کلاس درس سقوط سهام فیسبوک برای بورس تهران

رکورد تاریخی بزرگترین ریزش یک روزه سهام شکست

بزرگترین ریزش یک روزه سهام در تاریخ رقم خورد. به موجب این ریزش ارزش بازار فیسبوک، غول تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی ۲۳۲ میلیارد دلار کاهش یافت. رکورد قبلی در کاهش ارزش بازار یک روزه یک شرکت در اختیار دیگر غول تکنولوژی دنیا یعنی اپل بود که در سپتامبر ۲۰۲۰ رخ داد. در این ریزش سهام شرکت اپل کاهش ۱۸۲ میلیارد دلاری را تجربه کرد که نسبت به ریزش اخیر فیسبوک اختلاف ۵۰ میلیارد دلاری دارد.

عمق فاجعه ریزش ارزش بازار «متا»

برای درک بهتر این اعداد بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که ارزش بازار سهام ایران (با احتساب بورس، فرابورس، بازار پایه) و درنظر گرفتن دلار ۲۵ هزار تومانی حوالی ۲۶۰ میلیارد دلار قیمت می‌خورد. مثال دیگری که برای شرح این اتفاق می‌توان به آن اشاره کرد این است که عدد ۲۳۲ میلیارد دلار از کل ارزش بازار غول‌هایی همچون نتفلیکس، مک دونالد، مورگان استنلی، AT&T بیشتر است و حتی بیش از مجموع ارزش بازار جنرال موتورز، اوبر و بارکلیز روی هم.

چرا این اتفاق رخ داد؟

دلایل متعددی برای شرح این اتفاق از جانب کارشناسان مطرح می‌شود که در ادامه به ذکر‌ آنها خواهیم پرداخت. اما مهم‌ترین دلیلی که تحلیلگران متفق القول بر آن باور دارند، آن بود که پس از اینکه شرکت رشد درآمدی ضعیف‌تر از حد انتظار خود در سه ماهه اعلام کرد بیش از ۲۶ درصد سقوط کرد.

طبق صحبت مدیر عامل «متا» (شرکت مادر فیسبوک) مارک زاکربرگ، کاربران جوان‌تر شبکه اجتماعی فیسبوک، این شبکه را به مقصد سایر رقبای این شرکت ترک می‌کنند و همین موضوع سبب جلوگیری از رشد سودآوری این شرکت شده است. مهم‌ترین اتفاقی که در راستای این موضوع ضربه بزرگی به این شرکت زده است، تغییرات حریم خصوصی است که توسط شرکت اپل اعمال شده است و این انتظار وجود دارد که در بخش تبلیغات درآمد «متا» ۱۰ میلیارد دلار کاهش یابد.

برای ریزش سنگین ارزش بازار متا ۶ دلیل عمده مطرح می‌شود که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت.

ریزش تعداد کاربران فیسبوک پس از ۱۸ سال

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان،  باوجود اینکه چهارشنبه زمانی که گزارش ۳ ماهه این شرکت اعلام شد، نظاره‌گر افزایش تعداد کاربران این شرکت به صورت میانگین در تمام زیرمجموعه‌های خود اعم از اینستاگرام، مسنجر و واتس‌اپ بودیم. اما برنامه اصلی این شرکت یعنی فیسبوک حدود نیم میلیون کاربر را نسبت به آخرین گزارش فصلی خود از دست داده است.

فیسبوک در عمر ۱۸ ساله خود از آغاز فعالیت تاکنون اینچنین تجربه‌ای نداشته است. این اتفاق می‌تواند نشان دهنده این باشد که تعداد کاربران این شبکه اجتماعی به اوج خود رسیده است. البته باید این نکته را هم مدنظر قرار داد که نرخ رشد کاربران شرکت مادر فیسبوک یعنی «متا» هم در کمترین میزان خود در حداقل سه سال اخیر است .

راهکارهایی از جانب متا برای حل این مشکل همچون کمک مالی به شرکت های زیرمجموعه متا همچون واتس‌آپ مطرح می‌شود. اما بنظر سرمایه‌گذاران زین پس با دقت بیشتری طرح‌های پیشنهادی از سوی این شرکت را بررسی خواهند کرد و به این موضوع خواهند پرداخت که آیا سایر زیرمجموعه‌های این شرکت هم از نظر تعداد کاربر اشباع شده‌اند یا خیر.

ضربه کمپانی اپل به متا

بهار گذشته طی یک بروزرسانی، اپل از قابلیتی رونمایی کرد که توسط آن کاربران به برنامه‌های همچون فیسبوک می‌توانند اجازه نظارت بر فعالیت‌های آنلاین را بدهند یا خیر. این حرکت که در راستای حفظ حریم خصوصی کاربران آیفون است، به تجارت «متا» لطمه بزرگی وارد ساخته است و احتمال به قریب به یقین این طرح ادامه خواهد یافت .

حال که فیسبوک و سایر برنامه‌ها ملزم به کسب مجوز از کاربر برای ردیابی رفتارشان شده‌اند؛ بسیاری از کاربران از این امر منصرف می‌شوند. همین موضوع سبب شده است که فیسبوک که هدف‌گیری تبلیغاتش یکی از راه‌های اصلی کسب درآمدش است ضربه بزرگی بخورد و مسیرش دشوارتر از قبل شود.

وجه دردناک‌تر این موضوع برای فیسبوک این است که این شرکت از جانب کاربران آیفون برای تبلیغ درآمد بسیار بیشتری را نسبت به دستگاه‌های اندرویدی شناسایی می‌کند. چراکه کاربرانی که از دستگاه‌های آیفون استفاده می‌کنند، به طور متوسط پول بیشتری را صرف محصولات و برنامه‌هایی می‌کنند که از طریق تبلیغات موبایلی به آنها معرفی می‌شود.

به همین دلیل «متا» نسبت به این طرح انتقاد کرده و گفته است که این طرح زیان تجمعی بزرگی را نسیب کسب و کارهای کوچکی می‌کند که برای دستیابی به مشتریان به تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی وابسطه هستند. اما همانطور که پیش‌تر ذکر شد بعید است که اپل دیدگاه خود در رابطه با این تغییرات حریم خصوصی را تغییر دهد و سهامداران «متا» از این موضوع مطلع هستند.

افزایش سهم از بازار «گوگل» در رقابت با «متا»

مدیر ارشد مالی متا، خاطرنشان کرد که از آن‌جایی که تغییرات اپل تبلیغ‌کنندگانی که از فیسبوک برای ارائه خدمات خود استفاده می‌کردند را ارضا نمی‌کند. موجب کوچ این تبلیغ‌کنندگان به سوی پلتفرم رقیب یعنی گوگل شده است.

در گزارش درآمد گوگل آمده است که در این هفته، این شرکت رکورد فروش خود را به ویژه در زمینه تبلیغات زده است. این دقیقا همان اتفاقی است که برعکسش در گزارش سه ماهه آخر ۲۰۲۱ متا رخ داده است. چراکه گوگل برخلاف متا برای جمع‌آوری اطلاعات کاربران به اپل وابسطه نیست. در همین راستا این مدیر ارشد مالی به قرارداد گوگل با اپل اشاره کرد که طی آن موتور جستجوی پیش فرض مرورگر اپل، گوگل خواهد ماند.

قابلیت Reels در اینستاگرام هم حریف TikTok نشد

بیش از یکسال است که مارک زاکربرگ به رقیب بزرگ این کمپانی یعنی TikTok اشاره دارد. این اپلیکشن تحت حمایت چین بااستفاده از پست‌های ویدیویی کوتاه و جذاب که قابلیت به اشتراک‌گذاری بالایی دارند، به بیش از یک میلیارد کاربر دست یافته است. و در حال رقابت سنگینی با اینستاگرام قرار گرفته است.

اینستاگرام با استفاده از قابلیت جدید خود تحت عنوان Reels به جنگ این شبکه اجتماعی چینی رفته است. زاکربرگ نیز چهارشنبه اعلام کرد که Reels به طور گسترده در فیدهای اینستاگرام قرار خواهد گرفت. اما مشکل آنجا است که این قابلیت همانند Story و پست نمی‌تواند برای تبلیغ‌کنندگان درآمدزایی کند. زیرا تبلیغات از طریق ویدیو امری کند است و کاربران به محض اینکه متوجه تبلیغ در ویدیو می‌شوند از آنها عبور می‌کنند.

البته زاکربرگ این اتفاق را با زمان مشابه چندین سال پیش مقایسه می‌کند که ویژگی Story را که شبیه سازی اسنپ چت بود معرفی کرد. در آن زمان هم محصول Story درآمدزایی چندانی نداشت اما به مرور پیشرفت چشم‌گیری داشت و تاثیر محسوسی بردرآمدزایی اینستاگرام گذاشت. با این وجود می‌دانیم که تعمیم اتفاقات رخ داده در گذشته به آینده لزوما کار درستی نیست و هیچ تضمینی وجود ندارد که Reels اینستاگرام بتوانند این جادو را تکرار کنند.

خرج‌های سنگین زاکربرگ روی پروژه متاورس

زاکربرگ به قدری به پروژه متاورس و موفقیت آن اعتقاد دارد که حتی مایل است هزینه زیادی را برای آن بپردازد. بزرگی این هزینه در سال گذشته به بیش از ۱۰ میلیارد دلار رسید. زاکربرگ آماده است تا در آینده هزینه‌های بیشتری هم در مسیر تحقق رویای خود بپردازد.

با این حال هیچ تضمین و مدرکی وجود ندارد که این شرط بندی بزرگ همانطور که زاکربرگ به آن معتقد است رخ دهد. چراکه فراگیر شدن تکنولوژی واقعیت افزوده و هدست‌های آن به صورت گسترده اگر نگوییم سال‌ها بلکه ماه‌ها با تحقق فاصله دارد. در حقیقت مارک زاکربرگ مدیر عامل «متا» از سرمایه‌گذاران، کاربران و کارمندان خود می‌خواهد که به او و رویایش ایمان داشته باشند. این درخواست بزرگ برای ایمان‌آوری در سال‌های آینده میلیاردها هزینه برای این غول تکنولوژی خواهد تراشید و این احتمال وجود دارد که هرگز به وقوع نپیوندد.

کابوس تکراری انحصارزدایی

تهدید قانون‌گذاران در واشنگتن برای شرکت متا و زاکربرگ مانند بیماری میگرن هرچند وقت یکبار به سراقش می‌آید. متا با تحقیقات متعددی از جمله از سوی کمیسیون تجارت فدرال و چندین دادستان کل ایالتی در مورد اینکه آیا به شیوه‌نامه‌های ضد رقابتی عمل کرده است یا خیر، مواجه می‌شود. قانون‌گذاران همچنین در اطراف تلاش های کنگره برای تصویب لوایح ضد تراست متحد شده اند.

فیسبوک در بورس تهران

پس از اینکه ارزش بازار این غول تکنولوژی سقوط ۲۶ درصدی را تجربه کرد این ریزش یک روز بعد هم ادامه پیدا کرد و حدودا ۲۸ درصد ارزش بازار این شرکت در پایین‌ترین نقطه‌ای که سهام دیده است، افت کرد. تمام این اتفاقات در کمتر از ۴۸ ساعت رخ داد و پس از آن شاهد این بودیم که سهام این شرکت متعادل شد و بخش کوچکی از این ریزش را هم جبران کرد.

یک دنیای موازی را تصور کنید که در آن شرکت «متا» در بورس تهران معامله می‌شود. ابتدا به ساکن قبل از اینکه گزارش ۳ ماهه این شرکت منتشر شود، میدیدیم که برخی از کانال‌های تلگرامی و خبری تارگت‌های بالا برای این سهم می‌دهند و چشم‌انداز بنیادی بسیار زیبایی را برای آن ترسیم می‌کردند. سپس به دلیل اینکه ما دامنه نوسان داریم، صف خرید سنگینی برای آن تشکیل می‌شد و میدیم که برخی از کدهای نامعلوم به یکباره سهم را تا صف فروش عرضه می‌کردند.
در مرحله بعد به محض اینکه گزارش ۳ ماهه این شرکت به کدال نشست، سهامداران کتوجه کلاهی که سرشان رفته است می‌شدند و سهم قفل صف فروش می‌شد.(سناریویی که برای همه اهالی بورس آشناست).

اما اینجا هیچ صف فروشی تشکیل نشد و هرسهامداری که قصد خروج از سهم را داشت سهام خود را فروخت و رفت. بی آنکه درخواست حمایت داشته باشد. اگر فرضا نماد «متا» در بورس تهراان معامله می‌شد. احتمالا پس از اینکه شاهد تشکیل صف فروش سنگین در نماد می‌بودیم و برخی افراد که دسترسی به استیشن معاملاتی داشتند سرخطی فروش میزدند و حقوقی سهم از آنها این سهام را می‌خرید و قس علی هذا. در نهایت به واسطه فاز ترسی که به موجب صف فروش آن ایجاد می‌شد، احتمالا حتی نماد بیش از ۲۶ درصد افت را تجربه می‌کرد.

اما جای خوشحالی است که هیچ کدام از اتفاقات مطروحه در بورس‌های بالغ دنیا رخ نمی‌دهند و نقدشوندگی به عنوان مهم‌ترین رسالت یک بازار مالی مقدس گمارده می‌شود. حتی به واسطه اینکه بازار سهام آمریکا بازاری دو طرفه است، کسانی که در تحلیل‌های خود سناریو ریزشی را محتمل می‌دانستند، می‌توانستند با فروش استقراضی سهم، به اصطلاح پزیشن Sell می‌گرفتند و از تنزل قیمت سود کسب می‌کردند. باشد که ما و سیاست‌گذار از این اتفاقات پند گیریم و مطالبات خود و ریل‌گذاری‌های آتی بازار سرمایه‌مان را با این محور پیش ببریم.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع