میانگین مصرف بنزین را به ۱۳۲ میلیون لیتر

۱۳۲ میلیون متر‌مکعب، آمار تازه از مصرف روزانه بنزین در کشور است که جواد اوجی وزیر نفت اعلام کرده است؛ رقمی که نگرانی‌ها از افزایش مصرف طی روزهای آینده و آغاز فصل سفرهای نوروزی را بیشتر می‌کند و متقابلا دولت باید برای تامین بنزین اقدام به واردات کند.
در حالی که هنوز تکلیف بنزین در بودجه سال آینده معلوم نیست و مقامات دولت سیزدهم به کرات افزایش قیمت‌ها را تکذیب می‌کنند، اما طرح‌های مربوط به جلوگیری از شتاب مصرف روی میز دولت باقی مانده است. نه دولت تصمیم نهایی خود را اعلام می‌کند که بالاخره می‌خواهد طرح‌هایی که از آن در رسانه‌ها یاد می‌شود، اجرایی کند و نه اقدام سازنده‌ای برای بار مالی تازه بر دوش دولت می‌شود.
از ماه‌های گذشته طرح اختصاص بنزین به هر کد ملی مطرح شده است. البته پیشینه این طرح به دو سال پیش برمی‌گردد که دولت این طرح را به صورت پایلوت در جزیره کیش اجرا کرد؛ طرحی که طراحان آن می‌گویند، موفقیت‌آمیز بوده، اما در نهایت دولت برای اجرای آن در سراسر کشور احتیاط می‌کند.
در بودجه سال آینده، یک بار دیگر این طرح مورد بحث قرار گرفته است، اما مخالفان آن در مجلس مانع از مصوب شدنش شدند. به نظر می‌رسد طرح اختصاص بنزین به هر کارت ملی، جدی‌ترین طرح بنزینی باشد، زیرا گزینه‌هایی مثل افزایش قیمت که هزینه‌های اجتماعی را در پی دارد، مورد اجماع دولت قرار نگرفته است.
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان صنعت  ،  از سویی برای اجرای طرح‌های صرفه‌جویی‌کننده مثل اصلاح خودروها، دوگانه سوز کردن آنها، واردات خودروهای کم‌مصرف و خروج خودروهای فرسوده از چرخه مصرف هزینه‌های بسیار لازم است که در شرایط کنونی بودجه سالانه کشش آن را ندارد، ضمن آنکه آنقدر مقاومت در سطوح پایین مدیریتی برای انجام این امر زیاد است که بعید به نظر می‌رسد اصلا چنین طرح‌هایی اجرایی شود.
این مقاومت‌ها به خصوص از سوی خودروسازان بزرگ‌ترین مانع است. طبعا خودروساز برای خروج خودرویی که بیشترین فروش را دارد از چرخه تولید متضرر می‌شود، پس با لابی و فشار بر بخش‌های تصمیم‌گیر مانع این کار می‌شود.
خروج خودروهای فرسوده هم نه در توان مالی دولت است و نه مردم.
این وسط خودروهای برقی می‌تواند تاحدودی راهگشا باشد که آن هم پروژه میان‌مدتی است. امروز مصرف بنزین از تولید دست‌کم ۲۰ میلیون لیتر در روز فاصله گرفته و هر روز ۲۰ میلیون لیتر واردات فشار مضاعفی به بودجه سالانه کشور وارد می‌کند.

اختلاف‌ها مانع تصمیم‌گیری

یکسره کردن داستان ناترازی بنزین، به مانع بزرگ بلاتکلیفی در تصمیم‌گیری برخورد کرده است. به همان اندازه که اختلاف‌نظر در بیرون از حوزه تصمیم‌گیری و کارشناسی زیاد است، به همان نسبت در محافل تصمیم‌گیر بیشتر است.
هدایت‌الله خادمی نماینده پیشین مجلس و کارشناس انرژی یکی از مخالفان طرح اختصاص بنزین به کد ملی است. او می‌گوید: آیا اگر به هر ایرانی ۱۵ لیتر بنزین اختصاص یابد، مشکلش حل می‌شود؟ نه مشکل او چند برابر می‌شود. به دلیل اینکه در قیمت‌های دیگر تاثیر می‌گذارد. چرا به جای چنین طرحی ناوگان اتوبوسرانی‌ اصلاح نشود. بیشتر خودرو‌هایی که در سطح شهر تردد می‌کنند و باعث آلودگی هوا هستند، پرمصرف هستند و به محیط‌زیست لطمه می‌زنند.
او اضافه می‌کند: طرح کیش که به شکل آزمایشی ۵ ماه اجرا شد اگر در کل کشور اجرا شود، مردم دچار تشویش می‌شوند. طرح بازتوزیع بنزین دو اثر دارد؛ نخست، سوخت را ما به افراد تخصیص دادیم و به تبع آن روی کارت بانکی افراد ظاهر شد، یعنی در شبکه بانکی رسوب کرد، دوم سامانه مبادله‌ای باید شکل بگیرد که افراد بتوانند با آن مبادله کنند.
کسی که ساکن روستاست، چطور می‌خواهد سهمیه خود را بفروشد؟ باید یک واسطه‌ای برای فروش داشته باشد.
طبعا قیمت فعلی و دولتی هم نمی‌فروشد، باید به یک قیمت بالاتری بفروشد. کافی است به قیمت بالاتری بفروشد، این یعنی افزایش قیمت در ده‌ها فرآورده و محصولات پرمصرف همان مردم. یعنی آمدیم ۱۵ لیتر بنزین دادیم، پس روی نخود، گوشت، لوبیا و نانشان افزایش قیمت اتفاق می‌افتد.
خادمی تصریح کرد: با این کار تورم ایجاد می‌شود و به افراد آسیب‌پذیر بیشتر آسیب وارد می‌شود. کسانی که وضع مالی‌شان خوب است مشکلی ندارند، بالاخره بنزین هر قیمتی هم باشد، می‌خرند. مشکلی هم ندارند، اما برای آن روستایی این طرح هزینه‌زاست. این یک کار غیرعقلانی است. ما به جای این بیاییم پالایشگاه بسازیم، هزینه‌های مردم را با این کار بیشتر کرده‌ایم.
او افزود: امروز پالایشگاه تهران که ظرف دوسال ساخته شده، ۲۵۰ هزار بشکه نفت فرآورده تولید می‌کند. پالایشگاه آبادان ۴۵۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند. سال ۱۳۹۷ وقتی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس راه‌اندازی شد در تولید و مصرف بنزین تقریبا یر‌به‌یر شدیم، یک مقداری هم تولیدمان بیش از مصرف بود، من همان موقع خدمت مهندس زنگنه عرض کردم؛ بعد از ۱۲ تا ۱۳ سال در دولت‌های مختلف حالا که پالایشگاه راه‌اندازی شد، شروع کنیم هم‌زمان چند پالایشگاه بزنیم که هم دستورات مقام معظم رهبری اجرا شود، هم یک به عنوان یک کشور فقط نفت‌خام نفروشیم که آمریکا هم هر موقع خواست تحریم‌مان کند، بنابراین راهش الان این است ما شروع کنیم پالایشگاه بزنیم که اشتغالش برای همان جوانان خودمان باشد.
در مقابل موافقان طرح بنزین شهروندی هم کم‌نیستند. مرتضی زمانیان اقتصاد انرژی، عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر در موافقت با این طرح بر این باور است که نمی‌شود با صرف هزینه‌های بالا پالایشگاه احداث کرد و بعد محصول را با کمترین قیمت به مصرف‌کننده داد. این موضوع برای اقتصاد کشور زیان‌آور است. این نفت مگر مال مردم نیست؟ متعلق به انفال است، یعنی باید به مردم اختصاص یابد چرا نباید به افراد ضعیف‌تر بدهیم؟
او اضافه می‌کند: پالایشگاه بزنید و کالایی تولید کنید که قیمتش ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان است، اما آن را ۱۵۰۰ تومان بفروشید، آیا این منطق اقتصاد است؟ کسی این کار را نمی‌کند. این یک واقعیت است که میلیارد دلاری بنزین وارد می‌کنید و منافع آن به جیب ثروتمندان می‌رود. چرا یک ثروت مشترک جامعه که نفت ملی ماست باید به نحوی توزیع شود که یارانه بیشتر به ثروتمندها برسد‌؟

راهکار چیست؟

از میان ده‌ها طرح و راهکار و مقاله درباره تعیین تکلیف بنزین، آنچه واضح است، این است که هزینه‌های بسیاری سالانه برای بنزین بر اقتصاد کشور تحمیل می‌شود. نرسی قربان کارشناس انرژی با اشاره به لزوم به‌کارگیری راهکارهایی در کوتاه‌مدت و بلندمدت برای رفع ناترازی بنزین به ایسنا گفته است: افزایش سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها، ایجاد تغییر در کارت‌های سوخت و واردات بنزین از جمله‌ راهکارهای رفع ناترازی بنزین است.
قربان بر این باور است که ناترازی بنزین عوامل متعدد دارد که یکی از این عوامل عدم سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌هاست. افزایش سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها یک امر بلندمدت است و از آن غافل شد، ولی راهکار دیگری که می‌توان به آن توجه کرد، تغییر وضعیت کارت‌های سوخت است، می‌توان شرایط را به‌گونه‌ای کرد که کارت‌های سوخت به‌جای اینکه به اسم خودرو باشد، برای اشخاص در نظر گرفته شود؛ یعنی مبلغی به اشخاص داده شود و خانوار آن مبلغ را برای بنزین یا کالاهای دیگر مانند برق یا گاز استفاده کنند.
به گفته او، در شرایط فعلی چاره دیگری وجود ندارد، اما باید راه‌های دیگر را اجرایی کرد تا در میان‌مدت پالایشگاه‌های میعانات گازی که بنزین جدید تولید می‌کنند وارد مدار شوند. ضمن اینکه صرفه‌جویی در مصرف سوخت مستلزم این است که خودروی کمتری وارد خیابان‌ها شود که این موضوع امکان‌پذیر نیست و در شرایطی که قیمت نیز افزایش پیدا کند، مشکلات دیگری ایجاد می‌شود، بنابراین قطعا ورود خودروهای برقی یا توسعه سی‌ان‌جی می‌تواند کارساز باشد، اما در کوتاه‌مدت نمی‌توان روی این راهکار تمرکز کرد، واردات خودروهای برقی حداقل ۶ ماه زمان‌ می‌برد و اگر قرار باشد در داخل نیز این خودروها ساخته شوند، زمان زیادی می‌خواهند ضمن اینکه به سرمایه بالایی نیاز دارند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع