ناکامی پروژه تبلیغاتی صداوسیما برای افزایش مشارکت انتخاباتی

شامگاه یکشنبه محسن ‌هاشمی برای چندمین‌بار در چند هفته گذشته به یک برنامه تلویزیونی دعوت شد تا رودرروی یکی از مسوولان شورای نگهبان بنشیند و آنچه می‌خواهد درباره عملکرد این نهاد حاکمیتی و انتخابات مجلس دوازدهم و خبرگان رهبری بگوید؛ انتخاباتی که درست ۵۸ روز دیگر در سراسر کشور برگزار خواهد شد و در شرایطی که به باور بسیاری از ناظران، اگر میزان مشارکت عمومی در آن به‌مراتب فاجعه‌بارتر از یکی دو انتخابات قبل نباشد، بعید است شاهد اوضاعی بهتر از این حیث باشیم. به‌ویژه آنکه مسیری که برای «یکدست‌سازی حاکمیت»، از نیمه دوم سال ۹۸، در آستانه برگزاری انتخابات مجلس یازدهم در اسفندماه همان سال آغاز شد، نه‌تنها کماکان ادامه دارد، بلکه به باور بسیاری از ناظران، با شدت و سرعتی دوچندان در حال طی شدن است. چنانکه بسیاری معتقدند فضای حاکم بر انتخاباتی که در اسفندماه برگزار خواهد شد، چنان محدود خواهد بود که آنچه در انتخابات مجلس قبل شاهد بودیم، کنار آن مصداق انتخاباتی آزاد و رقابتی خواهد بود.
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت  ،   با این همه در تقسیم‌ کاری که ظاهرا در بخش تعیین‌کننده حاکمیت در برگزاری این انتخابات انجام شده، همزمان با تشدید محدودیت‌های عملی در برگزاری انتخابات که نمودش را در همین چند هفته گذشته در جریان ردصلاحیت گسترده کاندیداهای غیرانقلابی و غیراصولگرا توسط هیات‌های اجرایی وابسته به دولت انقلابی دیدیم، تلاشی ظاهری برای ترغیب شهروندان به مشارکت و حضور پای صندوق‌های رای نیز در دستور کار است. بدین ترتیب در شرایطی که بعید است در عمل شاهد تغییری جدی در برگزاری و نظارت بر انتخابات پیش‌رو باشیم، به نظر می‌رسد بخشی از مسوولان و دستگاه‌های حاکمیتی ماموریت دارند تا با گرم کردن تنور انتخابات از طریق شیوه‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی، هر طور شده مانع از آن شوند که نرخ مشارکت در انتخابات پیش‌رو از آنچه در یکی دو انتخابات پیشین شاهد بودیم، کمتر شود. هرچند مشارکت در این چند انتخابات گذشته یعنی انتخابات مجلس یازدهم در اسفندماه ۹۸ و انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم در خردادماه ۱۴۰۰ چنان نازل و اندک بوده که حفظ آن کار چندان دشواری نیست. به بیان دیگر، اگرچه احتمالا ایجاد تغییر جدی در نرخ مشارکت در انتخابات پیش‌رو نسبت به یکی دو انتخابات قبل، کاری بسیاری دشوار و در حد یک معجزه سیاسی است، واقعیت آن است که تکرار همان وضعیت ناگوار چندان دشوار نخواهد بود. بماند که شواهد و قرائن نشان از آن دارد که احتمالا سیر نزولی و کاهشی نرخ مشارکت در سال‌های گذشته در انتخابات پیش‌رو نیز ادامه خواهد یافت و درنتیجه، احتمالا در انتخابات مجلس دوازدهم در بهترین حالت شاهد مشارکتی کمتر از انتخابات مجلس یازدهم خواهیم بود. با این همه به نظر می‌رسد جریان حاکم و برگزارکنندگان انتخابات، به همان وضعیت ناگوار در انتخابات مجلس یازدهم رضایت داده و حالا در تلاشند با تکرار همان وضعیت و تثبیت اوضاع نامساعد، در شرایطی که اوضاع و احوال زندگی و معیشت شهروندان به‌مراتب بدتر از ۴ سال پیش است، آمار و ارقام انتخابات پیش‌رو را در حکم نوعی پیروزی جلوه دهند.
بدین ترتیب شاهدیم مسوولان در شرایطی که از انجام اصلاحات اساسی و واقعی در وضعیت حکمرانی در این چندسال سر باز زده و در عمل، با تشدید برخی محدودیت‌ها و فشارهای فرهنگی، مدنی و سیاسی بر جامعه، همزمان با تداوم اوضاع نامساعد معیشتی و اقتصادی، در عمل منجر به افزایش چشمگیر نارضایتی عمومی شده‌اند، حال حتی حاضر نیستند با اعمال برخی اصلاحات واقعی و جدی در نحوه برگزاری انتخابات از جمله گشایش فضای سیاسی و برخورد توام با تساهل و تسامح در بررسی صلاحیت کاندیداهای این انتخابات، زمینه افزایش مشارکت نسبی شهروندان در این انتخابات را فراهم کنند. این در حالی است که همزمان سعی می‌شود با اتکا به اقدامات تبلیغاتی و رسانه‌ای، در ظاهر فضای جامعه را به سمت انتخابات سوق دهند و این‌طور القا کنند که برگزاری انتخابات پیش‌رو منجر به شور و شوق واقعی در جامعه شده ‌است. شیوه‌ای که متکی است بر برگزاری چند مناظره تلویزیونی کم‌رمق با حضور چهره‌های تکراری و درجه‌چندم جریان اصلاحات و جا زدن این افراد به‌عنوان منتقدان واقعی و اصیل شرایط موجود.
صداوسیمای جمهوری اسلامی البته به جز تولید و پخش این مناظره‌ها، اقدامات دیگری را نیز در راستای گرم کردن تنور انتخابات در دستورکار قرار داده است. چنانکه کمتر از یک ماه پیش، رییس این سازمان پس از حضور در یکی از جلسات هفتگی دولت انقلابی، در جمع خبرنگاران حاضر شد و از «راه‌اندازی ۲۰۰ کانال تلویزیونی برای انتخابات مجلس» خبر داد. پیمان جبلی که پیش از آن نیز از تلاش سازمان صداوسیما در این راستا خبر داده بود و با برگزاری جلساتی تحت‌عنوان «نشست افق تحول» این سازمان، به تشریح اقداماتی پرداخته بود که با تمرکز بر انتخابات مجلس دوازدهم در دستورکار صداوسیما قرار گرفته، در توضیحات تکمیلی خود درباره راه‌اندازی این شبکه‌های تلویزیونی گفت: «در راستای هدف عدالت‌گستری و هویت‌محوری امسال برای اولین‌بار شاهد تجربه جدید صداوسیما در عرصه انتخابات مجلس خواهیم بود.» او که مشخصا به تلاش برای جلب مشارکت شهروندان نیز اشاره کرده بود، در این رابطه توضیح داد و گفت: «عزم‌مان را برای تشویق مشارکت گسترده‌تر مردم در انتخابات جزم کرده‌ایم. امکان تبلیغات نامزدها از آنتن صداوسیما در استان‌ها فراهم شده و تلاش می‌کنیم بر شور و نشاط انتخابات بیفزاییم. به‌منظور پخش برابر تبلیغات انتخاباتی نامزد‌های نمایندگی مجلس دوازدهم، برای نخستین‌بار ۲۰۰ کانال تلویزیونی فعالیت خواهند کرد.» این در حالی بود که جبلی در سخنانی که حدود یک ماه پس از برگزاری «نشست تحول صداوسیما»، در حاشیه نشست هفتگی هیات دولت انقلابی مطرح کرد، از انجام هماهنگی‌های لازم برای راه‌اندازی این شبکه‌های تلویزیونی خبر داد و گفت: «با هماهنگی دستگاه‌های مسوول به ویژه وزارت کشور و شورای نگهبان در این انتخابات برای اولین‌بار صداوسیما، حداقل ۲۰۰ کانال تلویزیونی مختص حوزه‌های انتخابیه را راه‌اندازی می‌کند.» رییس سازمان صداوسیما همچنین گفته بود: «در این طرح قرار است کاندیداها علاوه بر استفاده از ظرفیت‌های دیگر تبلیغاتی که برای نامزدها در دوره‌های پیشین بوده، از آنتن صداوسیما هم استفاده کنند.» او که در عین حال اعلام کرده بود «این کانال‌ها در مدت ۷ روز تبلیغات انتخابات مجلس فعال خواهند شد»، در ادامه بار دیگر از اهداف اصلی سازمان صداوسیما از راه‌اندازی این شبکه‌های تلویزیونی پرده برداشته و گفته بود: «همکاران ما در حوزه‌های فنی در حال تامین تجهیزات مورد نیاز هستند و امیدواریم این اقدام، گامی مثبت برای تقویت مشارکت مردم در انتخابات باشد.»
با این همه چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، اقدامات سازمان صداوسیما برای گرم کردن تنور انتخابات، تنها به بازه زمانی ۷ روزه تبلیغات انتخاباتی و راه‌اندازی این کانال‌های تلویزیونی که مختص به کاندیداهای نهایی هستند، نبوده و از چند هفته گذشته، اقدام به پخش برنامه‌هایی برای ایجاد شور و شوق انتخاباتی کرده است. برنامه‌هایی که شاید بیراه نباشد اگر همین مناظره‌های تلویزیونی را سرآمدشان بدانیم. با این همه وقتی به محتوای این برنامه‌ها و مهم‌تر از آن، مهمانان و شرکت‌کنندگان در این مناظره‌ها دقت کنیم، درمی‌یابیم در عمل تغییری در نوع نگاه صداوسیما ایجاد نشده و صرفا آنچه در سالیان گذشته نیز در آستانه هر انتخابات رقم می‌خورد، در حال تکرار است. کافی است نگاهی بیندازیم به چهره‌هایی که در این چند هفته به‌عنوان چهره‌های منتقد و اصلاح‌طلب در این مناظره‌ها حاضر شده‌اند. چهره‌هایی که بیش از آنکه بتوان آنان را در زمره منتقدان واقعی و اصیل شرایط موجود دسته‌بندی کرد، باید آنان را عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی دید که دانسته یا نادانسته، به نمایشی رونق می‌بخشند که به‌رغم زرق و برق فراوان، فاقد مخاطب است!
این در حالی است که حتی همین مناظره‌های تلویزیونی نیز آن‌طور که باید و شاید مورد توجه افکار عمومی قرار نگرفته و با نگاهی به واکنش‌های کاربران شبکه‌های اجتماعی به آن درمی‌یابیم که این افراد و صحبت‌های به ظاهر انتقادی‌شان اگر با بی‌تفاوتی کاربران مواجه نشوند، در بهترین حالت مورد تمسخر آنان قرار می‌گیرند تا مگر دلخوش باشند که دست‌کم دیده شده‌اند! این در حالی است که محسن‌ هاشمی‌رفسنجانی، حسین مرعشی، محمد قوچانی و محمد عطریانفر که در این چند روز به‌عنوان چهره‌های اصلاح‌طلب به صداوسیما دعوت شده‌اند، همگی عضو حزب کارگزاران سازندگی هستند. یعنی تنها حزب مهم در میان حدود ۳۰ حزب و تشکل عضو جبهه اصلاحات ایران که در یکی دو انتخابات اخیر، برخلاف مشی این جبهه سیاسی، اقدام به انتشار لیست انتخاباتی و حمایت از کاندیداها کرد و بعید نیست در انتخابات پیش‌رو نیز باز همان مشی تکروی را پیش بگیرد. البته کنار این چند عضو حزب کارگزاران سازندگی که حتی برخی از هم‌حزبی‌هایشان هم دیگر چندان به آنان اعتماد ندارند، چهره‌هایی چون مصطفی کواکبیان، محمدعلی وکیلی و علیرضا محجوب در این چند هفته به صداوسیما دعوت شده‌اند. چهره‌هایی که اگرچه نسبتی با حزب کارگزاران سازندگی ندارند، اما در مشی و رویکرد «انتخابات‌محور» این تشکل سیاسی، با کارگزارانی‌ها هم‌نظرند. این در حالی است که حالا حتی برخی از همین افراد همچون کواکبیان نیز دریافته شرکت در انتخابات به هر قیمت، راه‌حل عبور از این شرایط ناگوار و نامساعد نیست.
نکته جالب آنکه در همین آخرین مناظره تلویزیونی که شامگاه یکشنبه با حضور محسن‌ هاشمی و محمد بهادری‌جهرمی برگزار شد، شرکت‌کننده دوم که به‌عنوان نماینده شورای نگهبان و چهره‌ای موافق جریان حاکم در این مناظره حاضر بود، به نکاتی اشاره کرد که بیش از سخنان به‌ظاهر انتقادی ‌هاشمی، نمایانگر واقعیت حاکم بر صحنه انتخابات بود.
بهادری‌جهرمی که در واکنش به انتقاد محسن‌ هاشمی مبنی‌بر تاثیر منفی ردصلاحیت گسترده کاندیداها و اعمال نظارت استصوابی شورای نگهبان بر میزان مشارکت، به یک نظرسنجی اشاره کرد که به‌گفته او، توسط دولت پیشین انجام شده، گفت: «در این نظرسنجی که درباره عدم تمایل به انتخابات بود، ۵۷ درصد از شرکت‌کنندگان که نمی‌خواستند شرکت کنند، بحث معیشتی را به‌عنوان علت عدم مشارکت خود ذکر کرده بودند. ۲۰ درصد نیز به مساله بیکاری اشاره داشتند و کمتر از ۳ درصد به عملکرد شورا اشاره کردند.» این عضو پژوهشکده شورای نگهبان همچنین گفت: «اخیرا هم نظرسنجی دیگری منتشر شده که بنابر آن ۷/۲ درصد عملکرد شورای نگهبان را دلیل عدم مشارکت عنوان کرده‌اند؛ درنتیجه منتسب کردن مشارکت به شورای نگهبان اشتباه است. من نمی‌خواهم درصد آرا را با دنیا مقایسه کنم، اما اگر مشارکت کمتر و بیشتر شده، آمار در دولت‌های مختلف مباحث معیشتی را نشان می‌دهد.» بدین ترتیب این چهره حامی دولت که برادر کوچک‌ترش در حال حاضر سخنگوی دولت انقلابی است، ناخواسته به آنچه در عمل موجب بی‌میلی شهروندان به حضور پای صندوق‌های رای شده، اذعان کرد تا روشن شود «دعوای زرگری» که این روزها به‌عنوان «مناظره‌های انتخاباتی» با تمرکز بر مباحث جناحی به خورد افکار عمومی داده می‌شود، به چه دلیل حتی قادر به سرگرم کردن مخاطبان تلویزیون نیز نیست، چه رسد به گرم کردن تنور انتخابات!

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع