طالبان آب به ایران نمی‌دهد

هیرمند پرونده‌ای برای همه فصول. حتی رفت‌و‌آمدهای دیپلماتیک و ژست‌های راهگشایی که علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو برای حل مشکل آب هیرمند گرفت هم راه به جایی نبرده و دو سال بعد از رفت و آمد هیات‌های کارشناسی و فنی، نه آب هیرمند به سوی ایران روانه شده و نه اقدام عملی از سوی مقامات طالبان شده است.
در حالی که خشکسالی امسال بنابه گفته کارشناسان و اذعان دولتی‌ها چهارمین و شاید سخت‌ترین خشکسالی در سال‌های اخیر است، آب هیرمند هم قرار نیست به ایران برسد و دشت خشک ‌هامون باز هم تشنه خواهد ماند. بر اساس گزارشی که وزارت نیرو منتشر کرده، بیست‌وهفتمین نشست کمیساران آب هیرمند با حضور نمایندگان دو کشور ایران و افغانستان در شهر زابل برگزار شده و بدون دستیابی به نتایج مورد نظر به کار خود پایان داده است.
در بیانیه طرف ایرانی پس از برگزاری نشست کمیساران آب هیرمند اعلام شد:
در اجرای معاهده ۱۳۵۱ هیرمند بین ایران و افغانستان، بیست‌و‌هفتمین نشست کمیساران آب هیرمند با حضور نمایندگان دو کشور در تاریخ ۲۵ و ۲۶ بهمن ماه سال جاری در شهر زابل برگزار شد.
در این نشست طرف ایرانی ضمن ارائه گزارشی درخصوص دریافت نشدن حق‌آبه کشورمان از رودخانه‌ هیرمند در سال‌های اخیر، به موانع احقاق حق‌آبه ایران از جمله مشکلات فنی سازه‌های احداثی افغانستان در مسیر این رودخانه به ویژه اصلاح سد کمال‌خان که پیش از این در نشست وزرای دو کشور مورد توافق قرار گرفته بود، اشاره کرده و خواهان به‌کارگیری همه تلاش‌ها برای رفع مشکلات و تامین حق‌آبه قانونی مردم عزیز سیستان شد.
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ،  در بخش دیگری از این نشست طرف افغانی با ارائه گزارشی مدعی خشکسالی شدید در آن کشور شد که کارشناسان فنی کشورمان با ارائه مستندات علمی و تصاویر ماهواره‌ای این ادعا را به چالش کشیدند و خواستار اجرای تعهدات مندرج در معاهده از طرف افغانستان شدند.
در این بیانیه همچنین تاکید شده است که متاسفانه این نشست علی‌رغم پافشاری نمایندگان کشورمان بر اتخاذ تصمیمات لازم جهت رفع موانع و ارائه‌ برنامه زمانبندی رهاسازی آب برای تامین حق‌آبه، همچون نشست‌های چند سال اخیر به دلیل همراهی نکردن و نبود اراده کافی در طرف مقابل به نتیجه نرسید. هیات ایرانی ضمن اعتراض به این رویه، انتظار دارد حاکمان افغانستان پایبندی به معاهده ۱۳۵۱ هیرمند را نه در گفتار، بلکه در عمل به اثبات برسانند.

مطالبه تا رسیدن به حق

مهدی مطهرنیا رییس اندیشکده آینده‌اندیشی سیمرغ  در این رابطه گفت: چند سطح تحلیل باید مورد بررسی قرار گیرد؛ نخست در این سطح ایران به عنوان یک کشور دارای پیشینی معنادار و قابل تعریف از قدرت در منطقه، امروز برای گرفتن حق قانونی خود براساس قراردادها و تفاهمنامه‌های موجود تاریخی بین ایران و افغانستان، باید طلب حقوق خود را از دولتی داشته باشد که هنوز مورد شناسایی هم به‌طور رسمی در سطح بین‌المللی قرار نگرفته است و لذا وقتی عناصری در دستگاه دیپلماسی ایران بدون توجه به بهره‌مندی از گروه‌هایی مانند طالبان در سطح منطقه توسط قدرت‌های فرادستی به واسطه نوع نگاه ایدئولوژیکی که به افغانستان و گروه طالبان دارند، از آن به عنوان یک گروه با‌اصالت و دارای جایگاه نام می‌برند، اکنون باید تبعات آن را ملت ایران و دستگاه دیپلماسی در تهران تحمل کنند؛ این یک درس بزرگ تاریخی در این محیط معنادار و هدفمند است.وی افزود: در سطح تحلیل میانی، دولت طالبان آیا یک دولت مستقل محسوب می‌شود؟ اگرچه دولت طالبان با ایدئولوژی اسلامی و جهت‌گیری‌های برجسته از سنت طالبانی در حوزه‌های علمیه دینی افغانستان ارائه ظاهری دارد، ولی ابزار دست قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است.این کارشناس روابط بین‌الملل تاکید کرد: این بسیار ساده‌لوحانه است که ایران یا هر کشور دیگری فکر کند طالبان بدون شلیک یک تیر می‌تواند در کابل مستقر شود، ولی ایالات‌متحده آمریکا به عنوان یک قدرت فرادستی یا پاکستان به عنوان یک قدرت منطقه‌ای یا عربستان در آن اعمال نفوذ نکنند. لذا نام بردن از طالبان و این همه وجهه دادن به طالبان در زمانی که طالبان در قطر با آمریکایی‌ها حتی شخص پمپئو ملاقات‌هایی دارند و رفت و آمدهای عامل‌های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا در افغانستان حتی در دست داشتن یک جغرافیای هدفمند در افغانستان در حال حاضر آیا معنادار نیست؟ بالطبع چگونه دستگاه دیپلماسی ایران این همه ارج و قرب برای طالبان و رویکردهای طالبان قائل می‌شود؟
او گفت: این تنها ناشی از نوع نگرش ایدئولوژیک متمایل به رهیافت‌های کلام‌محورانه در عرصه سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی و از طرف دیگر محصول فشارهای بیرونی در انزوای سیاسی قرار دادن تهران است که منجر می‌شود حتی یک دولت به رسمیت شناخته‌نشده نیم‌بند در افغانستان به نام طالبان این اندازه جسارت داشته باشد که اینگونه برخورد کند.مطهرنیا خاطرنشان کرد: در سطح تحلیل خرد تاکید دارم وجود هیچ شخصیت دارای تفکرات دموکراتیک و مدرن، نمی‌تواند آدم‌ها و شهروندانی مانند شهروندان افغانستان را با خود یکسان نپندارد و احترام و حرمت یک قوم، نژاد و به هر تقدیر دودمان‌های موجود در افغانستان را از هر نظر نادیده بگیرد، اما باید به فکر امنیت ملی و منافع ملی ملت خود باشد. این حجم گسترده از حضور افغانی‌ها در ایران و در شهرهای بزرگ با گزارش‌های گوناگونی که در حوزه رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی از آنها منتشر می‌شود جدای از نگاه به افغانستان به عنوان یک سرزمین کنار ایران و مردمان پاک افغانستان به عنوان برادران و خواهران و نزدیکان به حوزه تمدنی و فرهنگی ایران زمین، دارای رویکردهایی هستند که می‌توانند مورد سوء‌استفاده در داخل کشور از نظر امنیتی قرار گیرند، بالطبع اینها چه معنایی دارد؟ او گفت: در سطح تحلیل خرد وقتی یکی از مسوولان طالبان با تحقیر رییس‌جمهوری وقت ایران در تهران در سر ماجرای آب هیرمند عمل می‌کند و در شبکه‌های جهانی پخش می‌شود، یا اکنون طالبانی که هنوز استقرار آن در کابل معنای رسمی به شکل دولت‌های مستقر کنونی در دیگر کشورها ندارد، خود را صاحب حق برای ایجاد مانع استفاده از حق‌آبه هیرمند برای ایران می‌دانند؛ اینها همگی می‌تواند دستگاه دیپلماسی ایران و سیاست در ایران و در نتیجه بازار اقتصاد در ایران را دچار نوسانات گوناگون کند و روی تمامی اینها اثری منفی برای آینده به جا بگذارد..این تحلیلگر مسائل منطقه‌ای یادآور شد: دستگاه دیپلماسی ایران باید قدرتمندانه عمل کند؛ چرا ایران حاضر نیست در افغانستان میدان عمل را در دست بگیرد و در برابر طالبان بایستد. نمی‌توان از رویکردها و آرمان‌های انقلابی سخن گفت، ولی با آرمان‌های انقلابی در برخورد با مصادیق، دوگانه و چندگانه عمل کرد.
مطهرنیا تاکید کرد: از این رو دستگاه دیپلماسی ایران باید با دستگاه دیپلماسی افغانستان تکلیف خود را مشخص کند؛ حق‌آبه هیرمند براساس قراردادها و توافقنامه‌های موجودی که سبقه تاریخی دارند با نظارت ایران و افغانستان باید براساس موازین قانونی مورد توجه قرار بگیرد. اگر میزان آب کم می‌شود همان نسبت برای ایران و افغانستان کم خواهد و اگر میزان آب زیادتر می‌شود به نسبت توافق‌شده باید از آن ایران بهره ببرد و حق آبی را که در توافقنامه به هر ترتیب درج شده است به‌طور ثابت اخذ کند.او افزود: به هر روی این دیدگاه‌ها و این اصطکاک‌ها ناشی از ضعف دولت مرکزی در تهران است. هرگاه دولت مرکزی در تهران ضعیف شده است در درون کشور و در مرزهای نزدیک به کشور همسایگان تلاش کرده‌اند از آن بهره‌برداری کنند و به سود منافع خود از آن بهره ببرند.
به گفته وی‌، طالبان نیز که نگرش‌های تحجرآمیز را بر عرصه سیاست حاکم می‌کند، در این زمینه با رویکردی نفاق‌محورانه اکنون با تهران برخورد می‌کند و این در شأن و منزلت نظام حاکم بر ایران و مستقر در تهران نیست که همسایگانش بتوانند در حد و اندازه‌ای با ایران برخورد کنند که شأن و منزلت قدرت ملت ایران را نادیده بگیرد.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع