صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس

سرمایه گذاری، ریسکهایی را متوجه سرمایه گذاران می کند که عبارتند از: ریسک بازار، ریسک بخش اگروه دارایی، ریسک معامله، خطای پیروی از شاخص و غیره. فعالیت اصلی این صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا دارایی های فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته می شوند. بنابر این عملکرد صندوق به نوع دارایی پایه آن، صندوق بستگی دارد.

در بازارهای اوراق بهادار، به دلیل پیچیدگی فرایند تصمیم گیری برای سرمایه گذاری بر روی اوراق بهادار و افزایش چشمگیر حجم و سرعت گردش اطلاعات و تخصصی شدن فعالیتها، استقبال از سرمایه گذاری های جمعی به ویژه در قالب انواع صندوقهای سرمایه گذاری از رشد روز افزونی برخوردار شده است.

به گزارش اقتصاددان به نقل از سازمان بورس : صندوق های سرمایه گذاری با در نظر گرفتن سلایق سرمایه گذاران و دامنه ریسک پذیری آنان و به عبارتی به منظور پاسخگویی به خواست سرمایه گذاران مختلف با ساختارها و ساز و کارهای مختلفی شکل گرفته اند. یکی از انواع نوبنیان صندوق های سرمایه گذاری که در دهه اخیر با استقبال چشمگیری در بازار اوراق بهادار مواجه شده است صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس هستند.

در این بروشور، به اختصار ساختار، مزایا و معایب صندوق های قابل معامله در بورس را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

تعریف

صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس؛ صندوقی هایی هستند که هدف شان کسب بازدهی برابر با بازدهی یک شاخص یا دارایی معین از طریق سرمایه گذاری بر روی تمام یا بخشی از اوراق بهادار تشکیل دهنده آن شاخص یا خرید دارایی مورد نظر است و همانطور که از نام آنها پیداست، سهام (واحدهای سرمایه گذاری آنها در بورس پذیرفته شده و از طریق کارگزاران در طول ساعات معاملاتی به قیمت هایی که در طول روز و نه در انتهای آن تعیین می شود، قابل خرید و فروش هستند.

فعالیت اصلی این صندوق ها ، سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا دارای های فیزیکی است  که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته  می شوند . بنابراین عملکرد صندوق به نوع دارایی پایه آن  ، صندوق بستگی دارد.

مزایا و معایب

صندوق های قابل معامله در بورس، مزایای صندوق های سرمایه گذاری مشترک را با انعطاف پذیری و قیمت گذاری پیوسته سهام ترکیب می کنند. به عبارت دیگر صندوق قابل معامله در بورس همانند صندوق های سرمایه گذاری مشترک، صندوق با سرمایه متغیر هستند که سهام آن به طور پیوسته ایجاد و باز خرید می شود.

مزایای متعددی برای صندوق های قابل معامله در بورس ذکر شده که عبارتند از:

١- کارایی مالیاتی، ۲- شفافیت، ۳- انعطاف پذیری خرید و فروش، ۴- هزینه (سبدگردانی و نرخ هزینه) کمتر

۵- متنوع سازی به همراه فراهم آوردن امکان تشکیل سبد سهام برای سرمایه گذاران خرد؛ و ۶- امکان پیروی از یک شاخص یا قیمت دارایی معین و در نتیجه سادگی پیگیری عملکرد صندوق.

مهم ترین نقطه ی تفاوت صندوق های قابل معامله در بورس با صندوق های سرمایه گذاری مشترک، در الزام به معامله سهام آنها تنها از طریق کارگزاران و پرداخت کارمزد مربوطه است. سرمایه گذاری در صندوق های قابل معامله در بورس، همانند سایر محصولات سرمایه گذاری ، ریسک هایی را متوجه سرمایه گذاران می کند که عبارتند از  : ریسک بازار ، ریسک بخش / گروه دارایی ، ریسک معامله خطای پیروی از شاخص و غیره .

(۱) حامی

(۲) تعیین شاخص هدف

(۳) دریافت مجوز از سازمان

(۴) انعقاد قرارداد با بازیگران صندوق

تشکیل صندوق

صندوق زمانی تاسیس می شود که حامی مجوز ایجاد ثبت صندوق را از سازمان بورس دریافت کند و سپس صندوق توسط هیأت پذیرش بورس پذیرفته شود. اما واحدهای صندوق زمانی ایجاد می شوند که یک مشارکت کننده مجاز (کارگزار صندوق دارایی فیزیکی یا سبد مشخصی از اوراق بهادار که معمولا بر حسب ضریبی از یک شاخص مشخص می شود، خریداری و امین سپرده گذاری می کند. امین بعد از دریافت سبد اوراق بهادار، آن را به اطلاع حامی می رساند و مجوز صدور واحدهای ایجاد را دریافت می کند و سپس واحدهای ایجاد را در اختیار مشارکت کننده مجاز قرار میدهد. واحد ایجاد معادل سبدی از اوراق بهادار است که قابل تقسیم به ۱۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰۰۰ سهام (واحد) صندوق است. واحد ایجاد ۵۰۰۰۰ سهمی، متداول ترین نوع واحدهای ایجاد است.

پس از آنکه مشارکت کننده مجاز، واحد ایجاد را دریافت کرده می تواند سهام صندوق (واحدها) را در بازار ثانویه و بوسیله کارگزاران، به سرمایه گذاران خرد عرضه نماید؛ البته این امکان در اغلب صندوق های قابل معامله در بورس وجود دارد که مشارکت کننده مجاز بتواند مستقیم و در همان بازار اولیه سهام صندوق را به شکل عمده به سرمایه گذاران نهادی عرضه کند. زمانی که سرمایه گذاران، سهام صندوق را در بورس خرید و فروش می کنند، سبد اوراق بهادار صندوق بدون تغییر باقی می ماند و در نتیجه صندوق از هزینه های معاملاتی و مالیاتی معاملات اوراق بهادار مصون می ماند.

به طور کلی سرمایه گذاران برای فروش سهام صندوق دو راه دارند: ۱- فروش سهام صندوق در بورس که برای سرمایه گذاران خرد و سرمایه گذاران نهادی امکان پذیر است؛ و

۲- فروش واحد ایجاد به صندوق یا به عبارت دیگر باز خرید واحدهای ایجاد توسط صندوق که فقط برای مشارکت کننده مجاز امکان پذیر است.

ذکر این نکته ضروری است که بازخرید واحدهای ایجاد توسط صندوق فقط به صورت غیر نقدی انجام می شود. به عبارت دیگر، سرمایه گذاران نهادی (کارگزار صندوق) در قبال واگذاری واحدهای ایجاد به امین، اوراق بهاداری را دریافت می کنند. این ویژگی صندوق های قابل معامله در بورس، آن را از سایر انواع صندوقهای سرمایه گذاری متمایز می کند.

قیمت گذاری سهام صندوق

قیمت خرید و فروش سهام صندوق معادل ارزش خالص دارایی صندوق منهای کارمزدها است و ارزش خالص داراییهای هر واحد به صورت روزانه و در زمان بسته شدن بازار محاسبه می شود، ولی قیمت سهام صندوق، طی ساعات معاملاتی و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود.

سایر تعاریف:

خالص ارزش واحد سرمایه گذاری :

ارزش روز دارایی های صندوق منهی بدهی های آن ، تقسیم بر تعداد واحد های سرمایه گذاری منتشر شده است .

ارزش سبد بهینه شاخص :

ارزش تخمینی خالص دارایی های صندوق است که توسط شرکت مدیریت به روشی که در امیدنامه قید شده است ، محاسبه می شود.

واحد انتشار :

تعداد معینی واحد سرمایه گذاری است که با موافقت شرکت مدیریت و امین تعیین می شود  و در امیدنامه صندوق اعلام می شود.

سرمایه صندوق :

برابر جمع ارزش جاری اوراق بهادار مندرج در سبد اوراق بهادار صندوق است.

ع