ناگفته‌های همتی از دلارهای نفتی

صادرات نفت ایران در سه سال اخیر چقدر بوده است؟

خروج ترامپ از برجام و بازگشت تحریم‌ها علیه کشور در سال ۹۷ رقم خورد. اما از سال ۹۸ بود که با عدم تمدید همان معافیت‌های نیم‌بند به کشورهای خریدار نفت ایران، صادرات و درآمدهای نفتی کشور به شدت افت کرد. با این حال تا کنون هیچ مسئولی از ارقام درست درآمدهای فروش خارجی نفت و گاز یا میزان تقریبی صادرات نفت آماری ارائه نکرده است.

عبدالناصر همتی که در دولت دوازدهم رئیس کل بانک مرکزی بود با حضور در دانشگاه باهنر کرمان توضیحاتی در خصوص مصائب اقتصادی کشور ارائه داده و در خلال اظهاراتش از تاثیر وحشتناک تحریم‌ها بردرآمدهای نفتی خبر گفته است.

آنطور که همتی می‌گوید در عرض دو سال میزان درآمدهای نفتی حدود ۸۵ درصد افت کرده و در برخی ماه‌های سال ۹۹ میزان صادرات نفت حتی به ۲۰۰ هزار بشکه در روز افت کرده است. رئیس کل سابق بانک مرکزی اما می‌گوید شرایط در حال حاضر قدری بهتر شده است، با این حال این رشد درآمدی را نه کار دولت روحانی و نه کار دولت رئیسی نمی‌داند.

تنها یک میلیارد درآمد نفتی در ۶ ماه

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان ، همتی با بیان اینکه از ما انتقاد می‌شد که چرا در دولت دوازدهم اوراق منتشر کردیم تا دولت بدهکار شود؟ گفت: من حالا اطلاعاتی می‌دهم که تا پیش از این گفته نشده است. در شش ماه اول سال ۱۳۹۹ کل وصولی دولت از بابت صادرات نفت و گاز تنها یک میلیارد دلار بوده است. این می‌شد وقتی شب عید یعنی ۲۸ و ۲۹ اسفند حتی مسئولین وزارتی از من خواهش می‌کردند که کاری برای واریز حقوق کارمندان دولت انجام دهم. در این شرایط چه کاری به غیر از فروش اوراق می‌شد انجام داد.

همتی در ادامه افزود: در سال ۹۹ در برخی ماه‌ها میزان صادرات روزانه نفت ایران به ۲۰۰ هزار بشکه رسید.

صادرات روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت در حالی است که پیش از خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریم‌ها ایران روزانه به طور متوسط بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز نفت صادر می‌کرد. بنابراین می‌توان گفت که اعمال تحریم‌ها میزان صادرات نفت را تا بیش از ۹۰ درصد کاهش داده بوده است.

در سال ۹۸ و ۹۹ میزان درآمدهای نفتی ایران چقدر بود؟

همتی با بیان اینکه بدون رفع تحریم‌ها نمی‌توان به توسعه اقتصادی دست یافت، گفت: برخی می‌گویند ۲۰ درصد مشکلات اقتصادی ازتحریم است، این حرف اشتباه است.

به گفته همتی درآمد وصولی بانک مرکزی بدون در نظر گرفتن سهم صندوق توسعه ملی که به طور میانگین سالانه ۲۶ میلیارد دلار بود در سال ۹۸ به حدود ۸ میلیارد دلار رسید. سال ۹۹ در کل سال درآمدهای نفتی دولت ۴ میلیارد دلار بود. یعنی درآمد دو سال در مجموع کمتر از نصف سال‌های قبل بوده است.

همتی می‌گوید: بزرگترین سرمایه‌گذار اقتصاد کشور همیشه دولت بوده است و طبیعی است که با چنین افت درآمدی با افت سرمایه‌گذاری مواجه شویم به خصوص اینکه به دلیل دخالت‌های دولت در اقتصاد و قیمت‌گذاری دستوری بخش خصوصی هم تمایل و رغبتی برای سرمایه‌گذاری ندارد.

چرا درآمدهای نفتی در ۱۴۰۰ رشد کرد؟

همتی در ادامه با بیان اینکه الان شرایط بسیار بهتر از دو سال گذشته شده است، افزود: «در سه ماه ابتدایی ۱۴۰۰ وصلی ارزی بانک مرکزی ۷۰ درصد کل وصولی سال قبل بود.» از آنجایی که میزان صادرات نفت در سال ۹۹ را ۴ میلیارد دلار برآورد کرده بود، می‌توان نتیجه گرفت که در سه ماهه اول حدود ۳ میلیارد دلار ایران درآمد نفت و گاز داشته است.

با این حال رئیس کل سابق بانک مرکزی بر این باور است که این افزایش وصولی‌ها نه به دولت قبل ربط دارد نه دولت کنونی.

به گفته او، مسئله این است که فشار حداکثری ترامپ که هدف زمین زدن و فروپاشی اقتصاد ایران را دنبال می‌کرد، به دلیل مقاومت‌هایی که شد در عرض دو سال شکست خورد. البته که فشار اقتصادی این تحریم‌ها را مردم متحمل شدند اما آنها نیز به هدف خود نرسیدند.

رئیس کل سابق بانک مرکزی با بیان اینکه از طرف دیگر دولت جدیدی در آمریکا روی کار آمد، افزود: بنابراین تحریم‌ها با آن شدت و فشار قبل ادامه نیافت و این دلیل افزایش درآمدهای ارزی کشور در سال جاری است و هیچ دلیل دیگری ندارد.

این اظهارات همتی نشان می‌دهد که اگر مذاکرات وین به نتیجه نرسد و بایدن بخواهد مسیر ترامپ را در مقابل ایران ادامه دهد، صادرات و درآمدهای نفتی ایران بار دیگر کاهش خواهد یافت. اما آمار و رقام از میزان تولید و صادرات نفت ایران و همچنین درآمدهای نفتی کشور چه می‌گویند؟

آمار صادرات نفت ایران بر اساس منابع ثانویه اوپک

اوپک یا همان سازمان کشورهای صادرکننده نفت هر ماه گزارشی از میزان تولید نفت کشورهای عضو از جمله ایران منتشر می‌کند. بخشی از این گزارش به آمار منابع ثانویه از تولید کشورهای عضو اختصاص دارد. پلاتس، آرگوس، هفته نامه پترولیوم اینتلیجنس، اتحادیه پژوهش انرژی کمبریج، آژانس بین المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا ۶ منبع اصلی ثانویه اوپک هستند که میزان تولید کشورهای عضو را بر اساس داده‌های به دست آماده از ردگیری نفتکش‌ها و اطلاعات دیگری برآورد می‌کنند.

آنطور که آمار این منابع نشان می‌دهد میزان تولید نفت‌خام ایران در سال ۲۰۱۷ و پیش از خروج ترامپ از برجام بیش از ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. این آمار بدون در نظر گرفتن میعامات گازی است. میزان تولید در سال ۲۰۱۸ به حدود ۳٫۵ میلیون بشکه در روز و در سال ۲۰۱۹ به حدود ۲٫۳ میلیون بشکه در روز سقوط کرده است. اما بدترین سال ۲۰۲۰ بوده که مصادف با همان ماه‌هایی است که همتی از رسیدن میزان صادرات نفت ایران به ۲۰۰ هزار بشکه در روز روایت می‌کند.

در سال ‌۲۰۲۰ میزان تولید نفت ایران کمتر از ۲ میلیون بشکه در روز برآورد شده است. از این مقدار حدود ۱٫۸ میلیون بشکه در روز در پالایشگاه‌های داخلی صرف می‌شود. هرچند آمار منابع ثانویه از دقت بالایی برخوردار نیستند، اما اظهارات همتی نشان می‌دهد این برآوردها تا حدود زیادی درست بوده است.

این منابع در سال ۲۰۲۱ میزان تولید نفت ایران را حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز برآورد کرده‌اند. منابع داخلی اما میگویند میزان صادرات نفت ایران حدود یک میلیون بشکه در روز است.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع