نوسازی نیروگاه‌ها روی کاغذ

هوا که گرم می‌شود، فشار بر نیروگاه‌ها بیشتر می‌شود. نیروگاه‌هایی که بسیاری از آنها سال‌هاست از عمر بازنشستگی‌شان گذشته و تولیدشان بیشتر از آنکه کمک به اقتصاد کشور باشد، زیان می‌رساند.
براساس گزارش‌های موجود نزدیک به نیمی از نیروگاه‌های کشور با راندمان پایین‌تر از ۳۵ تا ۴۰ درصد کار می‌کنند. این نیروگاه‌های بازنشسته نه فقط منابع انرژی کشور را هدر می‌دهند، بلکه در شرایط خشکسالی آب را هم از بین می‌برند.
در شرایط کنونی ظاهرا چاره‌ای هم نیست. اگر جلوی تولید این نیروگاه‌های قدیمی و پرمصرف گرفته شود، برق کم می‌آید. اما هدررفتن منابع آنها هم مصیبت‌بار است. به خصوص در تابستان که برق کم است، صنایعی مثل پتروشیمی که ارزآوری بالایی برای کشور دارند، خاموش می‌شوند تا نیروگاه پرمصرف برق تولید کند.
اوضاع در زمستان بدتر است. نیروگاه‌های پرمصرف، یا مازوت مصرف می‌کنند که نتیجه‌ای جز آلودگی هوا ندارد و یا به آنها گازوییل می‌دهند که آن هم صادراتش به مراتب عواید اقتصادی بیشتری از هدر رفتن در نیروگاه‌هایی است که همه این سوخت‌ها را ارزان می‌سوزانند.
چاره کار فقط نوسازی این نیروگاه‌هاست. برخی از آنها لازم است که ماه‌ها، بلکه سال‌ها تعطیل شوند تا مشکلاتشان برطرف شود. برخی‌ها لازم است به‌طور کلی تعطیل شوند و خط تولید جدیدی جایگزین آنها شود. همه این روش‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری دارد، سرمایه‌ای که عملا وجود ندارد.

حل مشکلات انباشته‌شده در ۴ دهه زمان می‌برد

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ،  مرتضی بهروزی‌فر کارشناس انرژی  تاکید می‌کند که این مشکل فقط معطوف به نیروگاه‌هایمان نبوده و کل اقتصاد ما از بخش خانگی و حمل‌و‌نقل گرفته تا صنعت و نیروگاه، دچار چنین معضلی هستند. وی در ادامه بیان کرد: ۳۰ سال است که دنبال بهینه‌سازی مصرف و بهره‌وری انرژی هستیم ولی به دلایل بسیار متعددی این کار انجام نشده است؛ با اینکه گفته می‌شود متوسط راندمان نیروگاه‌ها زیر ۵۰ درصد است ولی به‌طور متوسط به ۵۰ نمی‌رسد و حدود ۴۰ درصد است. یعنی به ازای هر ۱۰۰ واحد انرژی که وارد نیروگاه‌های ما می‌شود فقط ۴۰ واحد و حتی کمتر از آن برق تولید می‌شود.
بهروزی‌فر در ادامه توضیح داد: سپس هم بخش قابل‌توجهی از آن در شبکه انتقال از بین می‌رود. بنابراین اتلاف بسیار شدیدی در نیروگاه‌های‌مان انجام می‌شود؛ بخشی از نیروگاه‌های ما قدیمی است ولی حتی نیروگاه‌های جدیدی هم که ساخته شده‌اند تعریف چندانی ندارند؛ با توجه به مشکلات روز مثل تحریم یا اینکه نتوانستیم تکنولوژی‌های روز را جذب کرده و از آن استفاده کنیم و حتی نتوانستیم کاری کنیم که نیروگاه‌ساز‌های داخل بتوانند وضعیت شرکت‌های مبنا را متناسب با استاندارد‌های جهانی ارتقا دهند؛ به همین دلایل راندمان نیروگاه‌ها به شدت پایین است.
این کارشناس انرژی درباره بخش خانگی و تجاری که به دلیل معضلات عمده‌ای که عدم مصرف بهینه انرژی ایجاد می‌کند، به مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان اشاره کرد و گفت: این مبحث درباره بهینه‌سازی مصرف و عایق‌سازی ساختمان‌ها و مصرف انرژی در ساختمان‌هاست؛ این قوانین وجود دارد ولی هیچگاه عملی نشدند. به‌طوری که حتی در تهران به عنوان پایتختی که خانه‌ها به‌طور میانگین حدود ۱۰۰ میلیون تومان به بالا رشد قیمت دارند هم کمتر دیده می‌شود که جدار خارجی ساختمان‌ها کاملا عایق شده باشد.
وی بیان کرد: حتی تجهیزات مورد استفاده در ساختمان‌ها از بخاری گازسوز گرفته تا پکیج و سایر لوازم خانگی، چه گازی و چه برقی، با راندمان بسیار پایینی کار می‌کنند؛ یعنی در اوج سرمای زمستان مصرف بخش خانگی آنقدر بالاست که مجبور می‌شوند گاز صنعت و نیروگاه‌ها را قطع کرده و به اجبار در نیروگاه‌ها فرآورده را به مصرف برسانند.
بهروزی‌فر ضمن بیان اینکه این مشکلات تنها به نیروگاه‌ها ختم نمی‌شود، بیان کرد: در نظر داشته باشید که پالایشگاه‌های‌مان هم به دلیل قدیمی بودن و واگذاری آنها به بخش خصوصی از این مشکلات مبرا نیستند؛ همچنین چون برنامه مناسبی برای بهبود کیفیت فرآورده‌ها نداشتیم، امکان صادرات فرآورده‌های تولیدی ما به بازارهای بزرگ دنیا وجود ندارد؛ به‌گونه‌ای که فرآورده‌های تولیدی چه نفتی، چه گازی و چه بنزینی فقط می‌توانند در کشورهای اطراف مثل پاکستان و افغانستان به مصرف برسند.
او می‌گوید: در کل باتوجه به راندمان پایینی که داریم حتی اگر مقادیر بالایی گاز و بنزین هم وجود داشته باشد، باز هم اجازه ورود به بازار اروپا را ندارد. درحالی که دنیا این مشکلات را حل کرده که می‌توان با بهینه‌سازی مصرف و روش‌های نوین مشکلات را حل کرد؛ منتها متاسفانه در این زمینه از حد کاغذ بالاتر نرفتیم.
این کارشناس حوزه انرژی در پاسخ به اینکه راهکار و پیشنهاد کارشناسان چیست، گفت: در هر بخش راهکارهای متعددی وجود دارد؛ به عنوان مثال در بخش خانگی تجاری، برنامه داشتند که ۲۰ میلیون بخاری گازسوز با راندمان مناسب و با تکنولوژی بالا تولید شده و جایگزین شود. این برنامه می‌توانست بخش قابل‌توجهی از مصرف انرژی در زمستان را کاهش دهد ولی اتفاقی نیفتاد.
وی همچنین با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های ما به بخش خصولتی واگذار شدند، ادامه داد: از آنجایی که این‌ها در اختیار دولت نیستند، برنامه‌های متعددی که برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها و بهبود کیفیت فرآورده‌های نفتی داشتیم ولی اجرایی نشده است. در بخش نیروگاهی باید بگویم که در ابتدا باید ظرفیت تولید را افزایش دهیم؛ ولی به دلیل تصویب اصل ۴۴ که سرمایه‌گذاری دولت را در بخش نیروگاهی محدود و متوقف کرد، دولت دیگر امکان سرمایه‌گذاری ندارد. از آنجایی که بخش خصوصی واقعی هم نداریم، بخش‌های خصولتی هم در زمینه‌های دیگر منافع بالاتری می‌توانند کسب کنند بنابراین به سمت نیروگاه‌سازی نخواهد آمد.
بهروزی‌فر تاکید کرد: از طرفی دیگر به نظر من باید نیروگاه‌ها را تحت فشار قرار دهند تا بهینه مصرف انرژی اتفاق بیفتد؛ منتها آن‌ها انگیزه‌ای ندارند. در مجموع مشکلات فعلی در این حوزه به شکلی نیست که فکر کنیم می‌توانیم با یک راهکار ۶ ماهه به آنها خاتمه دهیم. متاسفانه این معضلات انباشته‌شده در ۴ دهه گذشته را باید با فکر، تدبیر و تدبر و به تدریج حل کرد که من در این سیستم چنین چیزی نمی‌بینم.

نارضایتی ملی در آینده در پی عدم مدیریت ناترازی

در حالی که فعالان صنعت برق از فرسودگی نیروگاه‌ها و هدر‌رفت منابع انرژی مانند گاز و فرآورده‌های آن خبر می‌دهند، حمیدرضا صالحی‌ عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی  به راهکارها و پیشنهادات اشاره کرد و گفت: راهکارهایی که سال‌های متمادی است مطرح می‌شود این است که راندمان نیروگاه‌ها را بالا ببریم؛ این اصل اساسی و یکی از راهکارهایی است تا بتوانیم کاهش و ناترازی برق را جبران کنیم و راندمان را افزایش دهیم.صالحی با بیان اینکه «‌من در جریان یک پروژه‌ای هستم که کشورهای اروپایی درحال ارتقا دادن میزان بهره‌برداری‌شان از انرژی باد و خورشید هستند‌« افزود: به عنوان مثال توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی‌شان را تعویض می‌کنند. درحالی که سال‌های سال است که گویا عمل نوسازی در حوزه صنعت فراموش شده است؛ بار‌ها بازسازی شده ولی در شرایط برقی ما و باتوجه به منافع، بازسازی کردن صنعت و همچنین اینکه بخش عمده‌ای از درآمدهای صنعت باید به ارتقای آن اختصاص پیدا کند، جز در بخش‌های ایجادی صنعت رخ نمی‌دهد. در بخش‌های موجود شاهد چنین چیزی نیستیم؛ شاید هم به دلیل فرهنگ ما است که حتی بعد از سال‌ها از خودروهای‌مان به عنوان یک سرمایه استفاده می‌کنیم. درحالی که خودرو در بسیاری از کشورها در بازه‌های ۵ ساله از مدار بهره‌برداری خارج می‌شود.
وی در ادامه گفت: به نظر می‌رسد بسیاری از صنایع از جمله صنعت برق دچار این گرفتاری جدی است و این گرفتاری مانع شده از اینکه ما سرمایه‌گذاری کرده و صنعت را نوسازی کنیم.
این یکی از موضوعاتی است که به نظر من باید با آن برخورد جدی شود و دولت‌ها باید این زیرساخت را فراهم کنند.
این عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی به مشکل بعدی این حوزه اشاره کرد: موضوع بعدی در ارتباط با سوختی است که به نیروگاه‌ها داده می‌شود؛ شاید اینکه ما سوخت ارزان به نیروگاه‌ها می‌دهیم، خود یک ضدانگیزه‌ای است که تمایل و انگیزه سرمایه‌گذاری برای نوسازی را از بین می‌برد. به همین جهت دیگر انگیزه کافی برای تشویق حکمران‌ها و سرمایه‌گذارها برای تامین منابع جهت نوسازی، پیگیری و تغییر منابع را ندارند.
صالحی افزود: سومین بحثی که وجود دارد مساله سیاست ایجادی در حوزه نیروگاه برای کاهش ناترازی برق است. که این سیاست هم در حوزه‌های حرارتی و هم در حوزه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و نو وجود دارد ولی به قدری کند حرکت می‌کند که ما امروز که با ناترازی مواجه هستیم، در حالی است که حدود ۲۰ سال پیش در وزارت نیرو مساله کاهش مصرف مورد بحث بود.
این فعال صنعت برق می‌گوید: بحث افزایش نیروگاه‌ها هم از جمله موضوعاتی بود که مورد بحث قرار گرفته بود. شاید این موضوع هم به فرهنگ ما برگردد که عادت کرده‌ایم شب امتحان خودمان را تحت فشار قرار دهیم.
وی تاکید کرد: به همین دلیل است که با ناترازی مواجه شدیم، ولی هنوز این ناترازی قابل مدیریت است. منتها در سال‌های آینده هشدار این موضوع می‌تواند به نارضایتی عمومی و ملی تبدیل شود و از جنبه امنیت ملی اهمیت پیدا کند.
این عضو هیات‌مدیره سندیکای برق به ارتقای تکنولوژی ساخت قطعات و صنعت نیروگاهی به عنوان یکی دیگر از راهکارها اشاره کرد و توضیح داد: وقتی که ما به سمت نوسازی، ایجاد و توسعه بهره‌برداری حرکت نمی‌کنیم، در حقیقت سرمایه‌گذاری در بخش ساخت حتی نوسازی، بازگشت بسیار پرریسک شده و مقرون به صرفه نخواهد بود.
به گفته وی در نتیجه جنبه‌های ملی، راهبردی و بلند‌مدت دور از نظر باقی می‌ماند و همواره سودآوری یا هزینه فایده کوتاه‌مدت بیشتر از دنبال کردن جنبه‌های راهبردی و تامین اهداف برنامه‌های بلند‌مدت مورد توجه قرار می‌گیرد.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع