معمای مدیران دیمی، تجویز مدیران گلخانه ای

به گزارش اقتصاددان یک تحلیلگر مسائل مدیریتی در یادداشتی اختصاصی برای اقتصاددان نوشت:
در این نوشتار مبنای ما، شبیه سازی روش های مدیریت سازمان با روش هایی در کشاورزی است . دو نوع پرورش محصول دیمی و گلخانه ای را به طور خلاصه مورد بررسی قرار می دهیم و شرایط کلی، فرآیندها و نتایج این دو نوع روش را بررسی می کنیم. سپس با شبیه سازی آن در حوزه مدیریت سازمان ها به شرایط، فرآیندها و نتایج سازمانی می پردازیم.
اغلب ما با کشت محصولات کشاورزی به روش دیم آشنایی داریم. کشاورز دیم کار با استفاده از تجارب خود یا دیگران زمینی را انتخاب و محصولی را که احتمال می دهد در این زمین رشد مناسبی داشته باشد می کارد. تا این مرحله از فرآیند در کنترل وی بوده و سعی دارد به نحو مطلوب نسبت به انجام آن تلاش کند. مراحل بعدی اعم از آب مورد نیاز، دمای مطلوب، شرایط جوی و …….کاملا از حیطه نفوذ او خارج است. هنگام طوفان، تنها عکس العمل وی نظاره گر بودن و احتمالا دعا برای سلامتی محصولش است. محصول و نتیجه ایی هم که به دست می آورد عمدتا کم، نامرغوب و فلاکت بار است.
در سازمان ها  نیز اوضاع مدیران دیمی شباهت زیادی به کشاورز دیم کار دارد. آنها طی یک فرایند تجربی، اجباری و یا احساسی به طراحی ساختار سازمانی و یا انتصاب افراد اقدام می کنند. سپس، سازمان و کارکنان آن را به دست تقدیر می سپارند. به دلیل عدم توانایی در کنترل و اداره سازمان، بخش زیادی از انرژی خود را معطوف بالا دستی ها کرده و تمام توانشان صرف رضایت آنها می شود. کلیه فرآیندهای سازمانی از نظر ایشان خودکار، خود کنترل و تابع تقدیر الهی است. اگر اوضاع خوب پیش برود، اگر زیر دستان کارهای خود را به موقع و به درستی انجام بدهند، اگر کارکنان خود به خود انگیزه پیدا کنند، اگر فرصت طلبان و آفت های سیستم کمی منصف باشند، اگر و اگر و اگر. و هزاران اگر دیگر لازم است تا آنها سازمان موفقی داشته باشند.
مدیران دیمی هنگام کار روزانه، اول به سراغ کارهای وا مانده از روزهای قبل می روند. روی میز پر از نامه ها و پرونده های به جا مانده از روزها و ماه های قبل است. در اثنای انجام دادن کارهای به جا مانده نیز به تصمیم گیری های عجولانه و شتاب زده می پردازند که به شکل روزانه به آنها ارجاع داده می شود. و زمانی برای تامل و تفکر به آینده را ندارند. مدیران دیمی اگر هم به فکر برنامه ریزی برای آینده باشند، بدون هیچ تحقیق کارشناسانه ای، اول شروع به انجام کار می کنند و در حال انجام کار نیز با سلیقه شخصی خود به بررسی نواقص و اشکالات کار می پردازند و هر جا که لازم باشد چشم خود را بر نقصان ها می بندند. مدیران دیمی، وقتی برای فکر کردن و تدبیر ندارند و اگر هم در مورد موضوعی بیندیشند، همچون پاندول ساعت عمل می کنند، که یا افراط است و یا تفریط، آنها به تفکرات دیگران احترام نگذاشته و دستاوردهای مهم دیگران را به باد می دهند. اصطلاحا همه چیز “ول” است. در این روش تنها چیزی که می تواند باعث توسعه سازمان شود معجزه است که اغلب اتفاق نمی افتد.
روش دیگر در کشاورزی روش کشت محصولات گلخانه ای است. در این روش درصد بالایی از شرایط و عوامل تولید در اختیار و کنترل کشاورز است. ابتدا به اقتضای نوع محصولی که قصد کاشتنش را دارد فضا انتخاب می کند. مثلا برای کشت خیار، سوله ایی به ارتفاع ۵ متر نمی سازد. به اقتضای محصول، نور، دما و رطوبت و سموم دفع آفات و …..را فراهم می کند و با استفاده از دانش و تجربه در زمان مقتضی از هر یک از این عوامل استفاده می کند. او می تواند در سرمای زمستان محصولات تابستانی تولید کند و برعکس.
مدیران گلخانه ای ابتدا با شناخت دقیق از سازمان، ویژگی ها و کلیه عوامل مرتبط با آن ، کار خود را شروع کرده و برای سازمان استراتژی و برنامه تعریف می کنند. اغلب عوامل توسعه سازمان را در کنترل و مسئولیت خود قرار می دهند. با کارکنان سازمان مانند یک مربی رفتار می کنند و نقایص را نادیده نگرفته ، با قبول مسئولیت در قبال نقایص، برای رفع آنها برنامه ارائه می کنند. عوامل انگیزشی را بکار بسته و به آفت های سیستم فرصت تخریب نمی دهند. آنها هوش اخلاقی بالایی دارند و به نگرش ها و تفکرات اعضای تیمشان احترام می گذارند. به نظم و اخلاق انسانی و رفتارهای پسندیده اجتماعی اهمیت می دهند. صداقت و امانتداری بخش مهم شخصیتشان است و بی آنکه نیازی به نقش بازی کردن داشته باشند، اعتماد دیگران را جلب می کنند.
مدیران گلخانه ای همچون مربی فوتبال عمل می کنند. تخصص، آموزش ، احساس مسئولیت ، اخلاق حرفه ای ، انتخاب استراتژیک، تعویض به موقع ، درک محیط و ….ویژگی هایی هستند که از او و تیمش قهرمان می سازد. یک مربی می داند که اگر تقدیر و تشکر بالاترین فرد را می خواهد، مهمترین کاری که باید بکند این است که تمیش را قوی کند……..به همین سادگی.
شما تاکنون به چه روشی محصول تولید کرده اید؟ دیمی یا گلخانه ای؟ مربی بوده اید یا تماشاچی؟
اگر به شکل منصفانه ای به خودتان امتیاز پایین می دهید، قبل از اینکه زمان از خط پایان بگذرد ……شروع کنید.