سفرنامه ماوراء النهر (قسمت سوم، حضرت امام شاشی تاشکند)

‍

پرواز حدود سه ساعت طول کشید. فرودگاه تاشکند زیاد بزرگ نبود و معطلی خاصی در فرودگاه نداشتیم. واحد پول ازبکستان، “سوُم” است و با آن که یک بار در سال ۱۹۹۴ سه صفر آن را حذف کرده اند، امروزه هر دوازده هزار سوم معادل یک دلار است.در داخل فرودگاه شعبه تبدیل ارز وجود داشت و قیمت های آن برعکس فرودگاه های اکثر کشورها با بانک های داخل شهر یکی بود. بعد از تبدیل ارز، یک سیم کارت یک ماهه با بیست گیگ اینترنت به قیمت پنجاه هزار سوم گرفتم و با یک تاکسی اینترنتی به مهمان خانه رفتیم.
تاشکند با نام تاریخی چاچ بزرگترین شهر آسیای میانه است.
گردش در تاشکند را با مجموعه حضرت امام شروع کردیم.
حضرت امام لقب یکی از علمای قرن چهارم هجری به نام ابوبکر کفال شاشی (چاچی) است.در این مجموعه ، مقبره او همراه با مدرسه برک خان با معماری قرن شانزدهم وجود دارد.
مدرسه برک خان به فروشگاه صنایع دستی تبدیل شده است.
یک موزه از کتب خطی هم در این مجموعه قرار دارد که یکی از قدیمی ترین نسخ قرآن منتسب به عثمان در آن نگه داری می شود. این قرآن از غنائم لشگرکشی های تیمور گورکانی است.
اداره دولتی امور مسلمانان ازبکستان و مرکز آموزش علوم اسلامی امام بخاری هم در کنار این مجموعه تاریخی قراردارد‌‌ که تاسیس آن به دوران حاکمیت کمونیست ها برمی گردد.
در ابتدا مخالفت های شدیدی در حزب کمونیست شوروی با مذهب وجود داشت که به تعطیلی مساجد ومدارس اسلامی و مراسم حجاب سوزی منجر شد. این واقعه در تاریخ آسیای میانه به نام واقعه ” هجوم” مشهور است.
در دوران جنگ دوم جهانی، حاکمان شوروی که به مشارکت مسلمانان آسیای میانه در جنگ نیاز داشتند، اجازه بازگشایی مساجد و… دادند و یک اداره دولتی برای ساماندهی امور اسلامی و حتی یک مدرسه علوم دینی در تاشکند تاسیس کردند.
جدیدا یک مسجد جامع باشکوه هم در این مجموعه ساخته شده است. تابلوی اعلام اوقات شرعی در مسجد توجه من را به خود جلب کرد. برایم جالب بود که با آن که ما از نام های عربی برای نمازهای پنج گانه استفاده می کنیم ولی ترکان ازبکستان نام های فارسی به کار می برند مثل نماز بامداد، نماز پیشین (ظهر) ، نماز شام (مغرب) و نماز خفتن ( عشا).
دولت ازبکستان برای کنترل جریان های اسلامی و جلوگیری از یارگیری آن ها تا همین چندسال پیش، به کودکان اجازه حضور در مساجد را نمی داد و پخش اذان با صدای بلند ممنوع بود.
در کنار مسجد حضرت امام، یک مجموعه عظیم با نام مرکز تمدن اسلامی در حال ساخت بود.
ولی در پشت این زیباسازی ها هنوز چهره بیغوله های فقیر نشین شهر تاشکند به چشم می خورد.
بعد از دیدن مسجد حضرت امام، قدم زنان به سمت بازار قدیمی شهر رفتیم که با همان نام فارسی ” چهارسو” مشهور است.
در ایران، به جایی که دو راسته اصلی بازار به هم می رسد، چهار سو می گفتند.
در بازار قیمت خشکبار ، انواع چای و گوشت کمتر از ایران بود و کیفیت خوبی داشت.
یکی از دیدنی های شهرهای شوروی سابق ایستگاه های مترو است. حاکمان شوروی با شعار حمایت از کارگران و تهی دستان، هزینه زیادی برای این امر در نظر می گرفتند و به معماری و زیبایی ایستگاه های مترو اهمیت می دادند.
با مترو، به سمت مسجد منار حرکت کردیم و در بین راه از دیدن ایستگاه های زیبا آن لذت بردیم.
مسجد منار، با الهام از معماری مساجد سمرقند و بخارا ولی با سنگ مرمر سفید با بودجه دولتی ساخته شده و در عید قربان سال ۲۰۱۴ به دست رییس جمهور افتتاح شده است.
با آن که مسجد گنجایش هفت هزار نفر را دارد ولی به زنان اجازه مشارکت برای نماز در محوطه اصلی را نمی دهند و ظاهرا این یک قانون در بسیاری از کشورهای اهل سنت است.

سفرنامه را به صورت تصویری هم می توانید در هایلایت ازبکستان در اینستاگرام من دنبال کنید.
https://instagram.com/shafiei_motahar