چگونه یک تمدن را نابود کنیم؟

اقتصاددان :  راه‌های زیادی برای نابودی کامل یک تمدّن وجود دارد. جنگ، سیاست، فروپاشی اقتصادی. ولی سازوکار واقعی چیست؟ ممکن است مفید باشد که بدانیم آیا خودمان را از بین می‌بریم یا نه.

رم باستان مکان خوبی برای شروع است. آن‌ها تمدّن پیشرفته‌ای داشتند. آب لوله‌کشی، فاضلاب، توالت، ساروج شنی، جاده‌، پل، سد، سیستم راه‌های بین‌المللی، دروگرهای مکانیکی، آسیاب‌ها، گرمابه‌های عمومی، صابون، بانکداری، بازرگانی، تجارت آزاد، نظام حقوقی، نظام دادرسی، علم، ادبیّات، و نظام حکومتی جمهوری داشتند. و یک ارتش قوی برای برقراری ثبات و صلح (Pax Romana). نظامی کامل نبود، ولی آن‌ها در راه مدرنیته بودند.

اگر این نشانه‌ی یک جامعه‌ی متمدّن نیست، نمی‌دانم چیست.

ولی رم سقوط کرد. من اغلب به این می‌اندیشم که اگر این‌طور نبود چه می‌شد. آیا می‌توانستیم از هزار سال عصر تاریک اجتناب کنیم؟ آیا می‌توانستیم در سال ۱۰۰۰ شاهد پرواز هواپیماها و راندن خودروها باشیم؟

   چه اتّفاقی برای رم افتاد؟

دیکتاتورها. پس از ۵۰۰ سال، جمهوری معروف رم با قدرت گرفتن ژولیوس سزار مستبد پایان یافت. چهارصد سال بعد، غاصبان و اخلاف او، امپراتوری را به زمین زدند و رم به دست بربرهای مهاجم افتاد.

توضیح معیار برای افول و سقوط رم این است که آن‌ها به دیکتاتوری روی آوردند (درست است، ولی علّت سقوط آن‌ها نیست). یا منحطّ و فاسد شدند (درست است، ولی علّت سقوط آن‌ها نیست). آن‌ها با تهاجم بربرها سقوط کردند (درست است، ولی علّت سقوط آن‌ها نیست).

رم سقوط کرد زیرا دیکتاتورها اقتصاد رم و نهادهایی را، که آن را شکوفا کرده بودند، ویران ساختند. رم پیش از تهاجم بربرها در حال فروپاشی بود…

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع