روی خوش چینی‌ها به نفت ایران

آخرین گزارش‌ها حاکی از آن است که ۴۰ پالایشگاه چینی در ۱۰ ماهه نخست سال ۲۰۲۳ به‌طور میانگین ۱٫۰۵ میلیون بشکه نفت در روز از ایران وارد کرده اند. این رقم در مدت مشابه سال ۲۰۲۲ معادل ۹۰۰ هزار و ۶۲۳ بشکه نفت در روز بوده است و به این ترتیب، اعداد و ارقام از افزایش حدود ۱۶ درصدی صادرات نفتی ایران به مشتریان چینی حکایت دارد.

اقتصاددان: با توجه به بالا رفتن قیمت نفت در بازارهای جهانی، تقاضا برای خرید نفت با تخفیف از ایران در چین به ویژه توسط پالایشگاه‌های مستقل در ایالت شاندونگ افزایش یافته است.

بر اساس آمارهای ردیابی کشتی‌ها از ورتکس، چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام و همچنین مشتری بزرگ نفت ایران در ۱۰ ماهه نخست سال ۲۰۲۳ به‌طور میانگین ۱٫۰۵ میلیون بشکه در روز از ایران نفت وارد کرده است.

خبرگزاری فارس در گزارشی مدعی شده است که این میزان ۶۰ درصد بالاتر از اوج واردات چین در قبل از تحریم‌ها در سال ۲۰۱۷ است.

فارس در حالی ادعای رشد ۶۰ درصدی واردات نفت ایران به چین را مطرح کرده که طبق آمارهای موجود، میزان صادرات نفت ایران در سال ۲۰۱۷ و تا پیش از تحریم های آمریکا علیه ایران، ۶۲۳ هزار بشکه عنوان شده است. به این ترتیب، محاسبه درصد رشد صادرات نفت به چین، در سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۷ رقمی معادل ۴۰ درصد را نشان می دهد؛ رقمی که با ادعای فارس متفاوت است.

همچنین آمارهای ورتکس نشان می‌دهد که میزان واردات نفت چین در ماه اکتبر از ایران، به ۱٫۴۵ میلیون بشکه در روز رسیده که بیشترین واردات ماهانه تاکنون بوده است.

چین؛ خریدار اصلی نفت ایران

گمرک چین به جز دو محموله نفتی که در دسامبر ۲۰۲۱ و ژانویه ۲۰۲۲ از ایران وارد کرد، هیچ واردات مستقیمی از ایران از دسامبر ۲۰۲۰ به بعد ثبت نکرده است. تقریبا تمام نفت ایران که وارد چین می‌شود، منشأ آن مالزی یا سایر کشورهای خاورمیانه است.

رویترز در گزارشی آورده است: «نفت ایران توسط «ناوگان تاریک» نفتکش‌های قدیمی حمل می‌شود که معمولا هنگام بارگیری در بنادر ایران، فرستنده‌های خود را خاموش می‌کنند تا شناسایی نشوند. سایر تاکتیک‌های مورد استفاده توسط این کشتی‌ها عبارتند از جعل مکان‌ها و انجام عملیات کشتی به کشتی (STS) در مکان‌هایی خارج از مناطق مجاز انتقال و گاهی اوقات در آب و هوای نامناسب برای پنهان کردن فعالیت‌ها.»

به گفته ورتکس و کپلر، این کشتی‌ها گاهی اوقات از طریق ماهواره‌ها در نزدیکی بنادر در عمان، امارات متحده عربی و مهم‌تر از همه مالزی، قطب اصلی حمل‌ونقل، قابل ردیابی می‌شوند و محموله‌ها را عمدتا در بنادر استان شاندونگ چین تخلیه می‌کنند.

چین به طور معمول واردات نفت خام را با صدور سهمیه تنظیم می کند.در اوایل سال جاری میلادی، زمانی که سهمیه‌ها محدود بود، تاجران چند محموله نفت خام سنگین ایران را به عنوان مخلوط قیر برچسب‌گذاری کردند که مقامات چینی را بر آن داشت تا بازرسی‌های نفتکش‌ها را افزایش دهند.

خریداران نفت ایران چه شرکت‌هایی هستند؟

پالایشگاه‌های دولتی غول پیکر «سینوپک» و «پتروچاینا» زمانی مشتریان اصلی نفت ایران با سرمایه‌گذاری در میادین نفتی در این کشور بودند. اما آنها از اواخر سال ۲۰۱۹ و به دنبال افزایش تحریم‌ها، واردات نفت ایران را متوقف کردند.

تحریم‌ها در ابتدا منجر به کاهش شدید جریان تجارت نفت در چین شد، اما با اظهار تمایل تعداد بیشتری از پالایشگاه‌های مستقل چینی برای خرید نفت ایران، حجم واردات چین افزایش یافت.

به گفته تاجران چینی، بیش از ۴۰ پالایشگاه مستقل چینی نفت ایران را فرآوری می کنند. این پالایشگاه‌ها با سیستم مالی جهانی مبتنی بر دلار مواجه نیستند و نیازی به همکاری با شرکت‌های غربی در زمینه فناوری ندارند. به نظر می‌رسد که بیشتر تراکنش‌ها به ارز چینی پرداخت می‌شود.

افزایش سهیمه وارداتی چین

به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی ایران (شاتا)، واردات نفت خام چین در پی افزایش سهمیه‌های وارداتی برای پالایشگران مستقل چینی و بالا رفتن تقاضای سوخت در تعطیلات اکتبر سال ۲۰۲۳ میلادی نسبت به دوره مشابه پارسال بیش از ۱۳ درصد افزایش یافت.

خبرگزاری رویترز در این زمینه نوشته است: «چین در ماه اکتبر سال جاری میلادی نسبت به دوره مشابه پارسال ۱۳.۵۲ درصد بیشتر نفت وارد کرده است، افزایش خرید پالایشگاه‌ها به‌دلیل افزایش سهمیه‌های وارداتی و بالا رفتن تقاضای داخلی سوخت در تعطیلات هفته طلایی بوده است»

بر اساس آمارهای اداره گمرک چین، واردات نفت خام چین در ماه گذشته میلادی به ۴۸ میلیون و ۹۷۰ هزار تن (روزانه ۱۱ میلیون و ۵۳۰ هزار بشکه) رسید، در حالی که این رقم در ماه سپتامبر معادل ۱۱ میلیون و ۱۳۰ هزار بشکه بوده است.

اِما لی، تحلیلگر بازار نفت چین در شرکت ورتکس مستقر در سنگاپور در این باره گفته است: «واردات ماه اکتبر چین با افزایش سهم اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) در ماه اکتبر افزایش یافت و رشد سالانه را هم افزایش داد».

مصرف داخلی بنزین و سوخت هوانوردی طی تعطیلات هفته طلایی، زمانی که تعداد سفرها در داخل چین به ۸۲۶ میلیون سفر رسید، نسبت به دوره مشابه پارسال ۷۱.۳ درصد افزایش یافت، این رقم نسبت به سال پیش از آغاز بحران شیوع کرونا (۲۰۱۹) ۴.۱ درصد بیشتر شده است.

رشد ۳۳درصدی صادرات سوخت چین

لین یه، تحلیلگر ریستاد انرژی در پکن نیز معتقد است که چین از ماه مارس تا اوت امسال در پی کاهش قیمت نفت، افزایش خیره‌کننده تولید نفت خام را تجربه کرده است.

صادرات سوخت چین نیز از جمله گازوئیل، بنزین، نفت سفید و سوخت دریایی در ۱۰ ماه امسال نسبت به دوره مشابه پارسال با ۳۳.۲ درصد افزایش به میانگین ۵۳ میلیون و ۹۰ هزار تن رسید، زیرا پالایشگاه‌های دولتی، فرآوری نفت خام را برای سرمایه‌گذاری در تجارت سودآور صادرات افزایش داده‌اند.

تحلیلگر مؤسسه شرکت مشاوره انرژی فکتس گلوبال انرژی می‌گوید: انتظار می‌رود چین در ماه نوامبر روزانه ۱۵ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه نفت پالایش کند، در حالی که این رقم در ماه اکتبر روزانه ۱۵ میلیون و ۳۷۰ هزار بشکه در روز بود، این اتفاق بیشتر به‌دلیل کاهش تولید در پالایشگران مستقل کوچک موسوم به «قوری» و پالایشگاه‌های دولتی رخ داده است.

تخفیف ۱۳ درصدی ایران به چین

نفت سبک ایران به عنوان مهم‌ترین محصول صادراتی با تخفیف ۱۳ دلار در هر بشکه نسبت به نفت برنت عرضه می‌شود و چین علاوه بر نفت ایران، نفت خام روسیه به ونزوئلا را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ هم که درگیر تحریم‌های آمریکا است، خریداری می‌کند.

طبق آمارهای شرکت کپلر، متوسط صادرات روزانه نفت و میعانات گازی ایران به چین در هفت ماه ابتدایی سال ۲۰۲۳ حدود ۱.۱ میلیون بشکه در روز بوده است. صادرات حدود یک و نیم میلیون بشکه نفت در روز از ایران به چین، بیشترین میزان صادرات نفت از این کشور به چین از سال ۲۰۱۳ تاکنون است.

خبرگزاری بلومبرگ نیز در گزارشی که مردادماه سال جاری منتشر شد با اشاره به این آمار نوشت که طبق این گزارش، ایران گریدهای اصلی نفت خود را با تخفیف بیش از ۱۰ دلار در هر بشکه در مقایسه با نفت برنت معامله می‌کند که به طور قابل توجهی ارزان‌تر از انواع گریدهای نفت روسیه است.

شبکه خبری «سی‌ان‌ان» در گزارشی و به نقل از مرکز «پژوهش‌های انرژی و هوای پاک» اعلام کرد که از زمان آغاز عملیات نظامی روسیه در خاک اوکراین، میزان فروش نفت ایران به چین به دلیل رقابت با مسکو به بیش از یک چهارم کاهش یافته است. به گفته کارشناسان، این امر باعث شده است که چین واردات نفت خود را از ایران کاهش داده و درخواست تخفیف بیشتری کند.

خبرگزاری بلومبرگ ضمن تأیید این خبر با استناد به داده‌های شرکت‌های کشتی‌رانی گزارش داده است که ایران برای نفت صادراتی به پالایشگاه‌های چینی، از روسیه نیز تخفیف بیشتری می‌دهد. این گزارش که در فرودین ماه سال جاری منتشر شد نشان می دهد که ایران هر بشکه نفت را ۱۲ دلار کمتر از نفت شاخص برنت به چین تحویل می‌دهد، در حالی که روسیه برای نفت شاخص اورال خود که بسیار شبیه به نوع نفت تولیدی ایران است، بیشتر از ۱۰ دلار تخفیف نمی‌دهد.

/پ