حضور پررنگ‌تر بخش خصوصی در صنعت نفت

سرعت توسعه در پروژه‌های نفتی همسایه‌ها سال‌هاست که زنگ خطر را برای ما به صدا درآورده است. واقعیت تلخ این است که در فضای فشرده و بسته تحریم‌ها هیچ راهی جز استفاده از توان داخلی و مشخصا بخش خصوصی برای جانماندن از مسیر توسعه صنعت نفت نیست، حال آنکه در این مسیر هم دولت مانع بزرگ است و هم برخی قوانین و مقررات.
مقام معظم رهبری بارها در سخنرانی‌هایی که داشته‌اند، بر مشارکت و تقویت بخش خصوصی تاکید کرده‌اند و اخیرا هم به وزارت نفت انتقاد کرده‌اند که چرا از توان بخش خصوصی در پروژه‌های نفتی استفاده نمی‌شود. از آن سو بخش خصوصی هم تمایل دارد که در صنعت نفت حضور فعال‌تری داشته باشد و هم نقش بیشتری ایفا کند، با این حال برخی قوانین مانع است و تمامیت‌خواهی دولت باعث شده که حضور بخش خصوصی در صنعت نفت در پروژه‌های کوچک باقی بماند.
یکی از خواسته‌های بخش خصوصی برای کمک به توسعه صنعت نفت در شرایط تحریمی مشارکت در تولید نفت است؛ درخواستی که به دلیل مغایرت با قوانین بالادستی مثل قانون اساسی امکان اجرایی شدن ندارد. در کنار آن رقابت بخش خصوصی با نهادهای قدرت هم باعث شده نقش بخش خصوصی در صنعت نفت کمرنگ باقی بماند. حال آنکه در شرایط تحریمی که امکان حضور شرکت‌های بین‌المللی در صنعت نفت نیست، استفاده از توان بخش خصوصی در اجرای پروژه‌های بزرگ‌تر می‌تواند به سرعت توسعه صنعت نفت بینجامد و این بخش را قدرتمندتر کند؛ موضوعی که مقام معظم رهبری هم بر آن تاکید دارند.

بخش خصوصی قدرتمندی در نفت داریم، ولی تحریم هستیم

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ،   محمد‌علی خطیبی نماینده پیشین ایران در اوپک و کارشناس انرژی می‌گوید: بخش خصوصی خیلی وقت است که وارد صنعت نفت شده و پروژه‌های بسیاری هم انجام داده، اما حضور آن با موانعی هم روبه‌رو است که ازجمله آن می‌توان به مشکل دسترسی به منابع مالی و دسترسی نداشتن به تکنولوژی روز دنیا اشاره کرد، البته در سال‌های اخیر بخش خصوصی ما توانمندتر شده است.
وی بیان کرد: در سپردن پروژه‌ها به این بخش باید چند نکته ضروری را در نظر گرفت؛ نخست توانایی فنی و تکنولوژیکی است، یعنی وقتی بخش خصوصی پروژه‌ای را برعهده می‌گیرد باید از تکنولوژی روز برخوردار باشد. مساله دیگر دسترسی به منابع مالی است. در دنیا بخش خصوصی از طریق منابع بانکی پروژه‌ها را برعهده می‌گیرد، حال آنکه بخش خصوصی ما به دلیل تحریم‌ها دسترسی به منابع بانکی بین‌المللی ندارد، در نتیجه فقط منابع داخلی می‌مانند و چون حجم منابع داخلی هم چندان زیاد نیست و می‌بینید که چندین بانک با هم برای یک پروژه نفتی مشارکت می‌کنند، در نتیجه توان فنی ضعیفی دارد.
خطیبی تاکید کرد: از نظر من بخش خصوصی ایران توانایی کافی برای انجام پروژه‌ها را دارد، زیرا مهم‌ترین عامل، یعنی نیروی انسانی توانمندی در اختیار دارد و به لحاظ مدیریتی هم بسیار قوی است.این کارشناس انرژی درباره موانع قانونی برای مشارکت در تولید اظهار کرد: قراردادهای نفتی تا جایی که قانون اساسی اجازه داده امکان مشارکت بخش خصوصی را در بسیاری از بخش‌ها حتی بالادست فراهم کرده است. همان‌طور که پیش از تحریم‌ها شرکت‌های خارجی با همین قراردادها به ایران آمدند و پروژه اجرا کردند، این قراردادها مشمول بخش خصوصی ما هم می‌شود.
او اضافه کرد: بعضی از میادین قرارداد خاص می‌طلبد. قرارداد این میادین لازم است بسته به موقعیت و شرایط کار تنظیم شود. برای مشارکت در تولید قانون اساسی این اجازه را به بخش خصوصی نداده است، مگر اینکه اصلاحاتی در قوانین انجام یا مجوزهایی داده شود که این امکان در اختیار بخش خصوصی قرار بگیرد، اما در چارچوب قرارداد IPC پیمانکاران می‌توانند تا زمان طولانی همراه میدان بمانند.خطیبی در پاسخ به این سوال که آیا لازم است تغییری در قراردادهای نفتی انجام شود تا مشوق بیشتری برای حضور بخش خصوصی باشد، گفت: فکر می‌کنم قراردادهای موجود پاسخگو است، البته اگر کمبودی وجود داشته باشد، می‌توان آن را اصلاح کرد. اگر قصد مشارکت در تولید باشد، نیاز به مجوز دارد و قوانین بالادستی اجازه این کار را نمی‌دهد.نماینده اسبق ایران در اوپک تاکید کرد: مشکل ما نوع قرارداد نیست، بلکه تحریم‌هاست. وقتی تحریم نبودیم شرکت شل آمد و قراردادی بست و اجرا کرد. حتی در قالب بای‌بک هم شرکت‌های بزرگ با ما کار کردند. امروز شرکت‌های بین‌المللی نگران هستند که اگر با ما کار کنند، مشمول جریمه‌های سنگین شوند.خطیبی گفت: اگر امروز تحریم‌ها برداشته شود، شرایط قراردادهای ما بهتر از گذشته است و حتما بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی می‌آیند و با ما کار می‌کنند. رفع تحریم‌ها برای بخش خصوصی هم مفید است و آنها این امکان را پیدا می‌کنند که با شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی کار کند تا توانمندتر شوند.

گره رفع ناترازی

مدیر اسبق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران گفت: تنها با ورود بخش خصوصی می‌توان به افزایش تولید نفت و گاز امیدوار بود.
محسن قمصری درباره ورود بخش خصوصی به توسعه میادین نفت و گاز که در برنامه هفتم مصوب شده است، گفت: اینکه بخش خصوصی بتواند به توسعه میادین نفت و گاز ورود کند باعث می‌شود تولید و گاز و سایر فرآورده‌های سوختی در کشور بالا برود و بتوانیم حتی اقدام به صادرات این فرآورده‌های نفتی به کشورهای دیگر کنیم.وی در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه باید شکل ورود بخش خصوصی به توسعه میادین نفت و گاز کاملا برنامه‌ریزی‌شده باشد، افزود: شرایط به این نحو نباشد که بخش خصوصی با ورود به این حوزه متضرر شود. در واقع این اقدام باید به نحوی باشد که دو سر سود هم برای دولت و هم بخش خصوصی باشد.مدیر اسبق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به اینکه تاکنون شاهد ورود بخش خصوصی به این حوزه نبوده‌ایم، افزود: با ورود بخش خصوصی تحریم‌پذیری این حوزه کمتر می‌شود، زیرا تحریم بخش خصوصی کاری سخت و زمان‌بر است و از سوی دیگر وقتی بخش خصوصی به این حوزه سرمایه‌اش را ورود بدهد قطعا اولین نتیجه آن افزایش برداشت است و می‌توان حتی به این وسیله بر معضل ناترازی انرژی در کشور فائق آمد.این کارشناس ارشد اقتصاد انرژی توضیح داد: با این اقدام انحصار شرکت ملی نفت به پایان می‌رسد و بخش خصوصی حتی می‌تواند به این وسیله با تولید و سود بیشتر مشکل کمبود سوخت در دوران پیک مصرف را برای خودش برطرف کند و به این وسیله جلوی ضرر و زیان تعطیلی صنعتش را بگیرد.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع