ریشه‌های جهش ارزی در اقتصاد ایران

نرخ ارز در ایران باید رها شود یا اینکه سیاستگذار باید اقدام به تثبیت نرخ ارز کند؟ ثبات در نرخ ارز مناسب است یا  اینکه باید اجازه داده شود بازار از طریق واقعیت‌های موجود به تعادل برسد؟ بازار ارز چگونه در وضعیت متوازن خود قرار می‌گیرد؟ اینها پرسش‌هایی است که سال‌های سال است در اقتصاد ایران تکرار می‌شوند اما هرگز پاسخ شفافی به آنها داده نشده است. در این میان، هر از گاهی خبری در فضای رسانه‌ای کشورمان منتشر می‌شود که بهانه آن می‌توان به موضوع نوسانات ارزی و ریشه‌های بروز آن ورود کرد. مثلا سال‌هاست، گفته می‌شود گران شدن گوشت انگیزه‌ای برای کشتن گاوهای شیری بدل شده است و در ادامه نیز هشدار داده می‌شود که این روند باعث کمبود و گرانی شیر و سایر مواد لبنی در سال‌های آتی می‌شود. یک چرخه تکراری که سال‌هاست هم باعث گرانی گوشت و سایر مواد پروتئینی می‌شود و هم نرخ مواد لبنی را بالا می‌برد. متولیان اتحادیه گاوداران در واکنش به این نوع نوسانات عنوان می‌کنند که چون خوراک دام به راحتی پیدا نمی‌شود و قیمت بالایی دارد، بنابراین قیمت گوشت قرمز نیز گران شده و انگیزه برای فروش دام‌های شیری را بالا برده است. ادامه این شرایط منجر به کاهش تولید شیر و لبنیات در سال‌های بعد می‌شود. تحلیل‌های بعدی اما اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همین مقام مسوول معتقد است: «تا زمانی که قیمت ارز به صورت دستوری پایین نگه داشته شده بود از خارج از کشور شاهد ورود دام به صورت غیرقانونی بودیم و اکنون نیز که نرخ ارز بالارفته این روند برعکس شده است (یعنی دام ایران صادر می‌شود) و ما نیز به عنوان تولید‌کننده از این شرایط موجود در بازار خوشحال نیستیم.» البته ناگفته نماند در بسیاری از بازارهای دیگر هم تجربه‌ای مشابه تجربه شده است. اما باید دید در برابر این امور واضح، چه تحلیل و راهکاری می‌توان ارائه کرد؟

به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل ،این اتفاق در مورد بیشتر کالاهای تولیدی (مرتبط با ارز و نرخ آن) افتاده است. چرا امروز این موضوع برجسته شده و دیده می‌شود؟ باید دید مدیریت نرخ ارز به چه نحوی باید باشد تا چنین مشکلاتی برای کالاها و خدمات اتفاق بیفتد؟ برای پاسخ می‌توان توضیح داد که اگر دخالت سیاستگذار بر تثبیت نرخ ارز نبود و با توجه به تعدیل تورم داخلی نسبت به تعدیل قیمت جهانی اجازه داده می‌شد که نرخ ارز با عنایت به شرایط عرضه و تقاضای آن به تدریج تعدیل می‌شد و لذا هزینه‌ها و درآمدهای وارداتی و صادراتی به تدریج تعدیل می‌شدند، در این صورت بازار کالاها و خدمات به تدریج با شرایط جدید وفق پیدا می‌کردند. لذا عوارض آن به این شدت پدیدار نمی‌شد.

مشخص است که فنر نرخ ارز به صورت ناگهانی، پس از خروج امریکا از برجام به سمت بالا جهش کرد و این مشکلات با شدت ظاهر شد. این روند از سال ۹۷ تا به امروز باعث بروز نوسانات ارزی مستمر در اقتصاد ایران شده است. به نظر می‌رسد که شرایط با ثبات بعدی هنگامی اتفاق می‌افتد که هزینه‌های آشکار و پنهان این تغییرات در قیمت تمام شده کالاها و خدمات آشکار شود و به مرور زمان این مشکلات برطرف گردد. (البته یک مشکل مهمی که باقی خواهد بود افزایش شدید قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان داخلی است. به همین دلیل سیاستگذاران در ایران نباید اشتباهات قبلی را تکرار کرده و تلاش کنند این فنر ارزی را نگه دارند که مجددا مشکلات کنونی در برهه‌ای دیگر ظاهر شود. ضمن اینکه باید به دنبال ایجاد وفاق ملی و ایجاد یکپارچگی در تفکر سیاستگذار در جهت ایفای منافع ملی توأم با تفاهم و توافق با اقتصاد جهانی باشیم. چرا که در مسیر رشد و توسعه بلندمدت نیازمند تکنولوژی بیرونی همراه با دانش آن خواهیم بود.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع