سال بهتر و بهتر می‌شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد از همین زمان به بعد بود که سیاست‌ها، قوانین و مقررات مهیا‌کننده انگیزه‌های صحیح، قادرند کشوری را با کشاندن به مسیر مناسب، ظرف چند دهه به توسعه برسانند. کار ویژه کره‌ای‌ها اما تنها وضع قوانین توسعه‌گرا نبود. همزمان با تدوین قوانین توسعه‌گرا، نهضت مقررات‌زدایی را نیز در دستور کار قرار دادند؛ مقرراتی که با توسعه ضدیت داشتند در این مسیر لغو می شدند.با استفاده از مقررات تجویزی توصیه‌های سیاستی برای تحول فناورانه در برخی صنایع را به شیوه منظم و ادواری ارایه کرد و با حذف برخی مقررات زاید یا تدوین مقرراتی برای ازادسازی، به عدم دخالت نسبی در برخی حوزه‌ها روی اورد.

کره جنوبی دومین رشد سریع اقتصادی دنیا در ۵ دهه اخیر را دارا می‌باشد. از سال ۱۹۶۳ و فقط ظرف مدت ۵۰ سال، درامد سرانه بر حسب قدرت خرید، چیزی نزدیک به ۱۴ برابر افزایش یافت. دست یافتن به نتیجه‌ای مشابه برای بریتانیا بیش از دو سده (بین اواخر سدهٔ هجدهم و زمان حاضر) و برای امریکا در حدود یک و نیم سده (از سده ۱۸۶۰ تا کنون) زمان برد. این پیشرفت اقتصادی انها را معجزه هم نامیدند.

امروزه اقتصاد موفق کره جنوبی الگویی برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه است. کره جنوبی اکنون دارای اقتصاد توسعه‌یافته چندین هزار میلیارد دلاری است و یکی از اعضای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) می‌باشد و توسط بانک جهانی جزو اقتصادهای دارای درامد زیاد، و از دیدگاه صندوق بین‌المللی پول به‌عنوان یکی از اقتصادهای پیشرفته طبقه‌بندی شده‌است.

همچنین سئول، پایتخت این کشور، یکی از ده شهر برجسته اقتصادی و مالی جهان است. کره جنوبی علی‌رغم کمبود منابع طبیعی و دارا بودن کمترین مساحت در میان کشورهای گروه ۲۰، یکی از اقتصادهای نیرومند دنیا تلقی می‌شود. اقتصاد کره جنوبی، سومین اقتصاد بزرگ اسیا و یازدهمین در دنیاست.همانند المان غربی و ژاپن، صنعتی‌سازی سریع از دهه ۱۹۶۰، کره جنوبی را به یکی از بزرگترین کشورهای صادرکننده در جهان تبدیل کرد. این کشور، هفتمین شریک بزرگ تجاری امریکاست. کره جنوبی دومین میزان ذخایر ارزی را در میان کشورهای توسعه‌یافته داراست و همچنین ششمین ذخایر ارزهای خارجی را در جهان داراست.

با وجود دارا بودن وضعیت توسعه‌یافته، کره جنوبی حرکت خود را به سوی رشد اقتصادی سریع، همراه با بیشترین میزان تولید ناخالص ملی، صادرات و تولیدات صنعتی در جهان توسعه‌یافته ادامه می‌دهد.در سال ۱۹۹۶ کره جنوبی عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (پیمانی برای رشد اقتصادی بیشتر) شد. کره جنوبی همانند بسیاری دیگر از همسایه‌های اسیایی خود، متحمل بحران اقتصادی سال ۱۹۹۷ اسیا شد؛ اما این کشور قادر گشت که دوباره برخیزد و پس از یک ترمیم سریع به رشد خود به سوی تبدیل شدن به یکی از قدرت‌های عمده اقتصادی جهان ادامه دهد.

شاخص ها:

۱- حجم اقتصاد کره جنوبی دهمین اقتصاد جهان و چهارمین اقتصاد اسیا است و عضو گروه G20 و همچنین دهمین کشور جهان در( Gross Domestic Product ) تولیدناخالص داخلی می باشد.

۲- شاخص رشد اقتصادی (Economic Growth Index) در نیم قرن اخیر اقتصاد کره جنوبی بطور میانگین ۶% رشد را تجربه کرده است لیک کره شمالی رشد منفی داشته است. کره جنوبی هم اکنون بواسطه شرکت های چندملیتی با فناوری پیشرفته، مانند سامسونگ، هیوندای، کیا و ال جی هفتمین صادر کننده بزرگ جهان است و در تولید کشتی و کفش مقام اول جهان را دارد و یکی از صادرکنندگان عمده لوازم الکترونیک، کالاهای بیوتکنولوژی، ربات، فولاد، فراورده های پتروشیمی و اسباب بازی جهان است لیک کره شمالی…… همچنین بزرگترین پالایشگاه جهان متعلق به کره جنوبی است.

۳- شاخص نرخ تورم (Inflation Rate Index) کره جنوبی ۱% درصد است اما اطلاعات دقیقی از نرخ تورم کره شمالی در دسترس نیست.

۴- شاخص نرخ بیکاری (Unemployment Rate Index) دو کره، کره جنوبی با داشتن ۳٫۷ درصد و کره شمالی با داشتن ۲۵٫۶ درصد تفاوت فاحش با هم دارند.

۵- شاخص ازادی اقتصادی (Economic Freedom Index) کره جنوبی (۲۰۲۰) در رتبه ۲۲ و کره شمالی در رده ۱۸۰ جهان است.

۶- شاخص ادراک فساد که بین صفر تا صد ارزیابی می شود
(Corruption Perceptions Index)

شاخص کره جنوبی ۵۶ می باشد که در رده ۵۲ جهان است لیک شاخص کره شمالی ۸ می باشد که در رتبه ۱۶۷ جهان می باشد.

۷- شاخص توسعه انسانی (Human development index) کره جنوبی رتبه ۱۵ جهانی است و امید به زندگی به ۸۲ درصد رسیده است. از کره شمالی اطلاعاتی در دسترس نیست.

۸- شاخص زیر خط فقر کره جنوبی ۱۵% و کره شمالی ۵۰% می باشد.
(Population below poverty line index)

۹- شاخص دموکراسی (Democracy Index) سال (۲۰۲۰)کره جنوبی بیستم و کره شمالی ۱۶۷ کشور جهان است.

۱۰- شاخص تولیدناخالص داخلی(GDP) سال (۲۰۱۹) کره جنوبی ۲۱۳۴ میلیارد دلار و کره شمالی ۴۰ میلیارد دلار، یعنی ۵۰ برابر کمتر از کره جنوبی است.

۱۱-شاخص نواوری (Inovation Index) که شامل تحقیق و توسعه، تولید با ارزش افزوده بالا، هیات های پژوهشی، اموزش عالی، موسسات با فناوری بالا می باشد. که اطلاعات کشورها در سال ۲۰۲۰ از منابع صندوق بین المللی پول، بانک جهانی، سازمان جهانی مالکیت معنوی، یونسکو، سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه..جمع اوری شده است. کره جنوبی با کسب امتیاز ۹۶٫۳۰ در شاخص اهمیت و توسعه و تحقیق در صدر کشورهای جهان قرار گرفت.

پاسخگوتر شدن و شفاف‌تر شدن دولت در وضعیت اقتصادی کره در دو دهه اخیر آثار مثبتی به‌جای گذاشت. دولت همچنین تلاش کرد تا به‌نوعی اصلاحات تن دهد و برنامه‌ها را شتاب دهد که شامل مقررات زدایی، آزادسازی و همچنین بازسازی نهادهای مالی، گسترش شفافیت در معاملات مالی و برخی موارد دیگر بود. در سال ۱۹۹۹ اصلاحات نخست بانکی و کاری کامل شدند و نخستین مرحله از اصلاح شرکتی انجام شد.

این جریان اصلاحی تأثیر قابل‌توجهی بر وضعیت کسب‌وکار در کره گذاشتند وضعیت کره در شاخص‌هایی مانند شاخص تسهیل فضای کسب‌وکار که توسط بانک جهانی ارائه می‌شود و همچنین شاخص رقابت‌پذیری مجمع جهانی اقتصاد بهبود یابد.

طی یک دهه اخیر هم اقتصاد کره جنوبی با حفظ دستاوردهای پیشین اقتصاد این کشور در کنار گسترش و تعمیق بازارهای صادراتی و یافتن بازارهای جدید در کنار افزایش نرخ سرمایه‌گذاری در حوزه‌های همچون خدمات و توریسم در کنار حفظ روند رو به رشد سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اقتصادی فعال‌تر از حوزه‌های نام‌برده شده، توانسته سال‌به‌سال نرخ رشد تولید ناخالص داخلی خود را بی‌افزاید.

کره جنوبی در یک دهه گذشته روند رو به رشد ذخایر ارزی خود را که طی بحران مالی ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ با کاهش روبه‌رو شده بود را به‌طور جدی موردتوجه قرار داده و سال‌به‌سال به آن افزوده است. کشور چشم بادامی‌های جنوبی همچنین تلاش کرده در طول این یک دهه در مسیر هرچه آسان‌تر کردن کسب‌وکار گام بردارد موضوعی که نتیجه آن تنها در همین یک دهه و از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۰ منجر به صعود رتبه (Ease of doing business) سهولت کسب‌وکار پنجم جهان شد و رشد سرمایه‌گذاری خارجی را بیش از همیشه در پی داشت.

تفاوت مدل‌های اقتصادی در دو کره را که رهبران این کشورها برگزیدند می‌توان در عملکرد اقتصادی آنها مشاهده کرد که کره شمالی با انتخاب رویکرد خودکفایی و انزوای اقتصادی و نهادها و سیاست‌های کمونیستی کمترین نرخ رشد اقتصادی در جهان را تجربه کرد درحالی‌که کره جنوبی با مدل توسعه صادرات به موفقیت‌های خیره‌کننده رسید. اتفاقی که می‌توان در شکلی دیگر میان کره جنوبی و ایران مشابهت‌سازی کرد.

استراتژی معجزه اقتصادی این کشور مبتنی بر سرمایه‌گذاری در منابع انسانی این کشور بوده است که منجر به شکل‌گیری اقتصاد مبتنی بر صادرات شده و توسعه این کشور را رقم‌زده است. باز بودن اقتصاد کره جنوبی از ویژگی‌هایی است که می‌تواند همواره به اقتصاد این کشور کمک کند.

کره جنوبی همیشه از قراردادهای تجارت آزاد دفاع کرده و در اقتصاد این کشور به‌جز بخش کشاورزی که با سیاست‌های حمایت گرایانه موردتوجه قرار می‌گیرند بقیه بخش‌ها مجبور به رقابت با رقبای خارجی هستند، پدیده‌ای که باعث پیشرفت بسیاری از صنایع کره‌ای از خودروسازی گرفته تا صنایع الکترونیک شده است.

کره جنوبی در این ۵۰ سال به‌تدریج و به شکل هدفمند از نردبان خلق ارزش‌افزوده بالا رفت و از اقتصاد تولیدکننده محصولات ساده کاربر به یک اقتصاد سرمایه‌بر و نهایتاً دانش‌بنیان با محصولات پیچیده رسید.اگر بخواهیم از تجربه رشد بالای اقتصادی کره جنوبی استفاده کرده و درس بگیریم باید گفت حضور و ادغام فعالانه و نه منفعلانه در اقتصاد جهانی، ازادی اقتصادی، ثبات اقتصاد کلان، نرخ بالای پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، واگذاری تدریجی تخصیص اصلی منابع به اقتصاد بازار و از همه مهم‌تر داشتن یک دولت کارآمد و شایسته از ویژگی‌های اصلی بوده‌اند.

دولتی متعهد به رشد اقتصادی که اعتبار بالایی داشته باشد و بتواند برنامه و نقشه راهی روشن‌بینانه برای رشد اقتصادی ترسیم کند. حال باید منصفانه به راه طی شده آنها و الگوی در پیش‌گرفته شده‌شان بنگریم و به راهی که ما در کشورمان طی کرده‌ایم تا به پاسخ چرایی پیشرو بودن اقتصاد چشم‌بادامی‌ها و بازماندن اقتصاد ایران‌زمین پی ببریم.

درنهایت اینکه اگر رهبرانی داشته باشیم که دیدگاه رشدمحور نداشته باشند و موردحمایت سیاسی ائتلاف داخلی قوی قرار نگیرند توسعه ملی به‌دشواری به‌دست خواهد آمد. انتخاب مدل صحیح از عوامل مهم رسیدن به رشد اقتصادی پایدار است. بخشی از پاسخ به وجود رهبرانی برمی‌گردد که درک و فهم و توانایی انتخاب مدل اقتصادی مناسب را داشته باشند. در اینجا نقش رهبران بسیار اهمیت می‌یابد که گروه‌های ذی‌نفع و کسانی را که در قدرت سهیم هستند متقاعد سازند از این مدل اقتصادی خاص پیروی کنند.

در ادبیات توسعه، این یک اصل بدیهی است توسعه امری خطی نیست و مسیر توسعه کشورها تفاوت‌های اساسی دارد پس بنابراین در الگوبرداری از کشورها باید از تک بعدی نگری و برجسته‌سازی یک وضعیت بدون نشان دادن سایر وضعیت‌ها و زمینه‌های موثر به شدت پرهیز شده و متغیرهای اصلی و زمینه‌ای موثر بر روند توسعه به صورت همه جانبه مورد نظر قرار گیرند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

 

ع