ارتقای دیپلماسی تجاری

سازمان همکاری اقتصادی (اکو) یک سازمان بیندولتی منطقه‌ای است که کشورهای آسیایی و خاورمیانه را برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی، توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری و تقویت روابط سیاسی و فرهنگی بین اعضا گردهم می‌آورد. اکو یک سازمان خوش‌آتیه منطقه‌ای است و ایران به عنوان یکی از کشورهای بنیانگذار آن، اهتمام جدی به تقویت همکاری‌های درون‌منطقه‌ای و نیز ارتقای جایگاه اکو به عنوان یک سازوکار موثر منطقه‌ای دارد، با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اتخاذ دیپلماسی چندجانبه و با درک صحیح از ظرفیت‌های اقتصادی اکو، دولت در راستای تقویت همکاری با کشور‌های این سازمان برآمده است.
تاشکند از روز چهارشنبه میزبان شانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی است، این‌نشست از ۱۷ آبان به مدت دو روز به ریاست شوکت میرضیایف در شهر تاشکند برگزار شد. ابراهیم رییسی پس از سفر دوجانبه به تاجیکستان به منظور شرکت در شانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی اکو راهی تاشکند پایتخت ازبکستان شد.
رییس‌جمهوری ازبکستان در این اجلاس پیشنهاد تدوین یک سند مفهومی جدید «اهداف استراتژیک همکاری اقتصادی- ۲۰۳۵» را ارائه کرد که با آن اعضای اکو در زمینه‌هایی مانند تجارت، حمل‌ونقل و ارتباطات، همکاری‌های صنعتی، امنیت انرژی و مبارزه با تغییرات اقلیمی و تعمیق همکاری در گردشگری و مبادلات فرهنگی و بشردوستانه تلاش‌های مشترک انجام خواهند داد.
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان صنعت  ،   وی همچنین به اهمیت بهره‌برداری از پتانسیل کریدورهای حمل‌ونقل بین‌قاره‌ا‌ی از جمله راه‌اندازی راه‌آهن چین‌- قرقیزستان‌- ازبکستان اشاره کرد. هدف اکو بهبود توسعه و ارتقای تجارت در منطقه است. شوکت میرضیایف، رییس‌جمهوری ازبکستان، پیشنهاد برگزاری نمایشگاه صنعتی بین‌منطقه‌ای در چارچوب سازمان همکاری اقتصادی و برگزاری اولین رویداد خود را در سال ۲۰۲۴ در کشورش ارائه کرد. سازمان اکو از قدیمی‌ترین سازمان‌های همکاری اقتصادی در جهان در حال توسعه است و قدمت آن به دهه شصت میلادی برمی‌گردد. ده کشور عضو اکو با ۸ میلیون کیلومتر مربع مساحت و بیش از نیم میلیارد جمعیت تعاملات خوبی را مابین خود شکل داده‌اند. حوزه‌های حمل‌و‌نقل و ترانزیت، تجارت و انرژی سه اولویت اعضا برای همکاری در این سازمان است و ساختارهای خوبی برای همکاری در سایر حوزه‌های اقتصادی بین اعضای این سازمان شکل گرفته است. نشست‌های سران اکو فرصتی است که روسای‌جمهوری کشورهای عضو به تبادل نظر درخصوص موضوعات منطقه‌ای و تحولات بین‌المللی بپردازند. در این نشست که با حضور سران کشور‌های ایران، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان پاکستان و تاجیکستان و ترکمنستان و ترکیه برگزار می‌شود گسترش بیش از پیش همکاری‌های تجاری و اقتصادی و سرمایه‌گذاری و حمل‌ونقل و ارتباطات بشردوستانه در چارچوب اکو و تکامل فعالیت این ساختار چندجانبه بررسی خواهد شد.

شکست حصر اقتصادی نقطه قوت اکو

جایگاه بین‌المللی این سازمان رشدی فزاینده دارد، این سازمان در سال ۱۹۸۵ از سوی ایران، پاکستان و ترکیه با هدف پیشبرد همکاری‌های اقتصادی‌، فنی و فرهنگی میان کشورهای عضو تاسیس شد. فعال کردن این نهاد منطقه‌ای نقطه مقابل رویکرد کشور‌های غربی است که تضعیف سازوکارهای همگرایانه در منطقه آسیا به ویژه مشارکت ایران را دنبال می‌کند، از نقاط قوت این سازمان می‌توان به شکست حصر اقتصادی و خنثی‌سازی تحریم‌ها و توسعه تجارت منطقه‌ای اشاره داشت.
این سازمان نه‌تنها برای بهبود شرایط توسعه‌ای اقتصادی پایدار کشور‌های عضو تلاش و حذف تدریجی موانع تجاری در منطقه را پیگیری می‌کند، بلکه برای تسریع برنامه توسعه‌ای حمل‌ونقل و ارتباطات نیز فعالیت می‌کند. اهمیت این سازمان زمانی نمود بیشتری پیدا کرد که سازمان ملل در سال ۱۳۶۴ تصویب کرد که اکو یکی از اعضای ناظر سازمان ملل باشد و حتی سازمان همکاری اسلامی نیز این سازمان را به عنوان یک مقام ناظر پذیرفت. کشورهای عضو سازمان اکو در یکی از حساس‌ترین مناطق جهان با میراث تاریخی و فرهنگی کم و بیش مشترک واقع شده‌اند و این استعداد را دارند که تبدیل به یکی از قطب‌های اقتصادی جهان شوند. نگاهی وسیع به جغرافیای جهان نشان می‌دهد، تجارت درون‌منطقه‌ای در اتحادیه‌های بزرگ جهانی رشد چشمگیری داشته است.
کشورهای عضو اکو در منطقه‌ای استراتژیک قرارگرفته‌اند که دارای منابع طبیعی فراوانی نظیر منابع عظیم نفت و گاز، مواد معدنی فلزی از جمله مس، طلا، روی و ذخایر عظیمی از مواد معدنی غیرفلزی و از همه مهم‌تر نیروی انسانی یا به عبارتی سرمایه انسانی فراوان و جوان هستند که با توجه به اینکه کشورهای عضو اکو که از زمینه رشد بازار منطقه‌ای خوبی برخوردارند می‌توانند آینده توسعه صنعتی این کشورها را رقم بزنند و سرمایه ارزشمندی را در اختیار این سازمان قرار داده‌اند.
با وجود یک سازمان منطقه‌ای قدرتمند جابه‌جایی سرمایه انسانی تسهیل و فرصت‌های اقتصادی در تولید صنعتی ایجاد و سبب می‌شود تا زمینه فناوری دانش روز مشارکت‌های نوینی در سطح منطقه‌ای شکل بگیرد. با شکل‌گیری سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌ای زمینه‌های لازم برای بهره‌برداری بیشتر از منابع فراهم شده و به تناسب آن بهره‌وری سرمایه افزایش خواهد یافت و در نتیجه توسعه صنعتی حاصل از آن، توسعه و رفاه اجتماعی بیشتری برای کشورهای عضو به وجود خواهد آمد.

ایران به دنبال ارتقای سهم تجارت درون‌منطقه‌ای از ۷ به ۲۰ درصد

با توجه به اینکه ارتقای تجارت درون‌منطقه‌ای از اولویت‌های سازمان اکو است، جمهوری اسلامی ایران نیز با جدیت در پی روان‌سازی تجارت در منطقه و ارتقای سهم تجارت درون منطقه‌ای از ۷ درصد فعلی به ۲۰ درصد است. از آنجا که ایران یکی از صادرکنندگان اصلی در اکو است، لذا هرگونه روان‌سازی تجارت در اکو، دسترسی صادرکنندگان ایرانی به بازارهای منطقه را آسان‌تر و ارزان‌تر خواهد کرد، البته در مقابل نیز ایران باید آمادگی داشته باشد بازارهای خود را روی کالاهای کشورهای عضو باز کند.
همزمان با سفر رییسی به ازبکستان و شرکت در این اجلاس بررسی آخرین وضعیت تجارت ایران با اعضای اکو قابل تامل است. رییس‌جمهوری پیش از عزیمت به این سفر تصریح کرد: سفر بعدی به تاشکند به دعوت رییس‌جمهوری ازبکستان انجام می‌شود که ریاست دوره‌ای سازمان همکاری‌های اکو را به عهده دارد. رییس‌جمهوری اضافه کرد: در این‌ نشست پیوند اقتصادی بین اعضای اکو، مساله محوری است که مورد بحث ما در شانزدهم اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی خواهد بود و در این اجلاس با توجه به ظرفیت‌هایی که کشورهای عضو اکو دارند بحث‌های مهمی میان اعضا در جهت توسعه روابط انجام خواهد شد.
براساس آمار در هفت ماهه امسال ۱۴ میلیون و ۹۳۹ هزار و ۴۸۳ تن کالا به ارزش ۱۰ میلیارد و ۱۸۹ میلیون و ۹۲۳ هزار و ۱۳ دلار بین ایران و ۹ عضو سازمان اکو تبادل شد که این میزان با رشد ۱۸ درصدی در وزن و ۵/۴ درصدی در ارزش همراه بوده است.
صادرات ایران به اعضای اکو در این مدت ۱۲ میلیون و ۳۴۵ هزار و ۷۴۳ تن کالای غیرنفتی به ارزش پنج میلیارد و ۸۸۶ میلیون و ۳۴۰ هزار و ۳۴۴ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه، ۲۳ درصد در وزن و ۵/۲ درصد در ارزش افزایش داشته است و واردات کشورمان نیز با ۲ میلیون و ۵۹۳ هزار و ۷۴۱ تن به ارزش چهار میلیارد و ۳۰۳ میلیون و ۵۸۲ هزار و ۶۶۹ دلار، رشد ۲/۱ درصدی در وزن و ۳/۷ درصدی در ارزش داشته است. براساس آمارهای رسمی، تراز تجاری کشورمان با ۹ کشور عضو اکو با پیشی گرفتن صادرات به مثبت ۶/۱ میلیارد دلار رسید. سازمان همکاری اقتصادی یا به اختصار اکو، در حال حاضر ۱۰ عضو و حدود ۴۸۰ میلیون تن جمعیت دارد. اما بارها این موضوع مطرح شده که تجارت اعضای این سازمان با یکدیگر تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد. برای مثال سال گذشته شافعی رییس وقت اتاق بازرگانی ایران، در نشست مشترک با دبیرکل اکو گفته بود میزان مبادلات اقتصادی این ۱۰ کشور در جهان نزدیک به ۹۳۰ میلیارد دلار است، اما میزان تجارت درون‌گروهی آنها به ۷۰ میلیارد دلار هم نمی‌رسد. همچنین میزان همکاری‌های اقتصادی درون‌گروهی در اکو با وجود برخورداری ۱۰ کشور عضو از بخش عظیمی از سرمایه جهانی، تنها ۸ درصد است. با این حال در سند چشم‌انداز ۲۰۲۵ اکو کشورهای سازمان تعهد کرده‌اند تجارت درون‌منطقه‌ای را به دو برابر افزایش بدهند و از ۷ تا ۸ درصد کنونی به ۱۵ درصد برسانند. از جمله موانع همکاری کشورهای عضو اکو می‌توان به عملیاتی نشدن موافقتنامه‌ها، دشواری دریافت ویزا برای تجار در برخی از کشورهای عضو، مشکلات مربوط به ترانزیت از برخی از کشورهای عضو و حجم پایین سرمایه‌گذاری درون‌گروهی اشاره کرد. موافقتنامه «آکوتا» یا همان موافقتنامه تجاری اکو یکی از راهکارهای ارتقای تبادلات تجاری است که هنوز عملی نشده است. یکی از دلایل عملی نشدن آن این است که برخی کشورها هنوز با مهم‌ترین بند یعنی بند کاهش دادن میزان تعرفه‌ها در تجارت بین کشورهای سازمان موافقت نکرده‌اند.

مقاصد اصلی صادرات کالاهای ایرانی به اکو

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت درباره میزان صادرات به اعضای اکو گفته است: ترکیه با خرید ۲ میلیارد و ۷۴۹ میلیون و ۴۹۸ هزار دلار و کاهش ۱۰ درصدی، پاکستان با یک میلیارد و ۱۴۰ میلیون و ۱۴۸ هزار دلار و رشد ۶۲ درصدی و افغانستان با ۹۷۵ میلیون و ۵۲۸ هزار دلار و رشد چهار درصدی سه مقصد نخست صادرات کالاهای ایرانی در این مدت در بین اعضای اکو بودند.
جمهوری آذربایجان با خرید ۳۰۳ میلیون و ۳۱۵ هزار دلار (کاهش ۲۸ درصدی)، ترکمنستان با ۲۵۱ میلیون و ۱۳۴ هزار دلار (بدون تغییر)، ازبکستان با ۱۸۸ میلیون و ۷۱۶ هزار دلار (رشد ۲۶ درصدی)، تاجیکستان با ۱۳۳ میلیون و ۲۴۵ هزار دلار (رشد ۷۷ درصدی)، قزاقستان با ۱۰۴ میلیون و ۴۱۲ هزار دلار (رشد ۱۲ درصدی) و قرقیزستان با ۴۰ میلیون و ۳۴۵ هزار دلار (رشد ۲۰ درصدی)، در رتبه‌های بعدی صادرات کالاهای ایرانی در بین اعضای سازمان اکو قرار دارند.
به گفته مدیرکل دفتر همکاری‌های اقتصادی چندجانبه و بین‌المللی وزارت خارجه‌، جمهوری اسلامی ایران ریاست اکو در سال ۲۰۲۴ را برعهده خواهد داشت و ارتقای تجارت درون‌منطقه‌ای را به عنوان شعار خود در سال ۲۰۲۴ برگزیده است.

موافقتنامه تجاری اکو اصلاح می‌شود

معاون ارتقای کسب‌و‌کارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه برای توسعه همکاری‌ها بین کشورهای عضو اکو، طی دو دهه قبل درباره موافقتنامه تجاری اکو (اکوتا) مذاکره شد، اما بعد از آن ساختار تعرفه‌ای و تولیدی کشورها تحولات اساسی تجربه کرد، گفت که در آخرین اجلاس شورای همکاری اکو توافق شده که متن موافقتنامه اصلاح شود. محمدصادق قنادزاده معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران اظهار کرد: مهم‌ترین موافقتنامه، موافقتنامه تجاری اکو (اکوتا) است که طی دو دهه قبل درباره آن مذاکره شد، اما بعد از آن ساختار تعرفه‌ای و تولیدی کشورها تحولات اساسی تجربه کرد. به گفته وی از جمله این تحولات این بود که ترکیه آزادسازی‌های تعرفه‌ای اساسی انجام داده است. افغانستان و تاجیکستان به سازمان WTO پیوستند و آزادسازی‌های اساسی تجاری را اجرا کردند. بر این اساس این سه کشور دارای ساختار حمایت تعرفه‌ای بسیار سبکی هستند. در مقابل حمایت‌های تعرفه‌ای ایران افزایش قابل‌توجهی داشته است. قناد‌زاده در پایان تاکید کرد که در آخرین اجلاس شورای همکاری اکوتا توافق شده که متن موافقتنامه اصلاح شود.

تجارت ۲۴۰ میلیون دلاری ایران و ازبکستان در ۷ ماه

ارزش تجارت ایران و ازبکستان در ۷ ماه از سال جاری به ۲۴۰ میلیون دلار رسید. آمار رسمی گمرک نشان می‌دهد در ۷ ماهه سال جاری ۲۷۹ هزار و ۷۷۵ تن کالا از ایران به ارزش ۱۸۹ میلیون دلار به ازبکستان صادر شده است، همچنین در این مدت ۳۴ هزار و ۵۵۹ تن کالا از ازبکستان به مقصد ایران و به ارزش ۵۱ میلیون دلار وارد شده است؛ بنابراین حجم تجارت ایران و ازبکستان در ۷ ماهه سال جاری به ۲۴۰ میلیون دلار رسیده است. در سال گذشته در مجموع ۲۱۴ هزار و ۳۰۰ تن کالا به ارزش ۱۵۰ میلیون دلار از ایران به ازبکستان صادر شده بود و در همین مدت ۱۹ هزار و ۷۰۲ تن کالا از ازبکستان به ایران وارد شده بود که ۴۴ میلیون دلار صرف واردات آن شده بود.
۵ قلم اول کالا‌های صادراتی ایران به ازبکستان شامل کامپاند، پلی‌اتیلن ویژه روکش سیم و کابل، پلی‌اتیلن گرید فیلم، پلی‌اتیلن خطی، پسته با پوست تازه یا خشک و هیدرو اکسید سدیم جامد بوده است. همچنین ۵ قلم اول کالا‌های وارداتی ایران از ازبکستان شامل نخ یک‌لا از الیاف شانه‌زده، جو به استثنای بذر، کلروپتاسیم، لوبیا چیتی و نخ از پنبه برای دوخت بوده است.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع