بازی قدرت به سبک پوتین

دخترعموی پوتین کیست و چگونه در حال گسترش نفوذ خود در سلسله مراتب قدرت است؟

ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه حدود سه هفته پیش و در مراسم اعطای مدال به سربازان جنگ اوکراین به صورت نمادین و از پیش برنامه‌ریزی شده نامزدی خود را برای انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه اعلام کرد.
او که برای پنجمین‌بار نامزد ریاست‌جمهوری شده و تقریبا به‌طور قطع در انتخابات امسال دوباره پیروز خواهد شد، نه‌تنها تا سال ۲۰۳۰ در قدرت باقی می‌ماند، بلکه مقدمات حضور وی در راس هرم سیاسی روسیه تا سال ۲۰۳۶ را نیز فراهم کرده است.
این زمان مصادف می‌شود با هشتاد و سه سالگی پوتین؛ سنی که قاعدتا این سوال را در ذهن تحلیلگران و مخاطبان ایجاد می‌کند که او برای جانشین خود بعد از ۳۶ سال حضور مستمر در قدرت چه تدابیری اندیشیده است؟

ضرورت جانشین‌پروری

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ،  تقریبا سال گذشته بود که ویلیام برنز رییس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) اعلام کرد که وضعیت سلامتی پوتین کاملا مناسبت است و موضوعاتی که درباره بیماری او مطرح می‌شود شایعاتی بیش نیست. با این حال کارشناسان معتقدند که پوتین هر چقدر که سالم باشد، باز هم در دهه ۷۰ و ۸۰ زندگی خود به صورت طبیعی از لحاظ سلامتی افول خواهد کرد. به همین دلیل است که بحث جانشین احتمالی او به عنوان یکی از مسائل مهم در صحنه سیاسی روسیه و در عین حال نظام بین‌المللی مطرح می‌شود.
طبق گزارشی که در این خصوص مجله نشنال اینترست منتشر کرده، یکی از مواردی که پوتین با این مساله مواجه شد به سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ باز‌می‌گردد؛ زمانی که او با محدودیت دو دوره‌ای ریاست‌جمهوری طبق قانون اساسی روسیه روبه‌رو شد. در آن زمان طرحی اجرا شد مبنی بر اینکه پوتین جای خود را به عنوان رییس‌جمهوری به دیمیتری مدودف داد و برای چهار سال به عنوان نخست‌وزیر عملا مانند گذشته رهبری روسیه را در دست گرفت.
در آن زمان کارشناسان معتقد بودند که با توجه به تحولات صورت گرفته به احتمال زیاد پوتین دو نفر را به عنوان جانشین خود مدنظر دارد؛ یکی دیمیتری مدودف و دیگری سرگیی ایوانف به عنوان معاون نخست‌وزیر.
در سال ۲۰۱۲ مشخص شد که چنین رویکردی قرار نیست در دستور کار قرار بگیرد، زیرا پوتین در این سال دوباره نامزد ریاست‌جمهوری شد و از آن زمان به بعد بدون آنکه گزینه‌ای جدی برای بعد از خودش مطرح باشد، زمام امور روسیه را به‌طور کامل در اختیار گرفته است.
در این رابطه برخی از کارشناسان معتقدند که با توجه به مناسبات قدرت در روسیه، پوتین به‌طور قطع به دنبال این است که برای بعد از خودش اولا میراث او برای خانواده‌اش حفظ شود و در مرحله دوم روسیه دچار بی‌ثباتی و هرج و مرج نشود. به همین دلیل هیچ‌کس بهتر از یکی از اعضای خانواده او نیست که بتواند چنین طرحی را اجرا و از منافع گسترده خانواده پوتین محافظت کند.
در این میان هر چند که نامزدهای بالقوه دیگری برای جانشینی پوتین وجود دارند، اما نشنال اینترست روی یک فرد تمرکز ویژه‌ای کرده است.
آنا پوتینا تسیویلیوا دختر عموی پوتین که بعد از تاسیس بنیاد مدافعان میهن در سال گذشته میلادی بسیار مورد توجه رسانه‌های روسیه قرار گرفته و ۲۰ روز قبل نیز پوتین در یک کنفرانس مطبوعاتی به صورت بی‌سابقه‌ای از او تمجید کرده است.
پیش از اینکه بدانیم آنا پوتینا کیست، بهتر است در مورد اهمیت تاسیس بنیاد مدافعان میهن بدانیم. به گفته تحلیلگران از زمان شورش دکابریست‌ها در سال ۱۸۲۵ تا انقلاب اکتبر و همچنین جنگ‌های جهانی و حمله شوروی به افغانستان، همواره کهنه سربازان ناراضی در جنگ‌ها برای نظام سیاسی روسیه یک نگرانی دائمی بوده است.
در همین راستا ایالات‌متحده آمریکا مدعی است که از زمان شروع جنگ اوکراین تا به امروز در حدود ۳۱۵ هزار نفر از نیروهای روسیه کشته و زخمی شده‌اند و خیل سربازان مجروح و ناراضی جنگ و برآورده کردن نیازهای آنها یک چالش بزرگ برای پوتین محسوب می‌شود .

آنا پوتینا کیست؟

پدر‌بزرگ ولادیمیر و آنا، شخصی است به نام اسپیریدون پوتین که به عنوان آشپز استالین در محوطه‌ای خارج از مسکو در خدمت او بود. پدر آنا به نام اوژنی در اقامتگاه استالین بزرگ شده و بعدها به عنوان پزشک متخصص اورولوژی دو فرزند یعنی آنا و میخاییل که هر دو پزشک هستند را در شهر ایوانوو بزرگ کرد. آنا متولد ۱۹۷۲ است که کار خود را به عنوان روانپزشک در یک موسسه در خارج از شهر ایوانوو آغاز کرده است.
بعد از به قدرت رسیدن پوتین در روسیه، تحولی مهم در خانواده آنها ایجاد شد، به‌طوری که در دهه ۲۰۰۰ به مسکو نقل مکان کرده و پس از اخذ مدرک مدیریت از دانشگاه بین‌المللی پاتریس لومومبا به همراه برادرش میخاییل به کار پرسود تامین تجهیزات پزشکی برای بیمارستان‌های دولتی روسیه مشغول شد.
همسر آنا یعنی یویلیف نیز به عنوان افسر سابق نیروی دریایی، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از جمله نزدیکان پوتین محسوب می‌شود و از سال ۲۰۰۷ مدیریت یک شرکت ساختمانی را برای انجام پروژه‌های کرملین برعهده دارد.
در حالی که خانواده آنا پوتینا پیوندهای عمیق سیاسی و تجاری با رییس‌جمهوری روسیه دارند، به گفته تحلیلگران ولادیمیر پوتین اکنون یک وظیفه بسیار مهم را به آنا واگذار کرده است. این وظیفه عبارت است از تعامل و رسیدگی به وضعیت کهنه سربازان و مجروحان جنگ که در راستای بنیاد مدافعان میهن تحت مدیریت آنا پوتینا عمل می‌کند.
در واقع این وظیفه در حالی به عهده آنا پوتینا گذاشته شده که او شایستگی زیادی از خود در زمینه تجارت زغال‌سنگ در روسیه نشان داده و با نمایش دادن یک چهره کاریزماتیک از خود، پیوند مستحکمی نیز با نخبگان نظامی و منطقه‌ای روسیه برقرار کرده است.
آنا پوتینا از آنجا مورد توجه رسانه‌های روسیه قرار دارد که همواره سعی می‌کند در کنار مادران داغدار و سربازان معلول روسیه خود را به نمایش بگذارد.
گفته می‌شود سازمان او که در آوریل ۲۰۲۳ تاسیس شده، هم‌اکنون دارای ۸۹ مرکز در سراسر روسیه و بخش‌هایی از مناطق شرقی اوکراین بوده و تاکنون بیش از ۴۴۵ هزار درخواست دریافت کرده است. علاوه بر این در شهریور‌ماه امسال نیز دولت روسیه بیش از ۵ میلیارد روبل، معادل ۵۵ میلیون دلار به صندوق بنیاد مدافعان میهن کمک مالی کرده و به صورت مستمر هم در تبلیغات و برنامه‌های تلویزیونی سعی می‌شود از نقش او و بنیادش تعریف و تمجید شود.
طبق گزارش‌های منتشر‌شده در طول یک سال و نیم پس از جنگ اوکراین، معمولا رسانه‌های رسمی و دولتی روسیه از پوشش اخبار مربوط به میزان کشته‌شدگان و خانواده‌های آنها خودداری می‌کردند، اما به نظر می‌رسد اکنون آنا پوتینا این تابو را شکسته است، زیرا شاهد بودیم در ۲۱ مه یعنی چند ماه قبل اخبار اصلی روسیه برای نخستین‌بار مادرانی را به همراه وی نمایش داد که فرزندان خود را در جنگ از دست داده‌اند.
از آن روز به بعد چنین برنامه‌هایی به یک روند عادی در روسیه تبدیل شده و نقش آنا پوتینا در میان کهنه‌سربازان در حال برجسته شدن است. به عنوان مثال در آبان ماه گذشته، تلویزیون دولتی روسیه برنامه‌ای را نمایش داد که در آن آنا پوتینا در حال برگزاری یک جلسه مجازی با سربازان خط‌مقدم روسیه بود؛ برنامه‌ای که مادران آنها نیز در آن حضور داشتند و تبدیل به یک نمایش احساسی شد. بعد آنا پوتینا در حال مشاوره دادن به مادران سربازان نشان داده شد که در کنارش آندری وروبیوف فرماندار منطقه مسکو و یکی از چهره‌های کلیدی تکنوکرات نخبگان قدرت در روسیه حضور داشت.
نکته بعدی و مهم این است که پس از شورش گروه واگنر و کشته شدن رهبر این گروه در سانحه هوایی و در شرایطی که رسانه‌های روسیه پوشش چندانی از اخبار این گروه نمی‌دهند، آنا پوتینا در برنامه‌های متعدد تاکید می‌کند که اعضای واگنر نیز مانند سایر نظامیان عادی ارتش از مزایای سربازی برخوردار خواهند شد. به عنوان نمونه دو ماه قبل در یک مراسم رسمی، وی به همراه پدر کیپریان کارت جانبازی را به اعضای گروه واگنر اهدا و سپس تاکید کرده که همه سربازان جنگ قهرمانان زمانه ما هستند و باید از حقوق یکسانی برخوردار باشند. این موضوع برای سربازان مسلمان و چچن تحت فرماندهی رمضان قدیرف هم صدق می‌کند.
کارشناسان معتقدند که نقش پررنگ دختر عموی پوتین در رسانه‌ها و حضور او در کنار پوتین طی جلسات رسمی و غیر‌رسمی اقدامی تصادفی نیست، بلکه ناشی از یک برنامه‌ریزی گسترده برای برجسته کردن نقش او در سلسله مراتب قدرت در روسیه است، چرا‌که او اکنون مشغول انجام اقداماتی است که دیگر نخبگان سیاسی و نظامی نزدیک به پوتین قادر به انجام آن نیستند.

رییس‌جمهوری آینده؟

در شرایطی که رسانه‌های روسی، روز‌به‌روز آنا پوتینا را به عنوان یک مدیر موثر در میان نخبگان کشور معرفی می‌کنند، سوال مهم این است که عملکرد او به عنوان یک نیروی سیاسی دقیقا چه می‌تواند باشد؟
نشنال اینترست در بخشی از گزارش خود آورده است: مدت‌هاست که برای ناظران کرملین واضح است که پوتین از مدیریت کارهای روزمره در مسکو احساس خستگی می‌کند. با این حال او هنوز موفق نشده فردی را بیابد که هم به اندازه کافی شایسته و وفادار باشد و هم اینکه بتواند از امنیت و دارایی خانواده پوتین و یارانش محافظت کند.
پوتین به وضوح در حال برنامه‌ریزی برای یک مناقشه طولانی با غرب بوده و به‌طور قطع از پیامدهای آن نیز آگاه است، بنابراین جانشین او نمی‌تواند فردی مانند دیمیتری مدودف به عنوان یک شخصیت محلل سیاسی و فاقد هرگونه نفوذ واقعی باشد. تحلیلگران معتقدند که دیگر جانشینان پوتین نظیر نیکولای پاتروشف و ایگور سچین هم به واسطه آنکه بخش محدودی از منافع و ساختار قدرت را نمایندگی می‌کنند، گزینه‌های چندان مناسبی برای بعد از پوتین محسوب نمی‌شوند.
در واقع اکنون مساله مهم این است که پوتین در شرایطی زیر‌دستان خود را به صورت جدی محدود می‌کند که اکنون شواهد نشان می‌دهد آنا پوتینا به تنها شخصیتی تبدیل شده که اجازه دارد نفوذ خود را در عرصه‌های گوناگون گسترش دهد. در این میان هر چند که او در خارج از روسیه شخصیت ناشناخته‌ای به شمار می‌رود، اما نباید از این واقعیت غافل شد که ولادیمیر پوتین نیز در سال ۲۰۰۰ به عنوان یک شخصیت کاملا ناشناخته در خارج از کشور به قدرت رسید.
اکنون مساله مهم این است که موضوع جانشینی برای پوتین و اینکه او قصد دارد از آنا پوتینا به عنوان جانشین موروثی خانواده پوتین استفاده کند تا چه حد جدی است و در عین حال تا چه میزان قابلیت تحقق دارد؟ این موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم در کشورهای تازه استقلال‌یافته از شوروی نیز چنین پروژه‌ای وجود دارد، اما در کشورهایی مانند ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان جانشین‌پروری از خانواده‌های مراد نیازف، نظربایف و کریم‌اف خارج شده و در کشورهایی نظیر آذربایجان از پدر به پسر و درون‌خانوادگی رقم خورده است.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع