مازندرانِ شاهنامه

واژه ی مازندران به چندین سرزمین، از جمله سرزمینی در شرق، نزدیک هندوستان و سرزمینی در غرب، نزدیک شام و سرزمین یمن اطلاق می شود. اطلاق این واژه به مناطق شمال ایران امروزی، متناظر است.

در شاهنامه با دو مازندران طرف هستیم. مازندرانی که بیشتر از آن سخن می رود و کی کاووس به آنجا لشکر کشی می کند و گرفتار میشود و رستم برای رهایی کی کاووس به آنجا می رود؛ مازندران کنونی ایران نیست.
یک سند مهم برای رسیدن به این نتیجه “مقدمه ی شاهنامه ابو منصوری” است. در آنجا آمده است که :… شام و یمن را مازندران خوانند…
در ادامه آمده است (…مصر گویند از مازندران است و این دیگر همه ی ایران زمین است…).
در کتاب مجمع التواریخ و القصص آمده است که: “فریدون قارن کاوه را به چین فرستاد تا گوش پیل دندان را گرفت و بعد از آن به مازندران مغرب رفت…”
این عبارت به روشنی گویای وجود دو مازندران است. ضمن اینکه به مازندران ایران در زمان نویسنده مازندران اطلاق میشد و پیش از آن تاریخ این نام نبوده است. در کتاب مهم عزرالاخبار ملوک فرس و دیگر کتاب های قدیمی آمده است که: مازندران در مغرب است و کیکاووس در یمن گرفتار شد. شایان گفتن است که یمن در طول تاریخ تا سده های نخست پس از اسلام همیشه بخشی از ایران بوده است.
یک نکته که می تواند خود دلیل محکمی در رد مازندران شمال ایران امروز برای بحث حاضر داشته باشیم اینکه ظاهرا پایتخت کیکاووس در همین مازندران ایران بوده ؛ زیرا در هنگام پرواز او به آسمان وی در آمل فرود آمده است. (گر چه آن آمل هم می تواند آمل امروزی نباشد و نیز بلخ را هم پایتخت کاووس گفته اند) در این صورت چطور امکان دارد کاووس به محل پایتخت خود یا جایی در نزدیکی و همسایگی آن حمله کرده باشد؟ حتا اگر بلخ هم پایتخت کاووس باشد پذیرفتنی نیست که در استان همجوارش چنان جداسری و آشفتگی باشد که نیاز به لشگر کشی داشته باشد.
ذبیح الله صفا می نویسد: رستم پس از ورود به خاک مازندران صد فرسنگ راه برید تا به کاووس رسید و از آنجا صد فرسنگ دیگر طی کرد تا بر دیو سفید دست یافت. این در حالی است که استان مازندران بیش از سی فرسنگ عرض و صد فرسنگ طول ندارد.
بنابر این و بر اساس دهها دلیل دیگر مازندران شاهنامه همین مازندران امروزی ایران نیست.