گزارشی از پشت پرده رانت بزرگ بازار فولاد

  به گزارش اقتصاددان به نقل از تسنیم ، با وجود همه دلالی هایی که در اقتصاد ما رواج یافته، اما به واسطه عرضه مواد اولیه و کالاهای واسطه ای در بورس کالا، می توان با مراجعه به سایت این بورس دست برخی افراد را به اسم تولید در حال دلالی هستند، رو کرد.

طی هفته های گذشته موضوع تخلف برخی شرکت های حوزه نورد با عرضه بخش بزرگی از محصولاتشان در بازار آزاد آهن در رسانه ها پخش شده و این اتفاق از آن جهت مورد توجه است که این شرکت ها از شمش ارزان بورسی استفاده می کنند اما محصولشان را در بازار سیاه و با قیمت دلار آزاد می فروشند.

در همین حوزه به سراغ آمارهای سایت بورس کالا رفته ایم تا مشخص شود، آیا گفته های فعالان صنعت فولاد و کارشناسان مبنی بر تخلف آشکار نوردکاران صحت دارد یا آنکه گفته های برخی مسئولان انجمن نوردکاران که اعلام می کنند این انجمن حتی بیشتر از تعهد عرضه اعلامی در بورس عرضه داشته، درست است.

عرضه ۴ میلیون شمش در ۱۰ ماه

بازه زمانی مورد بررسی ما از ابتدای فروردین تا پایان دی ماه است جایی که براساس آمارها، ۴ میلیون و ۵۰هزار تن انواع شمش بلوم و فولادی در بورس کالای ایران عرضه شده و دو میلیون و ۸۹۴هزار تن شمش مورد معامله قرار گرفته است. یک پرسش در همین ابتدا به وجود می آید که چرا اعضای انجمن نورد که طی ماه های اخیر مدام از عرضه های کم و قطره چکانی شمش در بورس گلایه داشتند، یک میلیون و ۱۵۹هزار تن شمش را نخریده و این حجم بدون معامله مانده است؟!

نگاهی به عرضه های مقاطع فولادی

اما موضوع بعدی که باید مورد توجه قرار گیرد، میزان عرضه های مقاطع فولادی از جمله میلگرد، تیرآهن، نبشی و ناودانی در بورس کالاست تا مشخص شود چه میزان از شمش خریداری شده وارد چرخه تولید شده و به سمت دلالی نرفته است. در نگاه اول با رقم عرضه سه میلیون و ۸۶۵هزار تنی، عرضه های مطلوب نوردکاران به چشم می خورد اما با بررسی دقیق تر متوجه می شویم که عمده این عرضه ها مربوط به سه شرکت بزرگ خودمصرفی شمش یعنی ذوب آهن اصفهان، فولاد خراسان و جهان فولاد سیرجان بوده است؛ این شرکت ها از بورس کالا شمش نمی خرند اما مقاطع خود را در بورس عرضه می کنند. در ۱۰ ماهه امسال، ذوب آهن یک میلیون و ۹۲ هزار تن، فولاد خراسان ۳۸۸ هزار تن و جهان فولاد سیرجان ۱۹۵ هزار تن عرضه مقاطع در بورس کالا داشته اما اعضای انجمن نوردکاران همواره در تلاش هستند این عرضه ها را به نام خود بنویسند! موضوع مهم دیگر اینکه به گفته فعالان بازار فولاد، طی ماه های اخیر شاهد عرضه های نمایشی نوردکاران به دلیل اعلام انجام تعهد کف عرضه از سوی آن ها هستیم به طوریکه هر زمان تقاضایی در بازار نیست، عرضه های سنگین نوردکاران دربورس انجام می شود و به محض آنکه تقاضای بازار افزایش می یابد، نوردی ها، جایی جز بازار آزاد و نرخ های بالا را برای فروش محصولاتشان انتخاب نمی کنند.

یک میلیون و ۸۵۷هزار تن شمش کجاست؟

اما برگردیم به موضوع اصلی این گزارش؛ یعنی مقایسه حجم خرید شمش از سوی نوردکاران و میزان معامله محصولات آنها در بورس کالا؛ براساس آمار از میزان ۲میلیون و ۸۹۴هزار تن شمش خریداری شده، نوردکاران ۹۶۱هزار تن میلگرد، ۶۸هزار تن تیرآهن و ۸ هزار تن نبشی در مجموع به حجم یک میلیون و ۳۷هزار تن مقاطع در بورس کالا فروخته اند که به معنای عرضه تنها ۳۶ درصد معادل شمش خریداری شده از بورس کالا طی ۱۰ ماهه امسال است! (در نمودار مشخص است)

به عبارت ساده تر یک میلیون و ۸۵۷هزار تن شمش خریداری شده از بورس کالا از سوی نوردکاران یا مستقیم راهی بازار آزاد شده و یا به محصول تبدیل شده اما در بورس کالا عرضه نشده است!

مشخص نبودن سرنوشت این حجم شمش با توجه به آنکه شمش عرضه شده در بورس کالا با قیمتی به مراتب پایین تر از نرخ های جهانی و بازار آزاد عرضه شده است، رانتی بزرگ را بردارد که باید متولیان امر پیگیر این موضوع و خریداران شمش ارزان از بورس نیز پاسخگو باشند.

در پایان پرسش اساسی اینجاست که چگونه این فاصله بزرگ از چشم نهادهای نظارتی و وزارت صمت که طی ماه های گذشته بر لزوم عرضه زنجیره تولید در بورس کالا تاکید کرده اند دور مانده و پرسش مهم دیگر نیز مبنای ادعای نوردکاران مبنی بر عرضه بیشتر از کف عرضه تعیین شده آنها در بورس کالاست!