نگرانی های جدید برای بانک های مرکزی

مهرداد حاجی زاده فلاح عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت :

کار و صنعت بانک مرکزی نگرانی. استرس است. آلیس ریولین، نایب رئیس هیئت مدیره فدرال رزرو در دهه ۱۹۹۰، کار سیاستگذاران پولی را توصیف کرد. در آن زمان، بانک‌های مرکزی یک دغدغه اصلی داشتند: کنترل تورم.

اکنون تورم یکی از چندین نگرانی بانک مرکزی است. پس‌زمینه اقتصادی که به سرعت در حال تغییر است، فضای مانور کمتری را برای سیاست‌گذاری باقی می‌گذارد، در حالی که نیروهای ساختاری، از جهانی‌زدایی گرفته تا تغییرات آب‌وهوایی، پیری جمعیت و ظهور پول دیجیتال، چالش اساسی سیاست‌ها را بسیار پیچیده کرده‌اند. دستورات بانک مرکزی و حتی استقلال آنها تحت فشار سیاسی فزاینده ای قرار دارد.

در مورد اینکه چگونه بانک‌های مرکزی می‌توانند در دنیای پیچیده‌تر حرکت کنند، گیتا گوپینات صندوق بین‌المللی پول توضیح می‌دهد که چگونه اقتصاددانان پس از اینکه در تنظیم مدل‌های موجود از افزایش تورم اخیر نادیده گرفته شدند، به ابزارهای بهبود یافته نیاز دارند و خاطرنشان می کند که زمان آن رسیده است که اساس و چارچوب سیاست پولی را با توجه به تفاوت های ملی بازنگری کنیم. اقتصاددانان استدلال می‌کند که در دنیای پس از همه‌گیری با تورم بالاتر، رشد کمتر و بدهی بیشتر، بانک‌های مرکزی همچنان سیاست‌هایی را دنبال می‌کنند که برای روزهای تورم ملایم، نرخ‌های بهره پایین و رشد قوی مدل‌سازی شده‌اند.

پس چگونه باید چارچوب ها و اختیارات بانک مرکزی تغییر کند؟ چرا بانک‌های مرکزی باید بر نقش اصلی خود، یعنی ثبات قیمت‌ها و در عین حال احترام به ثبات مالی تمرکز کنند. چگونه مدل‌های اقتصادی جدید به ما کمک می‌کنند تا تأثیر سیاست پولی بر درآمد و توزیع ثروت را درک کنیم؟ مایکل وبر از دانشگاه شیکاگو با استفاده از مجموعه ای از نظرسنجی ها نشان می دهد که چگونه ارتباطات بهتر سیاست پولی می تواند انتظارات را شکل دهد.

اقتصاددانان صندوق بین المللی پول به ترتیب نظر خود را در مورد تعامل سیاست های مالی و پولی، مداخله ارزی خارجی و هدف گذاری تورم ارائه می کنند و اشعار می دارند، اقتصاد به عنوان یک رشته در دورانی به شدت نامشخص در حال تکامل است. دورانی که نیازمند تأمل در مدل ها، آداب و رسوم و مفروضات است.

زمان آن فرا رسیده است که در اساس و چارچوب سیاست پولی تجدید نظر کنیم

در سال ۲۰۰۸، ملکه الیزابت دوم از استادان دانشکده اقتصاد لندن (LSE) در مورد بحران مالی جهانی پرسید: “چرا هیچ کس بحران مالی را پیش بینی نکرد؟” اگر چارلز سوم راه مادرش را دنبال می‌کرد، امروز هم حتماً سؤال مشابهی می‌پرسید، اما در مورد تورم بالا.

این سوال به دو دلیل قانع کننده تر است. اول، قبل از افزایش تورم اخیر به سطوحی که در ۴۰ سال گذشته مشاهده نشده بود، بسیاری از بانک های مرکزی در اقتصادهای پیشرفته به شدت نگران تورم پایین بودند. دوم، آنها با اطمینان ادعا کردند که تورم گذرا است و نتوانستند آن را حتی با افزایش سریع قیمت ها مهار کنند. رویدادهای آغازگر، به ویژه اختلال در تجارت و تولید به دلیل همه‌گیری و جنگ در اوکراین، رویدادهای طرف عرضه بودند. این موارد خارج از حوزه سیاست پولی در نظر گرفته شد. اما تأثیر رویدادهای محرک بر تورم با توجه به شرایط مالی از قبل موجود، که به نوبه خود توسط سیاست پولی شکل می‌گیرد، متفاوت است. بنابراین بانک های مرکزی کاملاً بی تقصیر نیستند.

درست مانند زمانی که ملکه سوال خود را برای اساتید LSE مطرح کرد، دوباره زمان آن رسیده است که دانشگاهیان و مدیران بانک های مرکزی در مورد چارچوب سیاست پولی غالب و اساساً مدل فکری حمایت کننده آن، عمیقاً جستجو کنند.

ترس مرسوم از کاهش تورم و کاهش نرخ بهره به پایین ترین سطح ممکن (به اصطلاح کران پایین صفر) اگر انتظارات تورمی کمتر از هدف ۲ درصدی ما باشد، نرخ های بهره به صورت پشت سر هم کاهش می یابد. به نوبه خود، ما زمینه کمتری برای کاهش نرخ بهره برای تقویت اشتغال در دوران رکود اقتصادی خواهیم داشت و ظرفیت ما برای ثبات اقتصاد از طریق کاهش نرخ بهره را کاهش می‌دهد. ما شاهد این پویایی نامطلوب در سایر اقتصادهای بزرگ در سراسر جهان بوده‌ایم و آموخته‌ایم که به محض شروع آن، غلبه بر آن می‌تواند بسیار دشوار باشد. ما می خواهیم هر کاری که می توانیم انجام دهیم تا از وقوع چنین پویایی در اینجا جلوگیری کنیم.

این محور استدلالی است که توسط بانک های مرکزی برای توجیه تسهیل تهاجمی پولی در پاسخ به کاهش تورم به کار گرفته شده است. قابل قبول به نظر می رسد، اما باید با حقایق ثابت شود. و تجارب دیگر اقتصادهای بزرگ در صحت این روایت تردید ایجاد کرد.

ژاپن در واقع مدت ها قبل از سایر اقتصادها به مرز صفر نرخ بهره رسیده است. اما اگر این یک محدودیت جدی برای سیاست ها بود، نرخ رشد ژاپن باید کمتر از همتایان خود در گروه هفت (G7) می بود. با این حال، رشد تولید ناخالص داخلی ژاپن به ازای هر نفر با میانگین G7 از سال ۲۰۰۰ (تقریباً زمانی که نرخ بهره بانک ژاپن به صفر رسید و بانک مرکزی سیاست‌های پولی غیرمتعارف را آغاز کرد) تا سال ۲۰۱۲ (درست قبل از شروع به بالا رفتن ترازنامه بانک مرکزی) مطابقت داشت. رشد تولید ناخالص داخلی ژاپن به ازای هر فرد در سن کار بالاترین میزان در میان گروه ۷ در همین دوره بود.

آزمایش بزرگ پولی بانک مرکزی ژاپن در سال‌های پس از ۲۰۱۳، که طی آن ترازنامه بانک مرکزی از ۳۰ درصد به ۱۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یافت، دوباره گویای این موضوع است. در جبهه تورم، تاثیر آن اندک بود. و در جبهه رشد، تأثیر آن نیز کم بود.

این بدان معنا نیست که سیاست پولی غیر متعارف هرگز هیچ تأثیری ندارد. بسته به زمان می تواند بسیار قوی شود. نمونه‌ای از آن راهنمایی رو به جلو است، سیگنال قوی بانک مرکزی به بازارها از مسیر مورد نظر نرخ بهره سیاستی خود به منظور تأثیرگذاری بر نرخ‌های بهره بلندمدت. هنگامی که اقتصاد ضعیف است، هدایت پیش رو چندان مؤثر نیست زیرا فعالان بازار انتظار دارند که نرخ بهره به هر حال پایین بماند. اما زمانی که اقتصاد با یک شوک غافلگیرکننده به تقاضا یا عرضه ضربه می‌زند، دستورالعمل‌های رو به جلو در مورد تداوم نرخ‌های بهره پایین می‌تواند ناگهان بیش از حد انبساطی و تورمی شود.

پس از تجربه آن دوران صلح آمیز، زمانی که استقلال بانک مرکزی به طور گسترده پذیرفته شد، بانک های مرکزی شروع به اعمال سیاست های پولی غیر متعارف کردند. این فرض ساده‌لوحانه وجود داشت که در صورت لزوم می‌توان این سیاست را به راحتی باز کرد. متأسفانه دنیا تغییر کرده است. محیطی که عوامل ناخوشایند سمت عرضه را تقویت کرده است، از جهات مختلف مورد حمله قرار گرفته است: افزایش ریسک ژئوپلیتیکی، افزایش پوپولیسم، و بیماری همه گیر، زنجیره تامین جهانی را مختل کرده است. بانک‌های مرکزی اکنون با یک مبادله بین تورم و اشتغال روبرو هستند که رهایی از این وضعیت را بسیار چالش برانگیز می‌کند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع