تحلیلی بر مناظره اقتصادی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری

دکتر یداله مهرعلی زاده استاد دانشگاه شهید چمران اهواز

مناظرهکانتخاباتی نمایندگان گویای رفتار کاندیداهها در جهت گیری استراتژی انتخاباتی و برنامه اقتصادی آینده آنان بود. به طور کلی مشخص گردید کاندیداها از نظر استراتژی انتخاباتی و برنامه اقتصادی خود در صورت رای مردم در سه گروه قابل طبقه بندی هستند:
۱- گروه اصول گرایان به رهبری آقای رئیسی و همراهی آقایان زاکانی، جلیلی و قاضی هاشمی
۲- گروه اصلاح طلبان به رهبری آقایان همتی و مهرعلی زاده
۳- گروه مستقل به رهبری آقای رضایی
بر اساس سوالات طرح شده و پاسخ های کاندیداها استراتژی انتخاباتی آنان به صورت زیر قابل طرح است:
۱-استراتژی هجوم به دولت روحانی توسط گروه اصول گرایان : در مناظره امشب بیشتر آقای زاگانی در صف مقدم آن قرار داشت که استراتژی خود را بر اساس انتقاد شدید از دولت روحانی و آشفتگی اقتصاد ایران گذاشتند. شاید بتوان گفت یکی از دلایل قرار داشتن زاگانی در خط مقدم انتقاد آن بود که در بین بحث آقای رئیسی و جلیلی خود را به عنوان خیرخواه و محلل به نمایش بگذارند و سعی کنند چهره ای معتدل از خود به نمایش بگذارند. در این استراتژی آقای قاضی هاشمی نیز به صورت خنثی برنامه خود را ارایه داد.
۲-استراتژی انتقاد به سندرم بی قرار و میل مفرط رئیسی به قدرت : گروه اصلاح طلبان به رهبری همتی و مهرعلیزاده استراتژی خود را بر پایه انتقاد فزاینده به رئیسی قرار دادند. طرح مساله سندرم بی قرارپست و عطش به قدرت آقای رئیسی گذاشتند. با طرح این موضوع تلاش داشتند اولا تیم رئیسی را منفعل کنند و از سوی دیگر سعی میکردند به تحریک مردم برای حضور در صندوقهای رای و افزایش رای همتی بپردازند.
۳- استراتژی نقد سیاست های دولت روحانی و همتی: در طیف مستقل رضایی با نقد از سیاستهای مالی و پولی دولت و بویژه شخص همتی به عنوان رئیس بانک مرکزی ایران سعی داشت دو هدف را دنبال نماید:
نخست ، نشان دهد با برنامه وارد عرصه اقتصاد کشور شده است و بر این اساس به جلب آرای صاحبان رای در طیف اصولگرایی بپردازند که یا به دولت آقای روحانی انتقاد دارند و یا با برنامه های پیشنهادی رئیسی موافق نیستند.
دوم، به جلب ارای اصلاح طلبانی بپردازد که از عملکرد دولت روحانی انتقاد داشته و هم اکنون قصد ندارند در انتخابات شرکت کنند. این گروه از اصلاح طلبان به دلیل رد کاندیداری مورد نظرشان و همچنین یاس از حضور در پای صندوق های گذشته و به بن بست رسیدن جریان توسعه و تحول در کشور تمایلی برای حضور در پای صندوق ها ندارند. در این قسمت رضایی سعی میکرد با دست گذاشتن روی ضعفهای دولت روحانی به تشریح و بازکردن روزنه های امیدی برای این گروه از رای دهندگان بپردازد.
در قسمت دوم برنامه های اقتصادی کاندیداها در جریان مناظره نیز در سه طیف به شرح زیر قابل بیان است:
۱- عدم ارائه یک تصویر جامع از اقتصاد کشور توسط گروه اصول گرایان به رهبری و همراهی زاگانی و جلیلی و قاضی هاشمی. عمده مطالب مطرح شده توسط این گروه : اولا مشخص نگردید مسایل و چالش های مهم کشور از دیدگاه آنها چیست؟ ادبیات آقای رئیسی نشان داد با مسایل اقتصادی بیگانه است. طرح مسایلی توسط انان در زمنیه کاهش مالیات، روستاییان و رفع بحران های صنایع نشان داد با پیچیدگی های علم اقتصاد بیگانه هستند.
۲- برنامه عملیاتی گروه اصلاح طلبان به راهبری همتی و مهرعلی زاده که به دلیل حضور انها در مسایل جاری اقتصادی کشور به نظر می رسید اشراف اقتصادی خوبی روی مسایل کشور دارند. اما مساله مهم ان است که برنامه اقتصادی بدون توجه به مجموعه ای از زیرساختهای اقتصادی در بخش رسمی و غیر رسمی اقتصاد امکان پذیر نیست. لذا به نظر می رسید تیم اصلاح طلبان فاقد یک استراتژی بر پایه اقتصاد سیاسی در ایران بودند.
۳- گروه مستقل به رهبری رضایی به بیان ۸ چالش مهم اقتصادی در حوزه آب، محیط زیست، صندوقهای بازنشستگی، بودجه کشور و آینده اقتصادی ساختار بودجه و نفت کشور، سرمایه گذاری داخلی و خارجی، و چالش ژئوپلیتیک و سیاسی کشور پرداخت. ایشان با بیان اینکه در امر دفاع پیشرفت‌های ایران خارق العاده بوده اما چالش کنونی ایران در بحث پیشرفت اقتصادی است. برای توسعه اقتصادی ضرورت گفتگوی ملی را پیشنهاد کرد. مسئله عدالت و پیشرفت در برنامه اقتصادی خود را برجسته ساخته است. گفتگویی که همه ایرانیان و اقوام و اهل سنت و تشیع و زنان و صاحب نظران با دیدگاههای سیاسی مختلف حضور دارند. و اظهار داشتند هر برنامه اقتصادی باید بتواند با گفتگو مشکل جدی اقتصاد کشور حل شود. چالش ژئوپلیتیک است را به عنوان مهمترین مساله مطرح ساخت که از چالش‌های مهم در کشور ما است وضعیت کلی سرزمین ما را تحت شعاع خود قرار داده است. از تشکیل ایالت‌های اقتصادی بدون دخالت مستقیم و تاثیر گذار صحبت کردند.
ایشان در ادامه گفتند حکمرانی اقتصاد دو بعد اصلی دارد: یکی رهبری اقتصادی و دیگری مدیریت اقتصادی که قطعا نمی‌توان این دو اصل را از یکدیگر تفکیک کرد و نمی‌شود بین رهبری اقتصادی و مدیریت اقتصادی اختلاف ایجاد شود چراکه در صورت از بین رفتن هماهنگی میان این دو هزینه و زمان تحقق پیشرفت اقتصادی افزایش می‌یابد. تغییرات سیاسی باید از اقتصاد جدا شود و اجازه ندهیم که با تغییرات در دولت و مجلس تغییرات بنیادین در روند اقتصادی کشور ایجاد شود. البته شرط تحقق این رویه حرکت بر مسیر ولایت فقیه به عنوان راهبر اصلی کشور است.
بدون شک این مناظره امشب تا اندزه زیادی استراتژی انتخاباتی و اقتصادی کاندیداها را نشان داد گرچه هنوز تا دو هفته دیگر زمان زیادی برای شفاف سازی و یا احتمالا تغییر استراتژی های انتخاباتی و اقتصادی کاندیداها خواهیم داشت.