اتوماسیون رباتیک، ترسیم فضای تولید آینده

به نظر می رسد گسترش روند به کار گیری ربات ها در خطوط تولید صنعتی برای اقشاری نظیر کارگران معمولی و حتی حرفه ای نیز به یک نگرانی تبدیل شده است. در سال ۲۰۱۴ شرکت Mcafee پیش بینی کرد که سیستم های تولیدی جدید برگرفته از هوش مصنوعی وظایف سنتی حسابداران، کارکنان بانک ها و مراکز ثبتی را نیز بر عهده خواهند گرفت. در این میان بین کارشناسان بر سرآینده اتوماسیون تولید اختلافاتی وجود دارد. برخی اعتقاد دارند گسترش به کارگیری سیستم های رباتیک در تولید محصولات و ارائه خدمات باعث افزایش سرعت و بازده خواهد شد و در مقابل هزینه ها را کاهش خواهد داد. در طرف مقابل عده ای عقیده دارند پروسه جایگزینی ربات ها با نیروی کار انسانی سبب پیامد هایی منفی مانند افزایش نرخ بیکاری می شود که در ادامه تبعات خود را خواهد داشت.
مطالعات اخیر در مورد اتوماسیون عمدتا بر رابطه بین اتوماسیون و اشتغال متمرکز شده است. با این حال، در سال های اخیر چندین مقاله تجربی که رابطه بین ربات های صنعتی و عملکرد تولید را بررسی کردند به این نتیجه رسیدند که پذیرش ربات های صنعتی چه به صورت سخت افزاری و چه نرم افزاری باعث افزایش بهره وری صنایع در دهه اخیر شده است.
در سال های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ پژوهشگرانی نظیر بالتزمن و دامز بر روی تاثیرات اتوماسیون بر افزایش بهره وری کارخانجات مطالعاتی را انجام دادند..بنا به اعتقاد این پژوهشگران مدرکی دال بر تاثیر اتوماسیون بر بهره وری صنایع وجود نداشت.
هرچند درآن سال ها شاهد رشد خیره کننده امروزی سیستم های خودکار و افزایش دامنه نفوذ شان در صنایع نبودیم. اما پژوهشگرانی نظیر بارتل از سال ۲۰۰۷ و با مطالعه روند رشد خطوط اتوماسیون در کارخانجات از ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ اعلام کردند که استفاده از فناوری در خطوط تولید و کارخانجات آمریکایی سبب بهبود بهره وری تولید شده است.

دریچه ای نوین به تولید صنعتی
بررسی های کارشناسی حاکی از آن است که تا سال ۲۰۰۵ سرمایه گذاری روی استفاده از سیستم های رباتیک در خطوط تولید رقمی بین ۱۰ درصد از منابع کارخانجات را شامل می شد و نیمی از شرکت ها تا سال ۲۰۱۰ تا حد زیادی به فرآیند های تولید دستی متکی بودند. اما به مرور زمان و افزایش تنوع خدمات شرکت های فعال در زمینه ارائه راهکار های فناوری رباتیک و اتوماسیون در تولید، روند بهره گیری از این سیستم ها به جای کارگران انسانی نیز در بین صنایع بزرگ و متوسط سیر صعودی داشته است.

در سال ۲۰۱۹ سعی شد مطالعات جدیدی در زمینه تاثیرات اتوماسیون بر صنایع انجام شود. محققانی نظیرSorensen سعی کردند از دیدگاهی تازه به پدیده گسترش اتوماسیون نگاه بیندازند. در این تحقیق که بر روی صنایع کشور دانمارک انجام گرفت سعی شد تا مواردی مانند سرمایه گذاری بر روی یکپارچه سازی تولید و اتوماتیک سازی تولید محصول تا روند های سازمانی و کارگاهی مورد توجه باشند و به این نتیجه رسیده شد فرآیند های اتوماسیون در تولید و جای گیری کارگران رباتیک به جای انسان لزوما با معیار های استاندارد و سنتی تحلیلی قابل بیان نیستند.
با توجه به روند تغییرات نحوه تولید درشرکت ها ، سوالی که مطرح می شود این است که چه عواملی سرمایه گذاری در اتوماسیون توسط شرکت ها را تسریع می کند؟
به نظر می رسد جواب این سوال را باید در افزایش رقابت های تجاری و نیاز به ارائه خدمات در اسرع وقت در سطح جهانی یافت . یکی از نمونه های بارز این موضوع کشور چین بعد از پیوستن اش به سازمان تجارت جهانی است. به نظر می رسد بین شدت رقابت در به دست آوردن سهم از بازار و پذیرش فناوری های رباتیک صنعتی و اتوماسیون رابطه وجود دارد. افزایش صادرات چین به جهان باعث افزایش سرمایه گذاری در حوزه اتوماسیون شده است که این فرضیه را پشتیبانی می کند. بنگاه های چینی در کنار ارائه نیروی کار ارزان و ماهر قدرت ارائه محصول بسیار بالایی دارند موضوعی که از منظر رقبا یک تهدید به شمار می رود و این کشور ها را برای افزایش توان رقابت حداقل در حوزه تولید و توزیع با قیمت رقابتی با چین بیش از پیش به سمت استفاده از اتوماسیون و سیستم های خودکار به جای انسان سوق می دهد. این موضوع همچنین در افزایش استفاده از نوآوری در زمینه بهینه سازی و توسعه صنایع نیز موثر است. هزینه هایی نظیر حقوق، بیمه، هزینه های حمل و نقل و آموزش نیروی کار در کنار محدودیت ساعات کاری جزو مواردی است که در بازار رقابتی امروزی باعث روند روبه رشد به کارگیری اتوماسیون به جای انسان شده است.
به طور کلی اگرچه عواملی نظیر رقابت های تولید درسال های گذشته باعث افزایش جایگزینی ماشین به جای انسان شده اند با این حال پدیده های دیگری نیز دخیل هستند. از جمله بروز بحران هایی نظیر پاندمی کرونا در سطح جهانی و افزایش قوانین سفت و سخت فاصله گذاری اجتماعی و در عین حال نیاز به متوقف نشدن تولید و خدمات رسانی نقش استفاده از کارگران رباتیک به جای انسان را بیش از پیش برای کارفرمایان و پیمانکاران روشن ساخت. موضوع جای گیری ربات به جای انسان در فرآیند های ارائه یک محصول یا خدمات موضوعی چند بعدی است که ابعاد زندگی اجتماعی را نیز در طولانی مدت دستخوش تغییرات می سازد. جهان امروزی به سمت بهره گیری از ماشین به جای انسان پیش می رود. ماشین هایی که می توانند بدون توقف ساعت ها کار کنند و در دسترسی به کالا و خدمات خصوصا در حوزه هایی نظیر تولید و توزیع محصولات پزشکی و درمانی در کشورهای آفریقایی و کمتر توسعه یافته نقش بسیار مثبتی داشته باشند. از طرفی جایگیری مشاغلی که به طور سنتی توسط نیروی کار انسانی انجام می شوند به مرور باعث بازنشستگی و بیکاری کارگران خواهد شد که در این صورت باید برنامه هایی برای این موضوع توسط دولت ها اندیشیده شود.

(ح)