عملکرد باکو در قره‌باغ، یک نوع پاک‌سازی قومی بود

تخلیه و فرار ارمنی‌‌تبارها از منطقه قره‌باغ به آخرین مرحله رسیده است. قره‌باغ، منطقه‌ای که روزگار نه چندان دور، اکثریت ارمنی‌‌تبار در آن زندگی می‌کردند اما حالا در حال تبدیل شدن به اقلیت هست و ارمنی‌تبارها یکی پس از دیگری خانه‌ها را ترک می‌کنند تا به ارمنستان بروند. ماجرای قره‌باغ و عملکرد آذربایجان در قره‌باغ نه تنها برای ارمنستان که برای ایران هم یک تهدید جدی است.

درگیری آذربایجان و ارمنستان در نوامبر سال ۲۰۲۰ اتفاق افتاد که در نهایت منجر به توافقی شد که به سود باکو بود. در این توافق آذربایجان با در اختیار گذاشتن دالانی به نام «دالان لاچین» امکان ارتباط ارامنه داخل قره باغ را با ارمنستان تضمین می‌کرد. این توافق از همان روزهای نخست از سوی باکو به بهانه های گوناگون زیر پا گذاشته شد. در مقابل فشار باکو با پشتیبانی ترکیه برای گرفتن ارتباط زمینی بین جمهوری خودمختار نخجوان در غرب و خاک اصلی جمهوری آذربایجان در شرق  با گذر از خاک ارمنتستان به طول حدود ۴۱ کیلومتر بر پیچدگی ماجرا افزود. این کریدور بعدها «زنگه‌ زور» نام گرفت.

این اتفاق از جایی اهمیت دوچندان پیدا می‌کند که خطر تغییر مرزها و ژئوپلتیک منطقه را به وجود آورده است. موضوعی که در صورت وقوع می‌تواند به محاصره ژئوپلتیک ایران با از دست رفتن مرز زمینی با ارمنستان و اروپا منجر شود.

به گزارش اقتصاددان به نقل از فراز ،   «روبرت بگلریان»، نماینده ارامنه جنوب ایران در مجلس شورای اسلامی  از آخرین وضعیت قره‌باغ و سیاست ایران به این اتفاق خبر داد و گفت: «تا ظهر امروز ۸ مرداد ماه بیش از ۱۰۰ هزار ارمنی‌تبار از قره‌باغ خارج شده و به ارمنستان رفته‌اند. دیگر کسی آنجا نمانده است. مگر به هر دلیلی تعداد محدودی مانده باشند. از این‌رو حضور ارامنه در قره‌باغ منتفی شده است. آذربایجان ادعا کرده بود که می‌خواهیم ادغام جمعیت انجام دهیم اما کسی از ارامنه در آنجا نمانده است. تجربه تاریخی و رویکردهای باکو نشان می‌دهد این ادعا شعاری بیش نبود و فارق از جنبه‌های مختلفی که دارد، ماجرای قره‌باغ، یک نوع پاک‌سازی قومی بود».

نماینده ارامنه جنوب ایران به پرسش خبرنگار ما که پرسید: با توجه به ماجرای قره‌باغ، آیا آذربایجان دالان لاچین را می‌سازد؟ سیاست ایران در مقابل احتمال ساخت دالان در مرز آذربایجان به ارمنستان چیست؟ گفت: «دالانی که این روزها در مورد آن سخن گفته می‌شود ربطی به ماجرای امروز قره‌باغ ندارد. بعد از جنگ ۲۰۲۰ بطور کلی تمام عراضی که در حول‌و‌حوش قره‌باغ و در اختیار ارامنه و همچنین در جوار مرز ایران هم بود، همه دست آذربایجان بوده و هست. آذربایجان بخاطر همین اتصالی که صورت گرفته در کنار ادعاهای دیگر خود، برخلاف بند ۹ توافق نامه ۹ نوامبر ۲۰۲۰ ادعای یک دالان را هم داشت. بنابراین مبنای ادعای باکو این است که در توافق‌نامه «دالان لاکچین» پیش‌بینی شده بود. دولت الهام علی اف همچنان این ادعا را دارد. چرا که به نوعی روسیه، ترکیه و همچنین برخی کشورهای دیگر در پی اتصال از سمت خاک اصلی آذربایجان از طریق خاک ارمنستان به سمت نخجوان هستند. هر نوع دالانی به هر صورتی که باشد به موازات مرز ایران و ارمنستان خواهد بود. آنطور که باکو ادعا دارد می‌خواهد دالان کاملا فرا سرزمینی، بدون اعمال حاکمیت ارمنستان و با اعمال حاکمیت و مدیریت روس‌ها یا خودشان باشد. با این عملکرد آذربایجان یک استان ژئوپلتیک سختی برای ایران خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران در مورد دالان اعلام کرده است که هیچگونه تغییرات مرزی وتغییرات ژئوپلتیکی را نخواهد پذیرفت.»

این نماینده مجلس خاطر نشان کرد: «با توجه به اهمیت موضوع اگر مرز ایران با ارمنستان از بین برود، عملا یکی از همسایه‌های خود را از دست خواهیم داد. به دلیل ارتباط و نقش استراتژیکی این مرزها در کشور و مرزهای شمالی کشور، که اگر نباشد، دچار خدشه و خسران می‌شود، فکر نمی‌کنم ایران از این سیاست کوتاه بیاید و اجازه تغییر در مرز را بدهد.»

روبرت بگلریان در پایان به حمایت ایران از ارمنستان اشاره کرد و گفت: «وزارت خارجه به دنبال این است که کمک‌هایی از طرف سازمان هلال احمر به ارمنستان ارسال شود. ما پیگیر این موضوع هستیم و شاید تا ا الان این اتفاق افتاده باشد. احتمالا من و همکارم آرا شاوردیان ملاقاتی با رئیس هلال احمر برای برخی هماهنگی‌ها خواهیم داشت. در این مرحله فعلا این تصمیمی است که از طرف جمهوری اسلامی ایران گرفته شده است. در حوزه سیاسی، نوع نگاه ایران به طور کلی به مسئله دالان و مسئله تغییرات مرزی روشن است اما اگر تغییراتی در این نگاه صورت بگیرد، من نمی‌توانم آن را پیش‌بینی کنم».