ترافیک ، آلودگی هوا و…حاصل سیاستگذاری غلط واگذاری

خودرو سازی ؛ ترافیک ؛ حمل و نقل ؛ آلودگی هوا ؛ الگوی شهرسازی و مسکن ؛ زیر ساخت و امکانات شهری؛ نرخ رشد و ترکیب جمعیت ؛ نوع سوخت ؛ فرهنگ شهر نشینی یک زنجیره (( سیمپلکس )) مشکلات مرتبط و متصل در برنامه توسعه آتی.

امروزه در ایران و شهرهای مختلف آن با مشکلات عنوان این مطلب به شکل حاد روبرو هستیم.
ظاهر قضیه به ما شاید نشان از مشکلات با زمینه های مختلف بدهد .
اما در واقع همه اینها از دیدگاه سیاست گذاری و برنامه ریزی توسعه ای دارای یک ریشه مشترک اساسی مبتنی بر روش و سیاست کشورداری است.

به همین منظور و جهت بهتر روشن شدن بحث سعی می‌شود با استفاده از تاریخچه ۴ دهه اخیر و بررسی کلان اقتصادی بر مبنای هزینه فایده و تبعات اجتماعی و فرهنگی وضعیت امروز و روند آن و پیشنهاد برای اصلاح و بهبود بپردازیم.

بررسی تاریخی موضوع

امروزه پس از گذشت بیش از ۴ دهه نتایج حاصله از سیاست های اجرا شده در موضوعات بحث را می‌توانیم به شکل آماری و شهودی ببینیم و بررسی کنیم.

پس از انقلاب ۵۷ ؛ افرادی که مسئول اداره کشور بودند فاقد دانش مدیریت کشورداری بوده و اعتقادی به اداره کشور به شکل مدیریت سیستمی و بر مبنای اصول علم اقتصاد و خرد جمعی کارشناسی نداشتند.

بلکه به دلیل روحیات انقلابی و غلط دانستن هر چه که از قبل مانده بود ؛ درصدد نابودی و عدم توجه به آن در هر زمینه ای که بود شدند.

در این مسیر دو شعار به ظاهر خوب و فریبنده وجود داشت :
۱ – خودکفایی
۲ – رفع محرومیت و تبعیض

با همین دو شعار بدون هر گونه برنامه ریزی اقتصادی بلندمدت و توجه به آینده ایران سیاست های اجرایی به شکل روزمره و بنا به درخواست هر بخش بدون توجه به تاثیرات آنی و آتی بر بخشهای دیگر گرفته شده و اجرا می گردید.

یکی از مخرب ترین این سیاست ها که در همان ابتدا اتفاق افتاد و در دهه ۶۰ اوج آن بود ؛ اعلام دادن زمین در شهرها به افرادی که دارای ۴ فرزند بودند.

همین سیاست موجب شد که سیل مهاجرت از روستاها به شهرهای کوچک و بزرگ شکل بگیرد.
این سیل مهاجرین در شهرها نیاز به اسکان و زیرساخت ها و امکانات شهری داشتند.

راه حل استفاده شده واقعا غیر مهندسی و غیر اقتصادی بود.
این راه حل مبتنی بر استفاده از زیر ساخت ها و امکانات شهری موجود بدون گسترش و ارتقا بود.
در واقع شهرها به جای اینکه به شکل افقی گسترش یابند عمودی بزرگ شدند.

این سیاست خود موجب تراکم بیش از حد جمعیت در یک نقطه جغرافیایی و فشار و استهلاک و کمبود زیرساخت و امکانات شهری شد.

یکی از معضلات اساسی پدید آمده این سیاست مشکل ترافیک و حمل و نقل درون شهری شد.

سیاست غلط در امر ترافیک شهری ؛ عدم توسعه و گسترش سرویس حمل و نقل شهری و عمومی است.
نبود و کمبود وسایل نقلیه عمومی شهری ؛ موجب شد که افراد در صدد تامین خودرو شخصی برآیند.
البته در کنار آن سیاست های غلط ترافیکی همچون طرح زوج و فرد یا مصرف گرایی شخصی نیز موثر بودند.

صنایع خودرو سازی در این میان با استفاده از شعار خودکفایی و ایجاد اشتغال و عدم توجه و اهتمام سیاستگزار به سیستم حمل و نقل عمومی تلاش خود را بر تولید هر چه بیشتر خودروهای شخصی نمودند.
البته ایجاد بازار انحصار برای محصولات آنان به همراه دیگر رانت ها ؛ نه تنها موجب ارتقا سطح کیفیت محصولات آنان نشد بلکه به دلیل نبود بازار رقابتی و بهانه تحریم ها و کاهش هزینه های تولید موجب افت شدید کیفیت و عقب ماندگی از تکنولوژی روز گردید.

بحث سوخت ملی که از پتروشیمی یا پالایشگاه‌های کشور برای مصرف خودروها تولید می‌شود یا مصرف مازوت در نیروگاه‌ها برای تامین انرژی برق نیز مشخص است .

آنچه که امروزه به عنوان آلودگی هوای شهرها در اکثر نقاط کشور شاهد هستیم ؛ در واقع ماحصل کلیه عوامل و سیاست های فوق الذکر است که امروزه با آن دست به گریبان هستیم.

آلودگی هوا خود دارای تبعات هزینه های بهداشتی و درمانی و آسیب به فرزندان کشور است.

اما در کنار این آسیب محیط زیستی خود ساخته ؛ باید از آسیب های اجتماعی( اختلاف طبقاتی ) یا آسیب های فرهنگی ( عدم رفتارها و نداشتن فرهنگ شهرنشینی ) یا آسیب های آموزشی( کمبود امکانات آموزشی متوازن و گسترده ) و ..‌ باید نام برد.

اینها بخشهای خلاصه شده از مشکلات مبتلا به امروزه جامعه ایران است که به ظاهر از یکدیگر منفک هستند ؛ اما در واقع با ریشه یابی دقیق و منصفانه آن متوجه می‌شویم ریشه حل تمام این مشکلات به مدیریت و نگرش و روش حکمرانی و کشورداری و عدم توجه به قانون و استفاده از راه حلهای کوتاه برای حل مشکلات اساسی باز می گردد.

برنامه توسعه ایران

شاید با توضیحات فوق ؛ این احساس به وجود آید که نوعی سیاه نمایی از وضعیت گذشته و امروز ایران انجام شده است.
برای رسیدن به راه حل اساسی لازم است که ابتدا حقیقت را بپذیریم و متاسفانه حقیقت اکثر مواقع تلخ است .
اما برای تغییر تنها قبول و پذیرش حقیقت به ما کمک می کند.

آیا با شرایط فعلی امکان قرار گرفتن در مسیر و رسیدن به توسعه در آینده برای ایران وجود دارد؟

پاسخ با توجه به پتانسیل های اقتصادی و نیروی انسانی و انجام برنامه ریزی بر پایه آمایش سرزمینی و تغییر و اصلاح سیاست های کلان و قانون و پایبندی کامل به آن قطعا آری است.

برای این کار لازم است ابتدا اجراسیاست ها و برنامه های قبل متوقف شده و سپس با مدیریت نظر کارشناسان فنی خبره و مجریان ( خرد جمعی ) بدون وابستگی سیاسی و حزبی ( حتی خارجی ) یک مدل و الگوی اقتصادی مبتنی بر واقعیات آمایش سرزمینی تهیه و اجرا کرد.

برای ایجاد بستر و محیط آن نیز باید کلیه قوانین ( قانون اساسی و دیگر قوانین قضایی ، اجرایی ؛ اداری ) بازنگری و اصلاح شده و ثبات اقتصادی ایجاد شود.

با سپاس از شما و آرزوی اعتلای روز افزون ایران.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع