هشدار تعطیلی خطوط تولید!

ارزیابی شامخ کل اقتصاد از عقبگرد این شاخص به مرز رکود به دلیل کمبود نقدینگی، کاهش فروش و صادرات در آبان سال جاری حکایت دارد. هرچند در این ماه شامخ بخش صنعت تغییر محسوسی نسبت به ماه قبل نداشته، اما اوضاع در سایر بخش‌های اقتصاد چندان مساعد نبوده است. گزارش شامخ آبان ۱۴۰۲ حاکی از این است که بنگاه‌های اقتصادی به دلیل کمبود نقدینگی و کاهش فروش و صادرات، قادر به حفظ مقیاس تولید نیستند و برخی با تعطیلی خطوط تولید مواجه شده‌اند.

شامخ آبان‌ماه چه می‌گویید؟

شامخ کل اقتصاد در آبان ماه نسبت به ماه گذشته شرایط انقباضی بیشتری به خود گرفت و با رسیدن عدد این شامخ به مرز ۵۰٫۹۶ و کاهش ۳٫۱۹ واحدی عملا شاهد بازگشت رکود در این بخش بودیم. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد با وجود اینکه شامخ کل به مرز رکود برگشته با این وجود بخش صنعت تغییر محسوسی نسبت به ماه قبل نداشته و شامخ این بخش روی عدد ۵۳٫۲۳ ایستاده است. در بررسی شاخص مدیران خرید، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ باشد، نشان‌دهنده این است که اقتصاد از رکود خارج شده، اما اگر عدد شاخص زیر عدد ۵۰ باشد به معنی قرار گرفتن اقتصاد در مسیر انقباض و رکود است. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، بررسی شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد نشان می‌دهد «کمبود نقدینگی»، «کاهش فروش» و «صادرات» عمده دلایل کاهشی شدن این شاخص در آبان ماه محسوب می‌شوند. در این گزارش به این نکته اشاره شده که کسب و کارها با کمبود شدید نقدینگی و سرمایه در گردش مواجه هستند و در تامین مواد اولیه مورد نیاز دچار مشکل شده است. عدم ارایه تسهیلات از سوی بانک‌ها و عدم تخصیص ارز در شرایطی که شرکت‌ها با کمبود تقاضا و عدم وصول مطالبات از سوی دولت و سایر مشتریان روبرو هستند، باعث شده تا با وجود فراهم بودن امکانات و تجهیزات برای تولید در ظرفیت‌های بالاتر، امکان افزایش تولید وجود نداشته باشد و در حال حاضر بسیاری با تعطیل شدن خطوط تولید روبرو شده‌اند. علاوه بر این سیاست‌های عدم حمایت از صادرات نیز کاهش فروش خارجی را به دنبال داشته است.

چالش‌های بنگاه‌ها از نگاه شامخ

  به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل  ،   آخرین نظرسنجی گردآوری شده، نشان می‌دهد در بازه زمانی مورد بررسی در میان مولفه‌های اصلی شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان کاهش شدیدتری در مقایسه با سایر مولفه‌ها داشته‌ است. شاخص «میزان فعالیت‌های کسب و کار» در آبان ماه به عدد ۵۱/۴۳ رسید که کمترین مقدار در چهار ماهه اخیر از مردادماه محسوب می‌شود. شرایط ضعیف تقاضای داخل کشور، کاهش فروش خارجی و کمبود شدید نقدینگی و با توجه به مشکلات تامین سرمایه در گردش برای مواد اولیه موردنیاز باعث شده تا طرف عرضه یعنی تولیدکنندگان و ارایه‌دهندگان خدمات نیز از فعالیت خود کم کنند. به خصوص که بخش ساختمان شاهد کاهش بیشتری در فعالیت‌ها بوده است. در آبان ماه کسب‌وکارها تقاضای ضعیف‌تری را از بازارهای داخلی گزارش کرده‌اند. از سوی دیگر در این ماه شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» توسط بخش خدمات به‌شدت کاهش داشته و به عدد ۴۶/۸۹ کمترین مقدار سه ماه اخیر رسیده است. در این گزارش به این نکته اشاره شده که بعد از دو ماه بهبود در تقاضا مجددا شرکت‌ها شاهد کاهش سفارشات مشتریان بوده‌اند و شرایط مالی سخت‌تر و محدودیت در تقاضای مصرف‌کننده ناشی از افزایش هزینه‌های زندگی، به کاهش بیشتر سفارشات در آبان ماه کمک کرده است. علاوه بر تقاضای ضعیف داخلی، شاخص «میزان صادرات کالا یا خدمات» در آبان ماه با مقدار ۴۹٫۸۱ برای پنجمین ماه متوالی، کاهش یافته است. به‌طور کلی به دلیل هزینه تمام شده بالای فعالیت‌ها، مشکلات ارزی موجود و عدم حمایت از صادرات، توان صادراتی شرکت‌ها پایین آمده و فروش صادراتی کسب‌وکارها به خصوص در بخش صنعت کاهش داشته‌ است. از سوی دیگر در این ماه شاخص «قیمت محصولات تولید شده و خدمات ارایه شده» عدد۵۱٫۱۱ بوده که در مقایسه با مهرماه کاهش قابل توجهی در سرعت افزایش قیمت‌ها همراه بوده و شرکت‌ها با توجه به قدرت خرید پایین مشتریان، برای تقویت تقاضا قیمت فروش را ثابت نگه داشته‌اند و تغییری در قیمت‌ها نداشتند. عدد شاخص «میزان فروش کالاها یا خدمات» هم در این ماه ۴۹٫۲۲ بوده که در مقایسه با ماه قبل کاهش داشته و کمترین مقدار سه ماهه اخیر را به ثبت رسانده است. در این ماه فروش داخلی و فروش صادراتی به همراه فروش در هر سه بخش صنعت، خدمات و کشاورزی و به خصوص ساختمان کاهشی بوده است.

انتظارات به کمترین سطح رسید

بررسی داده‌های اعلام شده همچنین نشان می‌دهد در آبان ماه انتظارات نسبت به فعالیت‌ها در ماه آتی عدد ۵۶٫۰۱ بوده که در مقایسه با ماه قبل کاهش داشته و کمترین مقدار۸ ماه اخیر را ثبت کرده است. براساس ارزیابی‌ صورت گرفته بیشترین میزان کاهش شاخص در بخش ساختمان بوده و شرکت‌های این بخش نسبت به ماه آینده بدبین هستند و در کل اگرچه در میان تولیدکنندگان انتظارات منفی نبوده، اما انتظارات خوشبینانه نیز کاهش داشته است که شرکت‌ها بیشتر آن را ناشی از اعتماد پایین به تقاضای مشتریان و نگرانی‌های در مورد کاهش قدرت خرید مشتریان و عدم اطمینان اقتصادی مرتبط می‌دانند.

شاخص مدیران خرید در بخش صنعت

بر اساس داده‌های به دست‌آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت در آبان‌ماه با ثبت عدد ۵۳٫۲۳ تقریباً مشابه ماه گذشته است و اندکی از شرایط انقباضی بیرون آمده است. بااین‌حال شاخص کل صنعت در بیش از نیمی از رشته فعالیت‌ها یا کاهش همراه بوده است. در میان مولفه‌های اصلی شاخص موجودی مواد اولیه بیشترین کاهش را داشته است. شاخص سفارش‌های جدید مشتریان (۵۱٫۳۱) در مقایسه با مقدار ماه قبل با کاهش همراه بوده است اما مقایسه این شاخص با شاخص متناظر کل اقتصاد، نشان می‌دهد که وضعیت تقاضا در بخش صنعت به‌طور نسبی بهتر از کل اقتصاد است. شاخص میزان صادرات کالا در آبان ماه با عدد ۴۷٫۷۷ با سرعت بیشتری در مقایسه با ماه قبل کاهش داشته است و برای پنجمین ماه پیاپی صادرات کاهشی ثبت شده است. بخشی از کاهش صادرات به دلیل قیمت تمام‌شده بالای محصولات و قوانین مربوط به تعهد ارزی است (به‌خصوص آن دسته که مواد اولیه خود را با ارز بازار آزاد تأمین می‌کنند) که باعث شده تا توان رقابتی برای صادرات کالا کاهش یابد و درنهایت صادرات به‌صرفه نباشد. سیاست‌هایی که منجر به عدم حمایت از صادرات شده است باعث کاهش تجارت حتی با کشورهای همسایه شده است.

کمبود مواد اولیه

تولیدکنندگان برای پنجمین ماه متوالی همچنان در تأمین مواد اولیه موردنیاز خود با کمبود روبرو هستند و در آبان ماه شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده مقدار ۴۸٫۸۵ به ثبت رسیده است. این در حالی است که قوانین جدید گمرک در خصوص محدودیت و سهمیه‌بندی واردات مواد اولیه، بسیاری از شرکت‌ها را دچار نگرانی کمبود مواد اولیه موردنیاز طی ماه‌های آتی کرده است. همچنین تداوم مشکل عدم تخصیص ارز و عدم پرداخت تسهیلات و تأمین مالی از سوی بانک‌ها نیز باعث شده تا شرکت‌ها در تأمین مواد اولیه موردنیاز خود به‌شدت با مشکل نبود نقدینگی روبرو باشند. به‌خصوص که به دلیل عدم پرداخت مطالبات شرکت‌ها از سوی برخی از دستگاه‌های دولتی و وصول نشدن چک‌های مشتریان به دلیل پایین بودن قدرت خرید آنها، شرکت‌ها منابع مالی لازم برای تأمین سرمایه در گردش را ندارند.

کاهش فروش

تقاضای ضعیف داخل و کاهش صادرات و فروش خارجی باعث شده تا در آبان ماه شرکت‌های تولیدی شاخص میزان فروش مشتریان (۴۹٫۸۲) را برای پنجمین ماه متوالی کاهشی ثبت کنند، هرچند شاخص در مقایسه با ماه قبل کاهش ملایم‌تری داشته است. ادامه روند کاهشی قدرت خرید و کمبود نقدینگی مشتریان از یک‌سو و کاهش فروش صادراتی در بخش تولید برای پنجمین ماه متوالی از سوی دیگر (به دلیل موانع صادراتی ناشی از قوانین غیرکارشناسی)، باعث شده تا صادرات هم نتواند برای جایگزینی شرایط ضعیف تقاضای داخل به کمک تقویت فروش بیاید.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع