قلم خبرنگار، روشنگر افکار (به بهانۀ ۱۷مردادماه روز خبرنگار)

با جور و جمود و جهل باید جنگید
تا پاک شود جهان از این هرسه پلید
یا ریشه هر سه را بباید خشکاند
یا سرخ به خون خویش باید غلتید
(شفیعی مطهر)
زمانی از بیسمارک صدر اعظم بزرگ آلمان پرسیدند:

به کدام لطیفۀ غیبی در مدت بسیار اندک به این مقامات عالیه و ترقّیات عمده نائل شدی؟
جواب داد : ما زبان و قلم ملّت را آزاد کردیم و همه را اجازه دادیم که هر چه نقیصه در کار ملاحظه می نمایند، بدون ملاحظه بنویسند و بگویند و هر چه را اسباب تقدّم و ترقّی فرض و هر اقدامی را که موجب سعادت ملّت و شوکت دانستند، آزادانه اظهار نمایند ، تا ما بخوانیم و مستحضر شویم….
(منبع:ندای وطن،سال۲،ش۲۵۰، ص۱، ربیع الآخر۱۳۲۶ه.ق)
در هفدهم مرداد ماه سال ۱۳۷۷، محمود صارمی خبرنگار خبرگزاریِ جمهوری اسلامی، به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران در مزار شریف افغانستان به دست گروهک تروریستی طالبان به شهادت رسید. به همین مناسبت، شورای فرهنگ عمومی، هفدهم مرداد ماه هر سال را به عنوان «روز خبرنگار» نامگذاری کرد.
در دنیای کنونی که همگان سرگرم کار خویش‌اند و چندان به عملکرد حاکمان و نقد و بررسی آن‌ها توجّه ندارند، این خبرنگاران رسانه‌ها هستند که با تیزهوشی و دقّت، نقش واسطه بین مردم و مسئولان را ایفا می‌کنند. آن ها، از یک طرف درد دل مردم را می‌شنوند و به مقامات بالا انتقال می‌دهند، و از سوی دیگر، پاسخ‌های مسئولان را به آگاهی مردم می‌رسانند.
نقد عملکرد خوب یا بد حاکمان در رسانه‌ها، از دیگر وظایف خبرنگاران است که به بالندگی نظام و نیز پاسخگوبودن مسئولان یاری می‌رساند.
به طور کلی خبرنگار در محل وقوع رویدادها، چشم و گوش رسانه و چشم و گوش مردم است. او باید با استفاده از ویژگی‌های خدادادی و نیز خصوصیاتی که در دوره‌های آموزشی دیده، به کشف حقیقت‌ها بپردازد و آن را در کمترین زمان به مخاطبان خود برساند.
در تاریخ نسبتاً کوتاه ژورنالیسم در جهان گاه قلم یک خبرنگار توانسته منشا تحولّات عظیم اجتماعی و فرهنگی و سیاسی در سطح یک کشور و حتی در جهان شود.
برای نمونه یکی از کارهای شجاعانه یک خبرنگار آمریکایی توانست به جنگی خانمانسوز و ضد بشری پایان دهد.
مجله لایف، در تاریخ ۲۶ نوامبر ۱۹۶۵ ، تحت عنوان واقعیّت عریان جنگ ویتنام عکسی از Paul Schutzers را روی جلد مجلّۀ خود منتشر کرد.
این عکس در زمان جنگ ویتنام چریک ویت‌کنگی را نشان می‌داد که به اسارت نیروهای آمریکایی درآمده. پس از انتشار این عکس و خبر مرتبط با آن در مجلّۀ لایف بود که مردم آمریکا به حمایت خود از جنگ ویتنام خاتمه دادند. Schutzers که یکی از بهترین عکّاسان مجلّۀ لایف بود، سال ۱۹۶۷ درحالی که برای انجام عکّاسی از جنگ اعراب و اسرائیل رفته بود، جان خود را از دست داد.
مقابله با آزاداندیشی خبرنگاران در هر کشوری که همواره داعیه‌دار دموکراسی و جریان آزاد اطلاعات بوده‌است، موضوع جدیدی نیست. این نوع رفتار تأمّل‌برانگیز قبل از هر چیز تلاش بیهوده‌ای است در جهت انزوای خبرنگاران و محدودکردن جریان آزاد اطّلاع‌رسانی که در نتیجۀ آن شأن و منزلت خبرنگار به یغما رفته و مصداق تعبیر امپریالیستی «بهترین خبر، بی خبری است» تحقّق پیدا می‌کند!!
یکی از چالش های سیاسی – اقتصادی فعلی جامعۀ ایران بروز فسادهای بزرگ مالی در بین برخی از مسئولان دولتی است.
دربارۀ مبارزه با مفاسد اجتماعی ، اقتصادی و…بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند و ما بسیار شنیده و خوانده‌ایم . در طول تاریخ و عرض جغرافیا و در هر کشوری هر دولتی ، مبارزه با مفاسد را در سرلوحۀ برنامه‌های خود می‌داند ، یا لااقل ادّعای آن را دارد ، ولی چرا در بسیاری از موارد با شکست روبه‌رو می‌شوند ؟
به باور من بهترین و پیشرفته‌ترین راهکار قطعی مبارزه با مفاسد – از هر نوع و توسّط هر شخص یا مقامی آزادی بیان و قلم – مطبوعات – است .
مطبوعات و خبرنگاران و روزنامه‌نویسان ، گوش‌ها و چشم‌های مردم‌اند . آنان باید و شاید که در هر عرصه و صحنه‌ای با دوربین و قلم خود حضور داشته باشند ، تا گفتارها و رفتارهای همه مسئولان و افراد موثّر را ثبت و ضبط کنند و در مرئی و منظر مردم – که ولی نعمت‌های آنان هستند – به نمایش گذارند . حال شما تصوّر فرمایید هر مسئول – در هر مقام و رتبه‌ای که باشد – اگر برای خود حاشیه‌ای امن و تاریک احساس نکند و خود و اعمال خود را همیشه زیر نظر دوربین‌ها و چشم‌های ناظر بداند، چگونه می‌تواند مرتکب فساد شود؟ مقام مسئولی که خود را در اتاق شیشه‌ای و در معرض تماشای میلیون ها چشم بداند ، هرگز به خود اجازه نمی‌دهد که ذرّه‌ای از خواست‌های مردم تخطّی کند.
تجربه یک رسانه موفّق
شبکه تلویزیونی الجزیره یکی از رسانه‌های تصویری موفّق جهان محسوب می‌شود.
با نگاهی گذرا علل عمدۀ موفّقیّت این رسانه را بنا به گزارش سایت خبرآنلاین مرور می‌کنیم.
«غسان بن جدو» خبرنگار مشهور این شبکه در تهران در یک نشست آموزشی در مرکز پژوهش صداو سیما به برخی از این علّت‌ها اشاره می‌کند.
– روابط کاری ما در الجزیره مبتنی بر آرامش است؛ تجربه ثابت کرده اگر کارمند آرامش روانی نداشته باشد، صرفاً یک ابزار خواهدبود.
– سعی می‌کنیم رسانه‌ای فکر کنیم و درگیر تفاوت‌های ردۀ سازمانی نیستیم .من کارمندم و تو رئیسی!
– حقوق بر اساس دو عامل تعیین می‌شود؛ یکی سابقه و دوم موقعیت کاری. – بوروکراسی نداریم؛ عناصر برنامه ساز خودشان همه کاره هستند.
– ارزیابی و کنترل را بعد از پخش برنامه داریم؛ تلاش می‌شود سانسور قبل از پخش نداشته باشیم.
– از صحت خبر باید اطمینان حاصل کنیم؛ برای پخش، مسابقه سرعت نداریم – حتماً خبرنگار ما به صحنۀ رویداد می‌رود.
– در شبکه نظر دو طرف را پخش می‌کنیم.(به همین خاطر با بسیاری از دولت‌ها مشکل داریم).
– دقّت، واقع‌گرایی، بی طرفی و رعایت قوانین کشور ها جزو اصول ماست.
– الجزیره جهان عرب را به عنوان یک جهان عربی و اسلامی معرّفی می‌کند.
– در شبکۀ الجزیره مسایل جنسی را مطرح نمی‌کنیم.
– ۸۷ درصد مردم جهان عرب ما را می‌بینند.
– دولت قطر به هیچ وجه در سیاست‌های شبکه دخالت نمی‌کند!
– تاکید ما بر این است که کارکنان ما حتماً حرفه‌ای باشند.
– کلِّ کارمندان رسمی ما در جهان ۴۰۰ نفر هستند.
– سالی دوبار تمام خبرنگاران الجزیره گرد هم می‌آیند (کنفراس توجیهی و آموزشی)
– سازمان دهی الجزیره بسیار ساده بوده ، ارتباط کارمندان با مدیریت سریع و آسان است.
******
ابزار خبرنگار ،کلک و کتاب است و تولیدش تراشه‌های آفتاب.
خبرنگار با نگاه نافذش زوایای تاریک امور را می کاود و می کوشد تا حقایق مکتوم و خبرهای محتوم را برای مردم بازگوید.
او برای مردم،چشم و گوش و زبان است و برای مسئولان، نقّادی نگران.
قلم خبرنگار،شبرنگ است و آفریده‌اش،فکر و فرهنگ.
هفدهم مردادماه سالروز شهادت شهید محمود صارمی و روز بزرگداشت مقام خبرنگار است. ضمن گرامی‌داشت نام و یاد این شهید راه روشنگری، این روز بزرگ را به همه نگارشگران راستین خبر و آفرینشگران فکر و فرهنگ و هنر تبریک می‌گوییم.

دانلود رایگان کتاب‌ها و دیگر آثار این قلم در کانال گزین‌گویه‌های مطهر

https://t.me/nedayemotahar