سند همکاری ایران و چین در انتظار اجازه آمریکا

 رئیس اتاق مشترک ایران و چین گفته اگر بحث‌های وین به نتیجه برسد و تحریم‌ها از روی ما برداشته شود ظرفیت تجاری ما با چین حداقل دوبرابر میزانی است که اکنون داریم. مجیدرضا حریری حتی سند همکاری ایران و چین را هم منوط به نتیجه مذاکرات وین می‌داند و می‌گوید: «کارهای کارشناسی‌ و مراحل اجرایی سند همکاری که تعریف پروژه مشترک بین دو کشور است، شروع شده، اما آن هم بحث تأمین اعتبار و فاینانس را دارد که بخش زیادی از آن معطل تعیین تکلیف مذاکره وین است. چون برای هر کدام از این شرایط باید یک ریل‌گذاری مربوط به آن انجام شود چون این دوران بلاتکلیفی به هر حال روند پیشرفت را کند می‌کند. اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد یک روند را باید دنبال کنیم، اگر هم نرسد یک روند دیگر را و راهکارها با هم متفاوت است. بنابراین باید منتظر نتیجه مذاکرات وین بمانیم.» این گفته تأکید بر این مهم است که شرکت‌های چینی هم به دنبال احیای برجام و رفع تحریم‌های آمریکایی هستند و بر همین اساس نیز به دنبال کسب اجازه همکاری با آمریکا هستند.

دفتر نمایندگی اتاق ایران و چین افتتاح می‌شود

دی ماه سال گذشته، آغاز فاز اجرای سند همکاری ایران و چین اعلام و مقرر شد دستگاه‌های اجرایی زیرساخت‌های اجرای پروژه‌های مشترک را اعلام کنند، اما تا امروز هنوز به‌صورت روشن در این باره چیزی اعلام نشده است و حتی سرنوشت راه‌اندازی دفاتر تجاری ایران در چین نیز روشن نشده است و تنها گفته شده دفتر نمایندگی اتاق ایران و چین افتتاح می‌شود.

چرا چین به دنبال مجوز آمریکاست؟

این درحالی است که دولتمردان در ایران تأکید ویژه دارند که ایران بدون آمریکا هم می‌تواند با کشورهای همسایه و کشورهای شرقی روابط اقتصادی برقرار کند. درصورتی‌که هنوز هم بسیاری از مجوز معاملات تجاری و اقتصادی در جهان منوط به اخذ مجوز از اوفک (وزارت خزانه‌داری آمریکا) است و چین به دلیل پیوستگی گسترده با نظم اقتصاد جهانی و حضور در اقتصاد شبکه‌ای، پذیرش ریسک در این زمینه را به‌طور مکرر به تعویق می‌اندازد.

این اتفاق البته پدیده عجیبی نیست و اگر دولتمردان در نظر بگیرند که اقتصاد جهان به یکدیگر پیوسته‌ است، درک خواهند کرد که در صورت پیوند با جهان و زدودن سایه تحریم‌ها از سر اقتصاد ایران، کشور بهتر می‌تواند همکاری خود را حتی با چین افزایش دهد. در سال ۲۰۱۶ که رئیس‌جمهور چین به ایران آمد، هدف‌گذاری تجارت خارجی ما با چین برای روابط ۱۰ ساله بر اساس بیانیه‌ای مشترک انجام شد که قرار شد در ۱۰ سال ۶۰۰ میلیارد دلار یعنی هر سال حدود ۶۰ میلیارد دلار تجارت خارجی با چین داشته باشیم. حریری در این باره به ایلنا می‌گوید: «به دلایل شرایط تحریمی به نیمی از این چشم‌انداز هم نرسیدیم ولی اگر شرایط تحریمی رفع شود می‌توان در بلندمدت به بالای ۶۰ میلیارد دلار هم فکر کرد.» مبادله تجاری ایران و چین در سال ۹۹، حدود ۱۶ یا ۱۷ میلیارد دلار بود که در سال گذشته این رقم به بالای ۲۴ میلیارد دلار رسیده بود، اما این افزایش صرفا به دلیل رشد قیمت‌های جهانی رخ داد و از نظر وزنی تنها حدود ۶ تا ۷ درصد افزایش را شاهد بودیم. در حال حاضر حتی ایران با بنادر بسیار کوچک چین در تعامل است و این کشور اجازه ورود کشتی‌های با پرچم ایران را به بنادر اصلی خود نمی‌دهد و تحریم‌هی آمریکا را علت اصلی آن عنوان می‌کند. بنابراین این ذهنیت که بدون رفع تحریم‌های آمریکایی، امکان همکاری با چین یا هر کشور دیگری ممکن است، تا اندازه قابل توجهی خام‌اندیشی است.

چرا کشورها با ایران در تحریم همراهی نمی‌کنند؟

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان،    تحریم‌ها و روابط گاها پرتنش ایران با سایر کشورها سبب شده تا ریسک سیاسی حاکم بر فعالیت‌های تجاری ایران همواره بالا باشد و پیرو آن نتوان از استراتژی بلندمدت و باثبات صادراتی سخن گفت. رابطه تجارت خارجی در بستر سیاست خارجی تعریف می‌شود. تحریم‌های ممتد به‌ویژه در دهه اخیر سبب شده تا بسیاری از کشورها و شرکت‌های بزرگ حاضر به همکاری با ایران نباشند و قراردادهای بلندمدت و استراتژیک با ایران مدون نکنند، زیرا در محیط بی‌ثبات و پرمخاطره اساسا، استراتژی صادراتی کارآمد نیست و بدون وجود چشم‌انداز روشن و بلندمدت در سیاست خارجی هر تلاشی برای گسترش بازار در عرصه جهانی در معرض خطر است.

دو کشور مجوز جزئی همکاری با ایران را دارند

در حال حاضر جز هند در چابهار و همکاری در حوزه گاز و برق در عراق که با معافیت از تحریم‌های آمریکایی روبرو هستند، کشورهای دیگر حاضر به پذیرش ریسک همکاری مستقیم با ایران نیستند. حتی وقتی دولت سیزدهم با استراتژی توسعه روابط با همسایگان آغاز به کار کرد و همکاری گسترده با کشورهای همسایه را در سایه تحریم‌ها در کانون دیپلماسی اقتصادی خود قرار داد، نتوانست چندان موفق عمل کند، زیرا در بررسی شرکای تجاری کشورهای همسایه هم برمبنای آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۹، ایران تنها در میان شرکای تجاری سه کشور افغانستان، ارمنستان و آذربایجان قرار داشت و ۱۱ کشور همسایه، در مجموع سهم ۵درصدی را در بین اقتصادهای جهان دارند.