اردوغان ایران را از معاملات تجاری ترکیه حذف کرد

بر مبنای طرح عملیاتی که برای این استراتژی جدید تهیه شده است، ۱۷ کشور به‌عنوان بازارهای دوردست هدف صادراتی ترکیه در نظر گرفته شده‌اند و باید صادرات ترکیه به این بازارها به ۸۱.۵ میلیارد دلار افزایش یابد. این ۱۷ کشور سهمی ۶۴ درصدی در اقتصاد جهانی دارند. این کشورها عبارت‌اند از آمریکا چین، برزیل، اتیوپی، مراکش، آفریقای جنوبی، کره‌جنوبی، هند، عراق، بریتانیا، ژاپن، کنیا، مالزی، مکزیک، ازبکستان، روسیه و شیلی. افزون بر این، در قالب این استراتژی دولت ترکیه کوشش می‌کند تا استانبول را به هاب تجارت جهانی تبدیل کند.

ایران در لیست بازارهای کلیدی ترکیه نیست

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان ،  برمبنای گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، ترکیه هدف بلندپروازانه برای تبدیل شدن به دهمین اقتصاد بزرگ جهان در سر دارد و افزایش صادرات را به عنوان مهم‌ترین پیشران تلقی می‌کند. از منظر اردوغان، رسیدن ترکیه به سهم یک درصدی در صادرات جهانی، موفقیت مهمی است و تداوم این موفقیت، نیازمند افزایش حضور و فعالیت در بازارهای جهانی است. صادرات ترکیه در سال منتهی به سپتامبر ۲۰۲۱ برای نخستین‌بار در تاریخ تجارت خارجی این کشور از ۲۰۰ میلیارد دلار فراتر رفته و به ۲۱۱ میلیارد دلار رسید. در ماه آگوست ۲۰۲۱ صادرات این کشور ۵۲ درصد نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ افزایش یافت. برخی برآوردها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۶ صادرات ترکیه به ۳۰۰ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت؛ این در حالی است که در سال ۱۹۸۰ صادرات سالانه ترکیه حدود ۳ میلیارد دلار بود. بر مبنای آنچه اشاره شد می‌توان مدعی شد که ترکیه سیاست تجاری و صنعتی بلندپروازانه‌ای را در پیش گرفته است. در حوزه سیاست صنعتی می‌کوشد موقعیتی درخور در انقلاب چهارم صنعتی بیابد و در زنجیره جهانی ارزش موقعیت خود را ارتقاء بخشد. در حوزه سیاست صنعتی به لحاظ جغرافیایی بر اوراسیا متمرکز شده و می‌کوشد در این حوزه در صادرات کالاهای فناوری متوسط به بالا به بازیگری کلیدی مبدل شود. در حوزه سیاست تجاری، اهداف خود در توسعه صادرات در محیط همسایگی را محقق شده می‌بیند و می‌کوشد بر بازارهای دوردست متمرکز شود. نکته حائز اهمیت این است که در لیست ۱۷ کشوری که ترکیه به‌عنوان بازارهای کلیدی خود در نظر گرفته، نامی از ایران برده نشده است.

حجم تجارت ایران با ترکیه چقدر است؟

حجم تجارت ایران با ترکیه در سال گذشته، ۱۱.۴ میلیارد دلار بود که از این میان، صادرات غیرنفتی به این کشور با رشد ۱۴۱درصدی به ۶.۱‍میلیارد دلار و واردات نیز با رشد ۲۰درصدی به ۵.۳ میلیارد دلار رسید. تعاملات تجاری ایران و ترکیه در بین کشورهای همسایه پس از امارات، از اهمیت بالایی برای ایران به‌ویژه در زمان تحریم برخوردار است و اگر بخواهیم طبق داده‌های مرکز تجارت بین‌المللی (ITC) به سال گذشته میلادی نگاهی داشته باشیم، در ۱۲ ماهه سال میلادی گذشته، تجارت ایران و ترکیه با رشد ۵۳ درصدی نسبت به سال قبل از آن همراه شده و به ۵ میلیارد و ۵۹۴ میلیون دلار رسیده بود.

بیشترین حجم تجارت ایران و ترکیه در ده سال اخیر، به سال ۲۰۱۲ میلادی بازمی‌گردد که تجارت دو کشور به ۲۲ میلیارد دلار رسیده بود و کمترین آن به سال ۲۰۲۰ که با وضع محدودیت‌های کرونایی، حجم تجارت دو کشور به ۳.۵ میلیارد دلار تنزل پیدا کرده بود.

همچنین اداره آمار ترکیه اعلام کرد مبادلات تجاری این کشور با ایران در پنج ماهه نخست سال جاری میلادی با رشد ۳۹ درصدی مواجه شده و به ۲ میلیارد و ۷۴۲ میلیون دلار رسیده است. مبادلات تجاری ایران و ترکیه در پنج ماهه نخست سال قبل یک میلیارد و ۹۷۵ میلیون دلار اعلام شده بود.

نفت خام، پنبه، طلا، آهن‌آلات و فولاد، زعفران، جواهرات، تنباکو، خاویار، پسته و خرما، فرش‌های دستبافت ایرانی در زمره کالاهای صادراتی ایران به ترکیه و پوشاک، محصولات کشاورزی، پارچه، زغال سنگ، لوازم خانگی، مبلمان ترکی و دارو در لیست کالاهای وارداتی از ترکیه به ایران محسوب می‌شوند.

بزرگ‌ترین صادرکنندگان کالا به ترکیه

درحالی‌که ایران در رتبه سی و پنجم صادرکنندگان کالا به ترکیه جای می‌گیرد، چین، آلمان، فدراسیون روسیه، آمریکا، ایتالیا، عراق، سوئیس، فرانسه، کره‌جنوبی و امارات متحده عربی، ۱۰ کشور نخستی هستند که ترکیه از آنها کالای غیرنفتی وارد می‌کند.

بزرگ‌ترین واردکنندگان کالا از ترکیه

آلمان، بریتانیا، آمریکا، عراق، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، هلند، اسرائیل و فدراسیون روسیه نیز ۱۰ کشوری هستند که ترکیه صادرات قابل توجهی به آنها دارد. این در حالی است که ایران در رتبه نوزدهم واردات کالا از ترکیه قرار دارد. به طور کلی بیشترین صادرات این کشور به کشورهای خارجی دیگر طلا و جواهرات، ماشین‌آلات، لوازم نساجی، محصولات کشاورزی، پوشاک، پارچه، مبلمان، لوازم خانگی، دارو و زغال سنگ است.

چرا ایران غفلت کرد؟

آنچه در این میان بسیار حائز اهمیت است، در خدمت گرفتن تمامی ارکان و سیاست‌ها برمبنای یک برنامه منسجم، براساس چارچوبی است که در چشم‌انداز استراتژی و سند سیاست ملی ترکیه تا ۲۰۲۳ (صدمین سالگرد جمهوریت ترکیه) در نظر گرفته شده است. اردوغان اخیرا روابط خارجی ترکیه را با کشورهایی که پیشتر چندان رابطه مسالمت‌آمیزی با آنها نداشت، همراه کرده است. نگاهی به روابط خارجی ترکیه گواه بر آن است که این کشور در سال‌های اخیر، تلاش کرده تا روابط خود را با کشورهای همسایه و منطقه و همچنین شرکای اروپایی و آمریکایی خود تقویت کند. دیدار با نخست‌وزیر اسرائیل و همچنین سفر اردوغان به امارات و دیدار با وزیر امور خارجه امارات پس از یک دهه، نشان‌دهنده در خدمت گرفتن سیاست خارجی این کشور در توسعه اقتصادی و یک استراتژی و هدف معین است. حلقه‌ای مفقوده در سیاست‌گذاری‌ها در ایران که به تعبیری می‌توان از آن به‌عنوان حکمرانی خوب یاد کرد.