درس هایی از قرآن درباره مدیریت

قرآن ، پنجره سبز ملکوت است به روی زمین زرد برهوت.

قرآن ، جوشش زلال زندگی است از چشمه سار ارزندگی.

قرآن ، فوران فوّارۀ معنویت است در کویر خشک مادّیّت.

قرآن ، شعر بلند رهایی انسان است از وحشت تنهایی زندان.

قرآن ، دریچه ای است به خلوت خورشید و آیینه ای است از تجلّی توحید.

قرآن ، درس کندن دل است از گِل و آکندن به فضائل.

قرآن ، حضور در محضر ربّ است و ظهور مظاهر مکتب.

قرآن ، قرین دل است و نگین فضائل .

در افق زمانی می درخشد و جان را صفا می بخشد.

آیه هایش قامت ایمان است و کرامت انسان.

در بینش قرآنی و تعالیم اسلامی از یک سو سایۀ توحید الهی ‏برجامعه انسانی

افتاده و همه را با هر زبان و نژاد در یک مجموعه قرار داده است .

اصولاً در اسلام، جامعۀ اسلامی جدا از مجموعۀ عالم هستی ‏نیست

و جزئی از عالم بزرگ است. از سوی دیگر در جهان بینی اسلامی، انسان

دنیای کوچکی است که تمام عالم بزرگ را در خود خلاصه کرده ‏و جای داده است .

در بیان پیشوای بزرگ ما امام علی (ع) آمده است:

“تو گمان می کنی موجود کوچکی هستی؟

در حالی که عالمی بزرگ ‏در تو خلاصه شده است.”

این بر اساس تمام اصولی که در مدیریت عالم بزرگ و در مدیریت جسم و جان

یک انسان حاکم است، بر جوامع انسانی ‏حکم فرماست.

این مسئله می تواند الهام بخش مسائل زیادی گردد و برای یافتن اصول مدیریت اجتماعی،سیاسی ،اقتصادی و آموزشی و غیر از آن ‏ما را به دنبال جستجوی

اصول مدیریت الله در عالم هستی رهنمون گردد. برای نمونه امور زیر را می توان ذکر کرد:

‏۱-‏ مدیریت خداوند در جهان هستی بر پایۀ رحمت عام و خاص اوست،

چنان که در سورۀ حمد که همه روزه آن را در نمازها می خوانیم ‏بعد از توصیف

خداوند به ” ربّ العالَمین ” او را به رحمان و رحیم توصیف می کنیم،

یعنی عالم هستی صحنۀ این دو صفت الهی ” ‏بخشندگی و مهربانی” است.

مدیریت ما نیز در تمام زمینه ها باید بر اساس رحمت عام ( محبّت به دوست

و دشمن ) و رحمت خاص ‏‏(محبّت ویژه به دوستان شایسته ) استوار باشد .

بنابراین آنجه مدیران را با کارکنان یک مجموعه پیوند می دهد ،همان پیوند دوستی ،

صفا ‏،صمیمیّت و محبّت است که یک مجموعه را با قدرت و توانایی تمام به پیش می برد.‏

۲-‏ مسئلۀ رحمت عام و خاص خداوند هرگز به معنای رسیدگی نکردن به تخلّفات نیست.

چنانچه توصیف به ” مالک یوم الدّین” (او صاحب ‏روز جزاست) بعد از توصیف به رحمت

درسورۀ حمد گواه این مدّعاست .

واکنش های مطلوبی که از سوی علل و اسباب جهان به ‏هنگام بی اعتنایی نسبت

به آن ها دامان ما را می گیرد، نوعی مجازات الهی در عالم آفرینش است.

مثلاً بیماری که از مراقبت ویژه و ‏پرهیز لازم ،سرباز می زند و بیماریش شدید می شود،

به طور خودکار محاکمه وجریمه می شود، همین امر در مورد تمام مشکلاتی که

‏دامان ما می گیرد، صادق است و در الگوهای مدیریّت اجتماعی ما نیز می تواند

به صورت یک قانون حاکم باشد . ‏

۳-‏ قلب ما را خداوند برای ادارۀ این بدن از نظر تغذیه آفریده است. با این که شبکۀ

خون رسانی بدن چنان است که ده میلیون میلیارد سلول ‏بدن را به آسانی تغذیه می کند،

امّا قلب تنها با دو سه شاهرگ سر و کار دارد و به آن ها در کار خود اعتماد می کند

و هرگز با تمام مویرگ ها ‏ارتباط مستقیم ندارد.

این الگوها به ما می گوید مدیریت صحیح تنها در پرتو اعتماد مستقیم ،

معاونان محدود مورد اعتماد است و اگر ‏مدیری بخواهد ارتباط مسقیم خود

را با تمام نفرات برقرار سازد، راه خطا پیموده است و درست مثل آن است که

تمام مویرگ های بدن ‏،مستقیما با قلب ارتباط داشته باشند.

این اصل در مورد مدیریت مغز و سلسلۀ اعصاب نیز کاملاً صادق است.‏

۴-‏ در تکوین نطفۀ انسان و تمام جانداران و بذر گیاهان، نقطۀ شروع بسیار کوچک است ؛

اما هدف دریک مرحله بسیار بالا، با این که قدرت ‏خداوند برترین قدرت هاست ،

این الهامی است به همۀ مدیران که نقطۀ شروع را کوچک بگیرند و با گسترش آن

به اهداف بسیار بالا ‏برسند.

مسئلۀ آفرینش عالم هستی در چندین روز (دوران عظیمی که هر یک میلیون ها

سال طول کشیده ) نیز تاکید دیگری بر این ‏موضوع است. ‏

۵-‏ در مدیریت الهی ، اصل ساخته شدن انسان هاست و هر گونه دگرگونی را

با دگر گونی انسان مرتبط می سازد، آیات کتاب آسمانی ما ‏،شاهد زنده ای

بر این مدّعاست پروردگار جهان در سوره رعد، آیه ۱۱ می فرماید:

” خداوند سرنوشت هیچ ملّتی را تغییر نمی دهد ‏مگر این که خودشان بخواهند.”

در مدیریت جوامع انسانی نیز مسئله اصلی ساخته شدن انسان هاست و آن ها

که بر ابزار تکیه می ‏کنند، راه خطا می پیمایند ،همان گونه که با چشم دیدیم

ابرقدرت هایی که پایۀ انسانی را در ایدئولوژی خود بر تحوّل ابزار تولید قرار دادند

‏و انسان را مقهور آن شناختند ، چگونه گرفتار عواقب دردناک سوء مدیریت ناشی

از این تفکر گشتند و سرانجام فروپاشی و مجازات ‏خود را در این جهان دیدند.‏

۶-‏ مسئلۀ سازمان دهی و هماهنگی را که مدیریت نقش بسیار مهمی ایفا می کند

می توان در جهان طبیعت و عالم خلقت به عالی ترین ‏صورت مشاهده کرد

و از آن الهام گرفت. مثلاً در برابر یک حادثۀ ناگهانی و سخت که برای یک انسان

پیش می آید در یک لحظه ،تمام ‏نیروهای جسمی و روحی او با هماهنگی خاصّی

بسیج می شوند. مغز بروز حادثه را درک می کند. یک فرمان از طریق اعصاب صادر

‏می شود و مقارن آن ،ضربان قلب به سرعت بالا می رود تا خون را هر چه

بیشتر به مغز برساند. برای این که عضلات کارهای ‏بیشتری را انجام دهند ،

تنفّس نیز سرعت می گیرد تا خون را با سرعت کار قلب، همگون سازد،

هوشیاری بیشتر می شود ،چشم تیزبین تر و گوش شنواتر می شود ،

معده کار خود را موقّتاً تعطیل می کند و احساس تشنگی و گرسنگی که یک

عامل بازدارنده است، ‏ناگهان از بین می رود .

جالب این که تمام این ها به صورت خودکار انجام می گیرد ،یعنی این وظیفه بر

عهدۀ بخش نا آگاه اعصاب ‏گذارده شده است نه بخش آگاه .

سازمان دهی و هماهنگی در مدیریت نیز باید چنین در عمق تشکلات نفوذ کند تا

در برابر حوادث به ‏صورت خودکار عمل کند ، در غیر این صورت فرصت هایی که

هر لحظه آن سرنوشت ساز است ،ممکن است از دست برود. *

گر نشان زندگی جنبندگی است

خار در صحرا سراسر زندگی است

دوست می داری حقیقت را ببین

فرق بین زندگی تا زندگی است

در کسب رضای حق موفّق باشید

دانلود رایگان کتاب ها و دیگر آثار این قلم در کانال گزین گویه های مطهر

https://t.me/nedayemotahar