چک لیست حسابرسی شرکت‌های تجاری و مبارزه با پول‌شویی

به گزارش اقتصاددان یک تحلیلگر مسائل اقتصادی در یادداشتی اختصاصی برای اقتصاددان نوشت:
امروزه بسیاری از مشاغل که در جریان ارائه خدمات خود با پول سروکار دارند همواره در معرض پول‌شویی مجرمان قرار می‌گیرند. مشاغلی همچون بانکداری، بازار سرمایه، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های ساختمانی، صرافی‌ها، عتیقه‌فروشی، جواهرفروشی، آژانس‌های مسافرتی و شرکت‌های حمل‌ونقل، بنگاه‌های اتومبیل، دفاتر اسناد رسمی و بنگاه‌های خیریه که محل مناسبی برای انجام عملیات پول‌شویی محسوب می‌گردد و به نوعی با رد و بدل کردن وجه نقد یا پول سر و کار دارند. کسب و کارهایی که در واقع عملیات مالی در آن‌ها شکل می‌گیرد. به‌بیان‌دیگر پول‌شویی سیستم مالی کشورها را هدف می‌گیرد و با رخنه و نفوذ در این سیستم به رشد و نمو خود ادامه می‌دهد و در نهایت هم کل سیستم را در اختیار خود می‌گیرد. سیستم‌ مالی هر اقتصادی، وظیفه خطیر و حساس تجهیز و تخصیص منابع مالی و سرمایه‌ای را بر عهده دارد. در واقع، سیستم مالی، منابع مالی خرد و کلان سطح جامعه را جمع‌آوری نموده و به سمت فعالیت‌های مولد اقتصادی، سوق می‌دهد. چنانچه سیستم مالی نتواند به‌درستی عملیات خود را مدیریت کند و کارکردهای تعریف‌شده خود را داشته باشد؛ در آن صورت، اقتصاد کلان کشور با بحران و مشکلات عدیده‌ای روبرو خواهد شد به حدی که مسائل و مشکلات اقتصادی به مشکلات سیاسی و بحران‌های اجتماعی نیز منتهی می‌شود و وضعیت کشورها را به هرج‌ومرج و بی‌ثباتی می‌کشاند.
واژه‌های پول‌شویی، شست‌شوی پول آلوده، تطهیر پول و تعابیری از این قبیل، به این منظور نام‌گذاری گردیده است که آن‌چه را در این جرم رخ می‌دهد، به طور کامل شرح داده است؛ یعنی پول غیرقانونی و کثیف به گردش می‌افتد، به نحوی‌که در پایان کار شکل پول قانونی و پاک را به خود می‌گیرد . پول‌شویی فرآیندی است که طی آن، منبع اصلی در آمد‌های حاصل از اعمال مجرمانه، مخفی نگه داشته می‌شود و به این در آمد‌ها جلوه‌‌ای پاک و حاصل از اعمال قانونی بخشیده می‌شود .
بازار سرمایه بخشی از بازار‌های مالی است و به مکان یا نظامی گفته می‌شود که نیازهای واحدهای تجاری و دولت را در محدوده وام‌های بلند مدت و میان مدت برآورده می‌سازد. شرکت های تجاری به دلیل ویژگی‌هایی نظیر ماهیت فراملی، نقدینگی زیاد و سرعت‌بالای معاملات، کارمزد کارگزاران و تضاد منافع برای توجه و دقت نظر در منبع و منشأ وجوه، استفاده از ابزارهای مالی متعدد، جهانی‌شدن و دسترسی الکترونیکی به بازار سرمایه و … مستعد فعالیت پول‌شویان می‌باشد. علاوه بر این مواردی در ارتباط به موضوع دست‌کاری قیمت‌ها و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهایی در کشورهای دنیا به‌عنوان جرائم منشأ پول‌شویی به شمار می‌آیند. ازاین‌رو نقش شرکت‌های تجاری در شناسایی و مبارزه با خرابکاران و مجرمان اقتصادی بسیار حائز اهمیت است.
با توجه به ظرفیت‌های موجود، قوانین و دستورالعمل‌های توصیه‌شده توسط سازمان‌ها و مراجع ذیصلاح بین‌المللی، راه‌های عملیاتی در حوزه پیشگیری و مبارزه با پول‌شویی توسط شرکت‌های تجاری، می بایستی بررسی و نقش مهم آنها از بازار سرمایه کشور مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد تا با توجه به اهمیت موضوع پول‌شویی و آثار سوء این پدیده نامطلوب و زیان‌بار اقتصادی برای کشور، با جدیت و اهمیت ویژه‌ای در شرکت‌های تجاری به این موضوع پرداخته شود.
در مجموع، بازار سرمایه به عنوان یکی از ارکان مهم بازار مالی نقش مهمی در هدایت امکانات مالی و سرمایه‌ای در جهت تخصیص بهینه منابع به منظور پیشرفت اقتصادی کشور را داراست. نقش و اهمیت نظام مالی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشورها به صورتی است که می‌توان تفاوت اقتصادهای توسعه یافته و توسعه نیافته را در درجه کارآمدی و کارآیی نظام مالی آنها جست‌وجو کرد. رشد اقتصادی و افزایش تولید و اشتغال، نیازمند تجهیز منابع مالی و تخصیص بهینه آنها در اقتصاد ملی است و این مهم با کمک بازارهای مالی سازمان یافته و متشکل و کارآمد که در آن تنوع ابزارهای مالی و شفافیت اطلاعات وجود دارد، میسر خواهد بود؛ بنابراین در صورتی که بازار سرمایه نتواند کارکردهای صحیح خود را داشته باشد نمی تواند این رسالت را جهت رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی انجام دهد. بازار سرمایه زمانی می تواند کارکردهای خود را به نحو مطلوب ارائه دهد که با برنامه ریزی و کارشناسی‌های صورت گرفته بتوان از بروز و ورود هرگونه آسیب و بحران در آن جلوگیری کرد.
در حال حاضر یکی از این آسیب‌ها که بازار سرمایه کشور را تهدید می کند پول شویی است؛ بنابراین برای اینکه بتوانیم این بازار را از تهدیدات و آسیب‌های قابل پیش‌بینی در زمینه پول‌شوئی مصون نگه داریم بایستی شرکت‌های تجاری که به مانند دروازه‌ای برای ورود سرمایه و پول به بازار سرمایه کشور هستند را با آموزش‌ها و ابزار شناسایی تجهیز کنیم و سازوکارهای لازم و مجموعه قوانین و مقررات مناسب برای برخورد با پول شویی را در اختیارشان قرار دهیم. یکی از خط مشی‌ها و روش‌های می‌تواند همین چک لیستی باشد که در این مجال، ارائه می گردد. کلیه شعب و نمایندگی‌های شرکت‌های کارگزاری بایستی برای اطمینان از انجام صحیح فرآیند پذیرش مشتری و انجام عملیات خرید و فروش این چک لیست را تنظیم کرده و به طور مرتب به مدیران ارشد شرکت خود گزارش دهند.

پیشنهاد می‌گردد چک لیست‌هایی مطابق لیست زیر توسط شرکت‌های تجاری تهیه شود:
چک لیست شناسایی مشتریان در بازار سرمایه..
چک لیست گزارش عملیات و معاملات مشکوک در بازار سرمایه..
چک لیست رعایت مقررات مبارزه با پول‌شویی در خدمات الکترونیک بازار سرمایه..
چک لیست نحوه مراقبت از اشخاص مظنون در بازار سرمایه..
چک لیست نحوه ارسال اسناد و مدارک مربوط به بازار سرمایه به نشانی پستی مشتریان..
چک لیست نگهداری و امحاء اسناد در بازارسرمایه در حوزه مبارزه با پول‌شویی..

در مجموع، این چک لیست‌ها می‌بایستی در کلیه شعب و نمایندگی‌های شرکت‌های تجاری می تواند توزیع گردد و مطابق موارد خواسته شده توسط مسئولان مربوطه تکمیل گردد تا بدین ترتیب بررسی‌ها و کنترل‌های بیشتری برروی افراد و معاملات مشکوک صورت پذیرد و مانع بزرگی از طریق شرکت‌های تجاری بر سر راه پول شویی از طریق بازار سرمایه کشور قرار بگیرد. این کنترل‌ها می‌تواند مطابق نظر مدیران ارشد شرکت‌های تجاری برای دوره‌های یک ماهه، سه ماهه و یا شش ماهه تعریف شود. آنچه مهم است باید به نحوی بازده‌های زمانی تعریف شود که در مراحل پیشگیری و تشخیص بتوان مانع از رشد و پیشرفت عملیات پول‌شویی مجرمان در شرکت‌های تجاری گردد.

ح