دولت روند مهاجرت پزشکان را معکوس‌کند

«وضعیت مهاجرت از ایران نسبت به گذشته فرق کرده است. مهاجران فقط برای اینکه ایران نباشند، مهاجرت می‌کنند»؛ این بخشی از اظهارات «مصطفی زمانیان» رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری درباره مهاجران ایرانی است. صحبت از سرمایه انسانی کشور است؛ سرمایه‌ای که سال‌ها آموزش و مهارت دیده است، اما حالا به دلایل مختلف جذب بازارهای جهانی می‌شوند، از کشورهای حاشیه خلیج فارس گرفته تا آمریکا. برخی از کسانی که تمایل به مهاجرت دارند می‌گویند بیش از آنکه مقصد مهاجرتی برای آنها مهم باشد، به رفتن فکر می‌کنند. مثل همان که محمدرضا شفیعی‌کدکنی سال‌ها پیش در شعری سرود «به هر آن کجا که باشد، به ‌جز این سرا سرایم»؛ وضعیتی که برخی از کارشناسان آن را معادل فرار معنا می‌کنند. «مصطفی زمانیان» رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری اخیرا گفت که وضعیت مهاجرت از ایران نسبت به گذشته فرق کرده است. برای مثال اگر کسی به آلمان مهاجرت کند، برای به دست آوردن یک کرسی دولتی یا یک موقعیت کسب‌و‌کار اقتصادی نیست، بلکه او مهاجرت می‌کند تا در ایران نباشد. به گفته او این تفسیر بسیار خطرناکی است که باید به آن فکر کنیم. در حالی پزشکان جوان ایرانی به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند که نه‌تنها یک بحران سلامتی در کشور رخ می‌دهد، بلکه تبدیل به یک بحران عمومی جامعه امروز ایران شده است. از طرفی به عقیده پزشکان ایرانی مقیم کشورهای دیگر مانند آلمان، پزشکان امروزی کیفیت پزشکان سابق ایرانی را ندارند. به باور آنها بخش قابل‌توجهی از افرادی که پزشکی را انتخاب کرده‌اند انگیزه کافی برای تحمل سختی‌های پزشکی نداشته‌اند یا اینکه شایسته این جایگاه نبوده و نیستند.

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ،  این در حالی است که یکی از مباحثی که در بحث مهاجرت باید به آن توجه داشت، هزینه‌کردی است که دولت برای هر‌کدام از مهاجران دارد؛ هزینه‌های عمومی مانند آموزش و سلامت. دولت برای هر فرد متولد ۱۳۷۶ تا پایان مقطع کارشناسی حدود ۳۷ هزار دلار هزینه آموزش عمومی و حدود هشت هزار دلار هم هزینه سلامت داشته است. در مجموع برای یک مهاجر ایرانی با مقطع کارشناسی حدود ۴۵ هزار دلار هزینه عمومی شده است. با این حال آمار مشخصی از مقاطع تحصیلی همه مهاجران خروجی در دست نیست. با فرض آنکه همه دریافت‌کنندگان ویزاهای تحصیلی دریافتی در سال ۲۰۱۹، حداقل تحصیلات کارشناسی و ۲۳ سال داشته باشند و با در نظر گرفتن رقم ۴۵ هزار دلار به عنوان سرانه هزینه‌کرد دولتی برای آموزش و سلامت، نزدیک به یک میلیارد دلار و ۲۱ میلیون دلار فقط برای بخشی از سرمایه انسانی که در سال ۲۰۱۹ مهاجرت کرده، هزینه شده است. این رقم فقط برای مهاجران تحصیلی محاسبه شده است. بیراه نیست اگر بگوییم در سایه نبود سیاستگذاری اثرگذار و متناسب با شرایط موجود، هزینه‌های عمومی برای هر مهاجر از دست می‌رود. نشان به آن نشان که بسیاری از مهاجران ایرانی دیگر میلی برای بازگشت به کشور ندارند. بلیت مهاجرت آنها یک‌طرفه است، به عبارتی مهاجران با دانش و مهارت بیشتر به کشور برنمی‌گردند که در حوزه‌های مختلف از آنها بهره برد. ضمن آنکه در سال‌های اخیر و با وجود افزایش تعداد مهاجران ایرانی، وجوه ارسالی به کشور تغییر چشمگیری نداشته است. یافته‌های گالوپ نشان می‌دهد که طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ فقط یک درصد از مهاجران ایرانی میل به بازگشت به کشور داشتند. به عبارتی مهاجران ایرانی کمترین میل بازگشت در میان مهاجران را داشتند. به‌ جز ایران، مهاجران کشورهای عراق، قرقیزستان و بوسنی و هرزه‌گوین هم کمترین میل به بازگشت را داشتند، یعنی همان یک درصد.

کاهش کیفیت خدمات پزشکی

«پروفسور تقی نجابت» جراح سرشناس و مطرح ایرانی مقیم آلمان با تاکید بر اینکه مهاجرت پزشکان و در کل پدیده مهاجرت ایرانی‌ها برای کشور و آیندگان آسیب‌های جدی به همراه دارد گفت: مهاجرت ایرانی‌ها و به خصوص نیروهای متخصص و تحصیلکرده ممکن است نیازهای کشور را به جایی برساند که مملکت با بحران جدی نیروی انسانی متخصص روبه‌رو شود.
وی افزود: متاسفانه به عقیده بسیاری از کارشناس‌های آلمانی کیفیت کار نسل جدید پزشکان ایرانی در این کشور به شکل محسوسی کاهش یافته است. ایرانی‌ها به ‌طور کلی دو ویژگی مهم دارند؛ نخست اینکه خیلی باهوش هستند و دومی هم غرور و اعتماد‌به‌نفس آنها است. البته وقتی پای ایرانی‌ها به خارج از کشور می‌رسد، به ‌طور عمده غرور کنار می‌رود و هوش جلو می‌آید که اتفاقا همین موضوع هم باعث موفقیت پزشکان ایرانی در کشورهای دیگر می‌شود. ۶ دهه گذشته را می‌توان نسل طلایی ایرانیان موفق در خارج به خصوص در کشور آلمان دانست. دارنده مدال دولت افتخار آلمان اظهار کرد: حال آنکه متاسفانه طی سال‌های اخیر از بزرگان جامعه پزشکی و دانشگاهی آلمان به ‌طور مداوم می‌شنویم که متاسفانه نسل جدید پزشکان ایرانی در آلمان به شکل پررنگ نتوانسته‌اند مسیر رشد و شکوفایی ویژه پزشکان قدیمی را طی کنند. به عنوان مثال «پروفسور گولر» که از بزرگان پزشکی در آلمان است چندی قبل به من گفت نسل جوان پزشکان ایرانی که به آلمان می‌آیند، با پزشکان سابق فرق‌های جدی و اساسی دارند و خیلی از لحاظ هوش و تخصص پزشکی افت کرده‌اند که البته من دلیلش را می‌دانستم، اما به او مطرح نکردم. پاسخ هم شفاف است، چرا‌که در واقع بخش قابل‌توجهی از افرادی که پزشکی را انتخاب کرده‌اند انگیزه کافی برای تحمل سختی‌های پزشکی نداشته‌اند یا اینکه شایسته این جایگاه نبوده و نیستند، به همین دلیل پزشکان جوان توانایی کافی برای حضور در کشورهای دیگر را ندارند. جراح عروق و فوق‌تخصصی تروما در ادامه با خطاب قرار دادن ایرانی‌هایی که به هر علت از کشور مهاجرت می‌کنند، گفت: به نظرم عده قابل‌توجهی از مهاجران به دلایل مختلف پشیمان می‌شوند و به کشور بازمی‌گردند، مخصوصا کسانی که به کشورهای دور، یعنی آمریکا، کانادا و استرالیا می‌روند‌، چرا‌که به نظرم زندگی تنها مختص به مادیات و رسیدن به اهداف اقتصادی نیست. چه‌بسا اگر دولت شرایطی ایجاد کند که روند مهاجرت از کشور معکوس شود، بخش قابل‌توجهی از مهاجران هم تصمیم به برگشت خواهند گرفت، البته به شرطی که شرایط زندگی و کار در ایران به شکل مطلوبی مهیا شود. در عین حال معتقدم هیچ‌کس نباید به ایرانی بگوید که هر کس وطن را نمی‌خواهد، برود. این حرف به هیچ‌وجه منطقی نیست،‌ چرا‌که ایران متعلق به تمام ایرانی‌ها است.
پروفسور نجابت در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است به دلیل مهاجرت گسترده جامعه پزشکی، ایران درآینده نه چندان دور با بحران پزشکی روبه‌رو شود، بیان کرد: صد‌ در‌صد. مهاجرت ایرانی‌ها و ورود اتباع بیگانه ازجمله افغانستانی‌ها و غیره به ایران شاید ما را به جایی برساند که کشور از دست‌مان خارج شود. خیلی‌ها این ترس را دارند که در بعضی از شهر‌های ایران، ایرانی‌ها کمتر از افغانستانی‌ها باشند که این خطرناک است.
وی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر کیفیت درمان و پزشکی در ایران را چگونه ارزیابی می‌کند، گفت: تا چندی پیش می‌گفتم که در ایران پزشک‌های خوبی داریم و از مردم می‌خواستم بی‌دلیل برای درمان در خارج از کشور دلار خرج نکنند، اما الان نمی‌توانم این نظر را داشته باشم، چراکه معتقدم سطح پزشکی در همه شهر‌های ایران یکسان نیست، همچنین بین مریض خصوصی و عمومی تبعیض زیادی وجود دارد. حال آنکه سطح پزشکی و ارائه خدمات درمانی در سراسر کشور باید ایده‌آل شود. این در حالی است که ایران با گذشت دهه‌ها هنوز در سطح پزشکی در مناطق محروم ضعیف است.
پروفسور نجابت در پایان ادامه داد: اگر دولت و دست‌اندرکاران مربوطه شرایط ایران را از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و سلامت بهبود ببخشند و مردم هم عرق ملی‌شان را افزایش دهند، می‌توانیم با همدیگر کشور را بسازیم، چرا‌که ایران به خودی خود بهشت نمی‌شود. در همین خصوص «جان اف‌کندی» رییس‌جمهوری پیشین آمریکا کتابی دارد که در شروعش نوشته: «اول از خودت بپرس که برای ممکلت چیکار کرده‌ای، بعد بگو ممکلت من برای من چه کاری کرده است.»

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع