تحلیل اکونومیست از وضعیت بورس تهران

وقتی یک در بسته می‌شود، در دیگری باز می‌شود. در دو هفته گذشته فشار جهانی بر اقتصاد روسیه به طرز چشمگیری افزایش یافته است. این در حالی است که ایران قرار است دوباره از چنگال تحریم‌ها رها شود. در سال ۲۰۱۸ آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شد. اما اکنون مذاکرات یک‌ساله برای احیای آن به مراحل نهایی نزدیک شده است. این یک خوش‌شانسی است که نفت ایران مجدد به بازار جهانی برگردد.

بورس تهران، نشانه مقاومت اقتصاد ایران

فارغ از رویدادهای جاری، تجربه تحریم ایران آموزنده است. این کشور در دهه گذشته تحت فشار تحریم‌های جهانی دچار رکود، کاهش ارزش پول و تورم مزمن شده است. اقتصاد آن ضربه خورده، اما سقوط نکرده است. این تا حد زیادی به این دلیل است که تولیدکنندگان ایرانی انعطاف‌پذیری از خود نشان داده‌اند. شکوفایی بازار سهام تهران طی سال‌های اخیر گواهی بر سرسختی اقتصاد ایران است. بسیاری از شرکت‌هایی که زنده مانده‌اند و رونق یافته‌اند در این بازار حضور دارند.

تحریم‌های آمریکا بدون مشارکت دیگر کشورها کار نمی‌کرد

تحریم‌های آمریکا برای دهه‌ها در ایران یک واقعیت عینی بوده است. آنها در سال ۱۹۷۹ آغاز شدند، زمانی که رئیس جمهور جیمی کارتر واردات نفت از ایران را ممنوع کرد و دارایی‌های ایران را که در آمریکا نگهداری می‌شد به دنبال تسخیر سفارت آمریکا در تهران مسدود کرد. اما تحریم‌ها علیه ایران زمانی آغاز شد که دیگر کشورها نیز به آن پیوستند. برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران، موجی از تحریم‌های بین‌المللی بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲ اعمال و به طور پیوسته تشدید شد. صادرات نفت و بانک‌های ایران هدف قرار گرفتند. دارایی‌های خارجی بانک مرکزی آن مسدود شد. بانک‌های تجاری در سرتاسر جهان توسط آمریکا از تامین مالی هرگونه تجارت با ایران به دلار منع شدند. از آن زمان بود که یک رژیم تحریمی با درجات مختلف برقرار است.

خسارت‌ها بسیار گسترده بوده است. صادرات نفت ایران از ۲٫۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۱ به ۱٫۱ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۴ کاهش یافت. اقتصاد این کشور در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۸ دچار رکودهای عمیق شد. تحریم صادرات نفت ایران حفره بزرگی در امور مالی دولت ایجاد کرد. به دلیل عدم دسترسی به ذخایر خود یا درآمد قابل اعتماد دلاری حاصل از صادرات نفت، مقامات قادر به حمایت از نرخ ارز نیستند. نتیجه این روند، تورم مزمن بالا بوده که سختی‌های زیادی داشته است. آخرین گزارش بانک جهانی درباره ایران به یک دهه از دست رفته رشد ناچیز ناخالص داخلی اشاره دارد.

سه دلیل تاب‌آوری اقتصاد ایران

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان ، با این حال، اوضاع می‌توانست از این هم بدتر باشد. سه توضیح برای تاب‌آوری ایران وجود دارد. اولا، اگرچه تحریم‌ها گسترده و با دقت نظارت شده‌اند، اما امکان دور زدن آنها نیز وجود داشت. ایران توانسته چند صد هزار بشکه نفت در روز صادر کند. بخش اعظم آن به چین می‌رسد که به عنوان نفت با مبدا مالزی، عمان یا امارات متحده عربی فروش رفته است. دور زدن تحریم‌ها خطرناک است اما برخی از پالایشگاه‌های خصوصی حاضرند در ازای دریافت تخفیف‌های سنگین، این ریسک را بپذیرند. همچنین، در کنار دلار، ارزهای دیگری مثل یوآن چین یا درهم امارات برای مبادله وجود دارد.

دومین منبع تاب‌آوری، تنوع صادرات است. ایران دارای طیف وسیعی از صنایع تولیدی است. برخی از بزرگترها، مانند استخراج معادن و فلزکاری، از دسترسی به انرژی ارزان و قابل اعتماد سود می‌برند. علاوه بر این، ایران با چندین کشور پرجمعیت از جمله پاکستان و ترکیه مرز زمینی دارد. بخشی از تجارت زمینی ایران غیرقانونی و بنابراین نظارت بر آن سخت است.

عامل سوم جایگزینی واردات است. ریال ضعیف‌تر، کالاهای وارداتی را از دسترس بسیاری از ایرانیان خارج کرده است. اما برای تولیدکنندگانی که به بازار داخلی ۸۳ میلیونی خدمات ارائه می‌کنند، یک موهبت بوده است. یکی از محلی‌ها می‌گوید: وقتی برای خرید در تهران به فروشگاه‌ها می‌روید، لباس، اسباب‌بازی و لوازم خانگی ایرانی را همه جا پیدا خواهید کرد. اگر شاخص جهانی خودکفایی وجود داشت، ایران در رتبه بالایی قرار می‌گرفت».

بورس تهران در محدوده ارزندگی

بورس ایران نشان‌دهنده این اقتصاد مقاومتی است. برخی از شرکت‌های بزرگ‌تر در فهرست تحریم‌ها قرار دارند، اما صدها شرکت کوچک‌تر در فهرست تحریم‌ها قرار ندارند. سهام مصونیت خوبی در برابر کاهش ارزش پول و تورم نشان داده است. بسیاری از مردم ایران متوجه این موضوع شده‌اند. بازار در سال ۲۰۲۰ با هجوم سرمایه‌گذاران خرد منفجر شد. این حباب کوچک از آن زمان تاکنون ترکیده است. ماجیج وجتال از شرکت امتلون کپیتال، صندوقی که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند، می‌گوید: سهام در بورس تهران دوباره ارزان هستند. بر اساس پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران داخلی، نسبت قیمت به درآمد ۱۰۰ شرکت برتر حدود پنج است.

مقامات ایران به «اقتصاد مقاومتی» افتخار کرده‌اند. اما اسفندیار باتمانقلیج از بورس و بازار این‌‌گونه استدلال می‌کند که سرسختی اقتصاد ایران بیشتر از نوع مقاومت پایین به بالا برای بقا بوده است، نه یک انتخاب استراتژیک که از بالا به پایین انجام شده باشد. اقتصاد از مردم عادی تشکیل شده است. آنها به بهترین شکل ممکن خود را با شرایط تغییریافته وفق می‌دهند. برای ایرانیان، اکنون چشم‌انداز روزهای بهتری در پیش است. اما برای مردم روسیه، سازگاری دردناک تازه شروع شده است.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع