کانال ارزی حفاظت شده یا رها؟

وقتی تئوری‌های ارزی قبل از جنگ جهانی اول تا امروز بررسی شوند، یک نتیجه مشخص به دست می‌آید و آن اینکه قانونگذار و سیاستگذار یا دولت‌ها و حکومت‌ها در سطح جهان به هیچ‌ وجه، نرخ ارز را به حال خود رها نکرده‌اند. مانند بچه‌ای که هنوز در ابتدای حیات خود است و پدر و مادر ابتدا تلاش می‌کنند نظارتی روی آن داشته باشند تا به خود آسیب نزند. مثلا اگر کودکی چهاردست و پا به سمت چاه یا چاله‌ای حرکت کند، پدر و مادر او را صدا می‌زنند، مانعی در مسیر او قرار می‌دهند یا او را می‌گیرند تا به خود و دیگران خسارت وارد نسازد. اما همین بچه، زمانی که بزرگ‌تر و عاقل‌تر و مستقل‌تر می‌شود، پدر و مادر به او فضای بیشتری برای بازی می‌دهند. در ادبیات پولی و مالی به این کانال حفاظت شده ارزی، نرخ ارز شناور مدیریت شده می‌گویند. شما می‌بینید سال‌هاست که امارات نرخ ارز خود را ثابت نگه داشته است، هیچ شوک ارزی هم در این کشور رخ نداده است. اگر درآمدهای نفتی امارات بالا یا پایین شد، نرخ ارز در این کشور ثابت است. سرمایه‌گذار اماراتی یا فعال اقتصادی این کشور، حتی برای آینده هم می‌داند که نرخ ارز چه وضعیتی دارد. این کشورها با نرخ ارز بازی نمی‌شود. این طور نیست که دولت امارات برای افزایش صادرات خود یا جبران کسری بودجه و…، نرخ ارز را رها کند و بالا ببرد! به این وضعیت ارزی، شرایط مارشل لرنر گفته می‌شود. یعنی حساسیت صادرات و حساسیت واردات نسبت به نرخ ارز به نحوی است که افزایش نرخ ارز یا ضعیف شدن خارجی پول ملی، باعث افزایش صادرات و کاهش واردات می‌شود. بنابراین تراز تجاری کشور هدف مثبت می‌شود. این روند از جنگ جهانی اول تا ابتدای دهه ۷۰ میلادی ادامه داشت. از سال ۱۹۷۱ به بعد، رژیم‌های ارزی در جهان به سمت رویکردهای مدیریت شده و ارشادی حرکت کردند.

به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل ، در ایران هم تا مدت‌ها نرخ ارز رها بود. شلیک شدن یک تیر در گوشه‌ای از جهان یا انتشار خبر سیاسی خاص یا یک تلاطم سیاسی، کافی بود تا نرخ ارز در ایران دچار نوسان شود. این روند باعث شد تا نرخ دلار به ۶۰ هزار تومان هم برسد. اما مدیریت فعلی بانک مرکزی ایده متفاوتی را در سر دارد؛ مدیریت جدید بانک مرکزی معتقد است نرخ ارز باید تثبیت شود. یعنی اگر نرخ ارز از یک محدوده خاص عبور کند و گران‌تر شود، بانک مرکزی با ورود و عرضه ارز این نوسان را مهار می‌کند. وقتی هم که ارز به صورت غیرمتعارف در دالان نزولی قرار گرفته و ارزان‌تر شود، با ورود و تقویت تقاضا، نرخ ارز را در یک کانال با ثبات‌تر قرار می‌دهد. اما آیا این رویکرد ثبات‌ساز، راهبرد مناسبی است یا اینکه نیازمند تغییر و رهاسازی نرخ ارز است؟ شخصا معتقدم اگر این مدیریت شده در نرخ ارز وجود نداشته باشد، نمی‌توان قابلیت برنامه‌ریزی به اقتصاد داد. دوستان اقتصادخوانده‌ای که اشاره می‌کنند نرخ ارز باید رها شود، کافی است به تبعات این تغییرات نگاه کنند و ببینند که هیچگاه نرخ ارز تعادلی در دنیا تعریف نشده است. مثلا هرگز گفته نشده است که تعادل نرخ ارز ایران، ۵۵ هزار تومان یا ۸۰ هزار تومان یا کمتر و بیشتر است! هیچ فرمولی وجود ندارد که استخراج یک چنین نرخی را هموار سازد. همین که نرخ تثبیت شود، عوامل دیگر تورم‌زای اقتصاد خودشان را نشان داده و دیگر پشت گرد و خاک نرخ ارز پنهان نمی‌شوند. همین امروز که نرخ ازر به ۵۵ هزار تومان رسیده، قیمت کالاها در حال نوسان و گرانی است. این روند اگر تا دو هفته یا یک ماه دیگر هم ادامه داشته باشد، یا باید شاهد خالی شدن بازارها از لوازم خانگی و سایر اقلام مصرفی باشیم یا اینکه، کالاها و خدمات یک رشد قیمت اساسی را تجربه می‌کنند. چرا؟ چون سیستم به حرف افرادی که می‌گویند نرخ ارز باید رها شود، گوش داده است. به ‌طور کلی نرخ ارز واگرایی دارد و همگرایی ندارد. گاهی اوقات فکر می‌کنم برخی از این افراد متقاضی رهاذسازی نرخ ارز، ارز خریده‌اند، ذیل طبقات ثروتمند قرار دارند که این اندازه اصرار به رها کردن نرخ ارز دارند. یعنی منافع شخصی آنها به منافع ملی‌شان غلبه دارد. وقتی به اطراف خودم نگاه می‌کنم، بسیاری از افراد منافع شخصی دارند و به این دلیل اصرار دارند نرخ ارز بالا برود. می‌گویند نرخ ارز باید ۷۵ شود تا به نقطه تعادل برسد. مگر نرخ ارز دمای بدن است که نقطه تعادل داشته باشد؟ دهه‌هاست ریال عربستان و درهم امارات و حتی یورو در نسبت با دلار تفاهم مدیریت شده دارند. اگر این تفاهم صورت نگیرد، نرخ ارز به وضعیتی می‌رسد که همه را متضرر می‌کند. بنابراین ایران هم باید به سمت نرخ ارز مدیریت شده و ثبات در بازار ارز گام بردارد تا مردم و فعالان اقتصادی بتوانند تحلیل و پیش‌بینی از شرایط آینده اقتصاد داشته باشند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع