ریشه نوسانات ارزی درون بانک مرکزی است

چرا علی‌رغم رخدادهای فراوان داخلی و خارجی، نرخ ارز در ایران همچنان به صورت نسبی روی مدار ثبات قرار دارد؟ این ثبات نسبی در بازار ارز به خصوص پس از آغاز مناقشه اخیر فلسطین و اسراییل و احتمال ایجاد یک بحران فراگیر بین‌المللی واجد اهمیت ویژه‌ای است. هرچند افراد و جریاناتی تلاش می‌کنند بروز برخی نوسانات محدود پس از عملیات توفان‌الاقصی را بولد کرده و عملکرد مدیریت بانک مرکزی را زیر سوال ببرند، اما واقع آن است که این نوسانات محدود هم بلافاصله با راهبردهای درست بانک مرکزی از میان رفتند. من همواره منتقد سیاست‌های اشتباه بانک مرکزی در دولت‌های مختلف بوده‌ام، اما هر زمان که راهبرد درست و معقولی از سوی مدیران بانک مرکزی اتخاذ شده هم از این سیاست‌ها دفاع کرده‌ام. نمی‌توان انکار کرد که دوره جدید مدیریت بانک مرکزی در دشوارترین شرایط، سکان هدایت ساختار پولی و بانکی کشور را به دست گرفته است. حضور مدیران غیرمتخصص در دوره قبلی مشکلات عدیده‌ای را در کشور ایجاد کرده بود. حد‌فاصل سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ که مدیریت قبلی در راس کار قرار داشتند، هر حرکت، هر رخداد و هر اظهارنظری در صحنه داخل و خارج کشور باعث نوسان در نرخ ارز می‌شد. به گونه‌ای که نرخ ارز از حدود ۴هزار تومان از سال۹۷به محدوده ۵۰ هزار تومانی تا سال۱۴۰۲ رسید.

به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل ،   بانک مرکزی ایران در آن ایام، پس از هر رخداد درونی و بیرونی عکس‌العمل هیجانی نشان داده و نرخ ارز ارایه شده‌اش را تعییر می‌داد. در واقع روبه‌روی بازار ارز‌آزاد عمل می‌کرد. در آن ایام چندین بازار و چند نرخ ارز در کشورمان وجود داشت. نرخ بازار هرات، نرخ بازار سلیمانیه، نرخ دلار فردایی، افشاری و… در کشور جولان می‌دادند. اما چرا امروز یک چنین بازارهایی در کشور وجود ندارند؟ معتقدم همه این بازارها مجازی و سایتی بوده و وجود عینی نداشتند. در واقع برخی افراد و جریانات سوداگر با استفاده از این بازارها، تلاش می‌کردند نوساناتی به نفع خود ایجاد کرده و سودهای کلان به جیب بزنند. به همین دلیل است که حتی در روزهای تعطیل که عملا فعل و انفعالی در صحنه اقتصادی ‌و بازار ارز کشور وجود نداشت، باز هم نرخ ارز بالا می‌رفت. در دوره جدید مدیریت بانک مرکزی این بازارهای مجازی برچیده شدند و نرخ ارز به نرخ بازار آزاد و نهایتا یک نرخ ارز فردایی محدود شد. نکته حیرت‌انگیز اینکه ریشه این رویکردهای سوداگرانه از درون بانک مرکزی و تصمیمات آن بیرون می‌آمد. در واقع تصمیمات بانک مرکزی در مدیریت قبلی به گونه‌ای بود که باعث افزایش سوداگری‌ها می‌شد. مثلا اعلام می‌شد ارز ورودی از بازار هرات کاهش پیدا کرده و سپس نرخ ارز را بالاتر می‌بردند. یا اعلام می‌شد سلیمانیه حاضر به فروش ارز به کشورمان نیست، بنابراین نوسانات ارز طبیعی است!!! امروز دیگر شاهد ایجاد یک چنین ارتباطات سوداگرانه‌ای در مهم‌ترین ساختار پولی و بانکی کشور نیستیم و بانک مرکزی در شمایل یک طرف سوداگر وارد بازار نمی‌شود. هر فرد، جریان یا فعال اقتصادی به هر اندازه ارز نیاز داشته باشد از بانک مرکزی و صرافی‌های معرفی شده، دریافت می‌کند. از سوی دیگر، پس از عملیات توفان‌الاقصی و تکانه‌های سیاسی و نظامی برآمده از آن در خاورمیانه، در بدو امر مسوولان سیاست خارجی تلاش کردند هر نوع ارتباط ایران با رخدادهای خاورمیانه را تکذیب کنند و سپس مسوولان بانک مرکزی هم با توزیع مناسب ارز بلافاصله نوسانات ابتدایی را مهار کردند. تنها تکانه اقتصادی مهم در بازار نفت جهانی بروز کرد. این نوسان نهایتا به نفع ایران بود، چرا که درآمدهای ارزی ایران را وسعت می‌بخشید. اما نوسانات ادامه‌دار نبودند، اگر بازارهای جهانی، بورس‌های اصلی بین‌المللی و… دچار نوسانات نزولی می‌شدند به معنای تداوم بحران در منطقه و سرایت مشکل به سایر کشورها بود‌. اما زمانی که بازار فلزات اصلی و بورس‌های مهم در سطح جهان واکنش تندی به رخدادهای منطقه‌ای نشان ندادند، طبیعی است که بازارهای ایران هم نمی‌بایست با تکانه‌های فراگیری مواجه شوند. بانک مرکزی این واقعیت‌ها را درک کرده و تلاش کرد از طریق اتخاذ سیاست‌های معقول پولی، بازار را در وضعیت ثبات قرار دهد.

البته برخی نوسانات ابتدایی در بازار ارز رخ داد، این نوسانات هم ناشی از این بود که برخی رسانه‌های خارجی تلاش می‌کردند، ایران را مقصر رخدادهای منطقه معرفی کنند که این تلاش‌ها هم با دیپلماسی درست ایران بی‌نتیجه ماند. افزایش ۳ الی ۴هزار تومانی در نرخ ارز تلاش بازارسازها برای افزایش نرخ ارز بود که با تدابیر بانک مرکزی بی‌نتیجه ماند. خودش نرخ ارز را بالا نبرد و اجازه نداد سایر بازیگران هم در این زمینه منشأ اثر شوند. در واقع بازارسازها توپی را به زمین زدند و منتظر ماندند ببینند این توپ تا کجا هوا برود؟ ولی بانک مرکزی کنترل خوبی بر بازار داشت و اجازه بروز نوسان را نداد.
تامین ارز مورد نیاز مرکز مبادله با سرعت و حجم بیشتر دنبال شد و مردم و فعالان اقتصادی متوجه شدند مشکلی در کشور وجود ندارد. در حالی که در گذشته با رخدادهایی بسیار کمتر از رخدادهای اخیر، نرخ ارز رشدهای چند برابری را تجربه کرده بودند.روندی که نشان داد مدیریت بانک مرکزی اگر بر اجرای سیاست‌های درست، مصر باشد و موثر، بازار کنترل می‌شود. پیش‌بینی‌ها هم حاکی از آن است که نرخ ارز تا پایان سال وضعیت باثباتی را تجریه کرده و فعلا از نوسان دور باشد.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع