چه کسانی می‌توانند راحت‌تر وام بگیرند؟
کارمندان دولتی دو برابر سایر افراد می‌توانند وام دریافت کنند در هفته‌های اخیر دستورالعملی مبنی بر اعطای تسهیلات خرد بدون ضامن اعلام شده است؛ اما چنین سیاستی با توجه به عرضه و تقاضای وام در شرایط کشور تا چه حد عملی است؟ معمولاً چه درصدی از خانوارها دستشان به وام بانکی می‌رسد و می‌توانند از
کارمندان دولتی دو برابر سایر افراد می‌توانند وام دریافت کنند
در هفته‌های اخیر دستورالعملی مبنی بر اعطای تسهیلات خرد بدون ضامن اعلام شده است؛ اما چنین سیاستی با توجه به عرضه و تقاضای وام در شرایط کشور تا چه حد عملی است؟ معمولاً چه درصدی از خانوارها دستشان به وام بانکی می‌رسد و می‌توانند از آن بهره‌مند گردند؟ ریشه و پیامدهای این حد از دسترسی چیست؟ شواهد نشان می‌دهد به صورت کلی خانوارها در مقایسه با شرکت‌ها سهم نسبتاً پایینی از وام‌ها را به خود تخصیص می‌دهند اما همین سهم هم متوازن تقسیم نشده است. از طرفی به دلیل آنکه عموما بانک‌ها باید نرخ را کمتر از تورم هر ساله اعطا کنند معمولا تمایل زیادی به دادن تسهیلات به افراد ندارد. دقیقا به همین دلیل است که کارمندان دولت با اختلاف زیادی نسبت به سایر افراد، شانس دریافت وام دارند. همچنین سکونت در شهر، متأهل بودن و حضور در دهک‌های بالاتر هزینه‌ای، با دریافت وام همبستگی مثبتی دارند.
با وجود انواع نوسان‌های درآمد، آحاد اقتصادی به طور معمول علاقه‌مندند مصرف خود را با کمترین نوسانات حفظ کنند تا رفاهشان آسیب نبیند؛ بنابراین اگر کسی امروز اچار افت درآمد شده اما انتظار کسب درآمد بیشتر در آینده را دارد، ممکن است امروز از طریق کسب وام، جلوی افت شدید رفاه خود را بگیرد. در حالت برعکس هم شخص تمایل دارد درآمد مازاد خود را در فعالیتی با بازدهی و ریسک مناسب، سرمایه‌گذاری کند تا در زمان افت درآمد از آن بهره‌مند گردد. اما اگر بازارهای مالی توسعه نیافته باشند، یا تسهیلات‌دهی بانک‌ها با کمبود و مشکلاتی دست‌وپنجه نرم کند، خانوارها چندان انتخابی برای حفظ رفاه خود در سطح مناسب نخواهند داشت. این وضعیتی است که در ایران با آن روبه‌رو هستیم.
دست‌نیافتنی مثل وام!
در اکثر مواقع، دریافت وام در کشور ما یک امتیاز مهم است! چرا که نرخ بهره بانک از تورم هم کمتر است و در نتیجه هر کس بتواند به طریقی از بانک وام بگیرد -و هر چه بیشتر بهتر!- با انجام کم‌بازده‌ترین کار ممکن که احتمالاً خرید کالای بادوام است، سود خوبی می‌کند. بنابراین تقاضا برای چنین تسهیلاتی بسیار بالاست اما منبع سپرده‌ها محدود است. پس در نهایت دسترسی به وام محدود می‌شود به افرادی با معیارهای خاص. به طور خاص در بحث دریافت وام محدودیت بزرگی جلوی پای خانوارها برای دسترسی به وام مناسب قرار دارد. همان‌طور که سه ستون سمت راست نمودار زیر نشان می‌دهد، کمتر از دو درصد از کل خانوارها به وام مسکن و کلاً نزدیک سیزده درصد از خانوارهای ایرانی به انواع مختلف وام دسترسی دارند.
امتیاز مهم کارمند دولت بودن
اما آنچه که این نمودار را جالب‌تر می‌کند، تفاوت بزرگ دسترسی به وام میان کارمندان دولت و سایرین است. در شرایط محدودبودن دسترسی، معیار کارمندی دولت یک امتیاز مهم در دریافت وام به حساب می‌آیند. طبق داده‌های هزینه و درآمد خانوار، در سال ۹۹ ۲۲ درصد از خانوارهایی که سرپرستشان کارمند دولت بوده، در حال بازپرداخت حداقل یک فقره وام بوده‌اند. اما این نسبت برای سایر خانوارها نزدیک به ۱۲ درصد است. بنابراین به نظر می‌رسد نابرابری زیادی در دسترسی به تسهیلات ارزان‌قیمت بانک‌ها وجود دارد.
متأهل‌ها بیشتر وام می‌گیرند
به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان، تفاوت‌ها را می‌توان از زاویه‌های دیگری هم دید. مثلاً ساکنان شهر نسبت به ساکنان روستا شانس بیشتری برای کسب وام داشته‌اند. طبق نمودار زیر، این شانس کمی برای شهری‌ها بیشتر است. متأهل‌ها هم نسبت به دیگران، حدوداً چنین اختلافی دارند. اما نکته جالب این است که همبستگی خاصی میان مالکیت محل سکونت (و در نتیجه داشتن سند ملکی) و دریافت وام دیده نمی‌شود. یعنی درصد دریافت‌کنندگان وام میان افراد مالک مسکن و سایران تفاوت چندانی نمی‌کند.
کم‌درآمدها یک سوم پردرآمدها وام دریافت می‌کنند
نمودار بعدی نشان می‌دهد به طور کلی دهک‌های پایین‌تر در کل دسترسی پایین‌تری به تسهیلات دارند. در واقع نزدیک هشت تا نه درصد از خانوارهای دهک اول به وام دسترسی دارند، در حالی این درصد برای دهک نهم، نزدیک ۱۶ است. لازم به ذکر است برای دهک‌بندی، از هزینه‌های بی‌دوام خانوار، یعنی تمام هزینه‌ها به جز هزینه‌های سرمایه‌گذاری و هزینه روی کالاهای بادوام استفاده شده است؛ دلیل این کار این بوده که دریافت وام که می‌تواند به ناگهان روی مخارج سرمایه‌گذاری و بادوام اثر گذارد، در دهک‌بندی مؤثر واقع نشود و دهک‌ها نماینده‌ی وضعیت کلی خانوار، احتمالاً فارغ از وامی که در آن برهه دریافت کرده، باشند.
اما عدم دسترسی خانوارهای کم‌درآمد و فقیر به تسهیلات چه پیامدهایی دارد؟ افراد کم‌درآمد به خاطر نداشتن پس‌انداز چندان، نیاز به قرض گرفتن از دیگران جهت شروع یک فعالیت اقتصادی دارند تا پس از رسیدن آن فعالیت به بازدهی بتوانند قرض خود را پس دهند. عدم دسترسی به وام، دست این افراد را برای خروج از وضعیت درآمدی خود و جابه‌جایی به دهک‌های بالاتر می‌بندد. بنابراین محدودیت دسترسی به تسهیلات، به ویژه برای خانوارهای کم‌درآمد، می‌تواند یک مانع پویایی درآمدی و خروج آن‌ها از فقر باشد و به شکل‌گیری تله فقر کمک رساند. البته در این جا به طور معکوس هم دسترسی بیشتر به وام، به معنی ثروتمند شدن افراد هم هست و بنابراین این مشاهده را به این صورت نیز می‌توان توجیه کرد که افرادی که به وام دسترسی دارند، شانس بیشتری برای حضور در دهک‌های بالاتر نیز کسب می‌کنند.
کارمندان دولت بیشتر در کدام دهک‌های درآمدی هستند؟
از آنجا که نقش کارمند بودن را در دسترسی به وام دیدیم، توجه به توزیع درآمدی کارمندان هم می‌تواند جالب باشد. همان‌طور که نمودار زیر نشان می‌دهد، اتفاقا تراکم کارمندان دولت در دهک نهم درآمدی بیشترین است که این دهک در نمودار بالا هم بیشترین دسترسی به وام را داشتند.
معیار درست اعطای وام چه می‌تواند باشد؟
باید توجه داشت که اشکالات نظام بانکی در کنار ناپایداری اقتصاد کلان چنین وضعیت نابه‌سامانی را رقم زده‌اند. طبیعتاً در شرایط تورم پایین و پایدار، امکان اعطای وام با نرخ‌های معقول فراهم‌تر خواهد بود. ثبات اقتصادی به کاهش نااطمینانی‌ها در سرمایه‌گذاری کمک می‌کند و نرخ سود حقیقی مثبت (نرخ سود بیشتر از تورم) و غیردستوری باعث می‌شود فقط افرادی تقاضای وام کنند که می‌توانند فعالیتی با بازدهی بیش از آن سود تعیین‌شده بانک داشته باشند؛ در نتیجه فعالیت‌های کم‌بازده از دور دریافت وام خارج می‌شوند. بنابراین به جای ویژگی‌هایی مثل کارمند بودن یا داشتن ارتباط با بانک‌ها، بانک‌ها بر مبنای سودآوری و سنجش ریسک هر فرد حقیقی یا حقوقی، تصمیم به اعطای وام خواهند گرفت. برای وام‌دهی خرد به خانوارهای فقیر هم تمهیداتی می‌تواند به وجود آید که بعید است در محدودیت شدید منابع وام و تورم بالا در شرایط فعلی بتوان ورود مناسبی به آن داشت.
مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.
ع
برچسب ها :کارکنان دولت ، وام
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰