آموزش بورس صفر تا صد (رایگان)

تفاوت دیگر کارگزاری‌ها، باشگاه مشتریان کارگزاری است. کارگزاری‌ها تلاش می‌کنند برای جلب رضایت مشتریان خود خدماتی را در باشگاه مشتریان ارائه کنند. به‌عنوان مثال برخی از کارگزاری‌ها از ارائه تخفیف در کارمزدهای معاملاتی استفاده می‌کنند یا کارگزاری‌هایی که مدیریت صندوق سرمایه‌گذاری را بر عهده دارند، تخفیف‌هایی را برای خرید واحدهای این صندوق از طریق پلتفرم خود لحاظ می‌کنند.

مکانیزم اعتباردهی تعدادی از کارگزاری‌ها مبتنی بر باشگاه مشتریان است، بنابراین اگر می‌خواهید از اعتبار در بازار سهام استفاده کنید، توجه به این نکته برای شما از درجه‌ی اهمیت بیشتری برخوردار است.

آموزش بورس و نحوه دریافت کد بورسی

پس از انتخاب یک کارگزاری می‌توانید رویه‌ی دریافت کد بورسی خود را آغاز کنید. امروزه بیشتر کارگزاری‌ها امکان ثبت‌نام و همچنین احراز هویت آنلاین را فراهم کرده‌اند، برخی نیز حتی به‌صورت مستقیم ثبت‌نام در سامانه سجام را نیز انجام می‌دهند و شما به ثبت‌نام جداگانه و احراز هویت در سامانه‌ی سجام نیاز ندارید و تمام این رویه از طریق سامانه‌ی ثبت‌نام خود کارگزاری انجام می‌شود.

سامانه‌ی سجام سامانه‌ای است که سازمان بورس طراحی کرده و تمامی فعالان بازار سرمایه باید در این سامانه ثبت‌نام کنند، سپس سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ممکن خواهد بود. امکاناتی در این سامانه برای سرمایه‌گذاران فراهم شده است، از جمله دریافت راحت‌تر سود تقسیمی سهام، بررسی روزانه‌ی سبد دارایی و… اشاره کرد.

اگر کارگزاری مدنظر شما امکان ثبت‌نام به‌صورت مستقیم در این سامانه را نداشت، با مراجعه به وبسایت www.sejam.ir می‌توانید ثبت‌نام خود را انجام دهید. برای ثبت‌نام در سجام به تصاویر مدارک هویتی، شماره حساب و شماره تلفن به نام فرد ثبت‌‌نامی نیاز است.

پس از ثبت‌نام در سامانه‌ی سجام با مراجعه به سایت کارگزاری با وارد کردن شماره تلفن خود، کدی را از سامانه‌ی سجام دریافت کرده که به کارگزاری یا نهاد مالی موردنظر اجازه می‌دهد تا به اطلاعات شما در سامانه دسترسی داشته باشد.

توجه کنید پس از این مرحله، شما تمام اطلاعاتی را که در سامانه‌ی سجام وارد کرده‌اید، دوباره می‌توانید بررسی کنید و اگر مغایرتی وجود داشت با مراجعه به سامانه‌ی سجام می‌توانید آن را ویرایش کرده و مغایرت را رفع کنید.

توجه کنید که اگر قصد دریافت کد بورس کالا را دارید روند کار تقریباً مشابه است؛ ولی شما علاوه بر افتتاح حساب در کارگزاری باید بسته به بازاری که قصد حضور در آن را دارید، حساب در اختیار یا حساب وکالتی به کارگزار معرفی کنید.

آموزش بورس و نقش و کارکرد نهادهای مرتبط با بورس

در ادامه‌ی مقاله آموزش بورس ما نهادهای مرتبط با بورس اوراق بهادار را به صورت مختصر بررسی خواهیم کرد.

نهادهای فعال در بازار سرمایه شامل:

۱- کارگزاری‌ها
۲- بازارگردانان
۳- مشاوران سرمایه‌گذاری
۴- موسسه‌های رتبه‌بندی
۵- صندوق‌های سرمایه‌گذاری
۶- شرکت‌های سرمایه‌گذاری
۷- شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی
۸- شرکت‌های تامین سرمایه
۹- صندوق‌های بازنشستگی

می‌باشند

کارگزارای‌های بورس

برای فعالیت در بازار بورس و فرابورس، باید ابتدا با کارگزارای‌های بورس آشنا شوید. در واقع این شرکت‌ها واسط بین معامله‌گران هستند. فرایند عضویت در بورس را در این شرکت‌ها انجام می‌شود و اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آن‌ها معامله می‌کنند، همچنین از معاملاتی که معامله‌گران انجام می‌دهند کارمزد گرفته می‌شود.

کارگزاری نهادی است که به‌نوعی واسطه‌ی میان فروشندگان و خریداران اوراق بهادار هستند و منبع اصلی درآمدی آن‌ها به طور عمده از محل کارمزد معاملات است.

برخی از کارگزاری‌ها خدماتی جانبی مانند، دوره‌های آموزشی، بسته‌های تحلیلی و … را به مشتریان خود ارائه می‌کنند. از دیگر خدماتی که مشتریان به آن توجه ویژه‌ای دارند، بسته‌های اعتباری است.

بازارگردان‌ها

این شرکت‌ها تلاش می‌کنند از ایجاد نوسانات قیمتی شدید جلوگیری شود. هنگامی که قیمت سهام یک شرکت براساس اخبار اقتصادی در نوسان است، این شرکت‌ها مطابق وظیفه‌شان اطلاعات شرکت و شرایط را بررسی می‌کنند و برای رساندن سهام به قیمتی مناسب اقدام می‌کنند.بازارگردانی طبق قانون به این شکل تعریف می‌شود: «فعالیت‌های بازارگردان طبق قانون با هدف تنظیم عرضه‌وتقاضا، تحدید دامنه نوسان قیمت و افزایش نقدپذیری ورقه بهادار انجام می‌شود.» به این شکل نیز تعریف شده است: «بازارگردان کارگزار/معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه‌وتقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنۀ نوسان قیمت آن، به دادوستد آن اوراق می‌پردازد.

تلاش بازارگردان کنترل عرضه و تقاضا و در نتیجه کنترل قیمت است. این نوع از شرکت‌ها یا صندوق‌ها بخش زیادی از سهام را در اختیار دارند و با استفاده از آن می‌توانند عرضه‌وتقاضا را کنترل و از هیجانات بکاهند. عملکرد بازارگردان در شرایط هیجانی، نمود بیشتری دارد.

اصلی‌ترین اثر فعالیت بازارگردان، افزایش نقدپذیری و عمق بازار است که فواید زیادی را به‌خصوص برای سرمایه‌گذاران خرد در پی خواهد داشت.

فعالیت بازارگردانی، بالقوه به‌دلیل کسب سود نیست؛ ولی اصلی‌ترین سود ایجادشده برای آن‌ها در زمان معامله‌ی اختلاف قیمت خریدوفروش سهام است.

طبق ماده‌ی ۶ قانون سازمان بورس، بازارگردان‌ها موظف‌اند فعالیت بازارگردانی اوراق بهادار را در کد بازارگردانی انجام دهند. برای انتقال اوراق به کد بازارگردانی، باید فرمی را تکمیل کنند که به تأیید مالک یا مالکان ورقه‌ی بهادار رسیده است و به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تحویل دهند تا تعداد اوراق به کد بازارگردان منتقل شود. پس از آن باید به بازارگردان برای انجام معاملات، ایستگاه معاملاتی اختصاص یابد. بازارگردان‌ها موظف‌اند در مقاطع سه‌ماهه تمامی معاملات ورقه‌ی بهادار، دریافت‌ها، پرداخت‌ها، هزینه‌ها و درآمدهای مرتبط با بازارگردانی را در سرفصل حساب‌های جداگانه ثبت کنند و به سازمان بورس و اوراق بهادار اطلاع دهند.

شرکت‌های مشاوره‌ سرمایه‌گذاری

این شرکت‌ها را به‌عنوان شخصیت‌های حقوقی می‌شناسند که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازار سرمایه ایران در نظر گرفته می‌شوند. تمامی افراد می‌توانند به‌راحتی از اطلاعات پردازش‌شده‌ی این شرکت‌ها برای تصمیم‌گیری درباره‌ی سرمایه‌گذاری‌های خود استفاده کنند. این شرکت‌ها، شرکت‌های مختلف بورسی را بررسی کرده و به افراد، سازمان‌ها و نهادها مشاوره می‌دهند.

مؤسسه‌های رتبه‌بندی

این مؤسسه‌ها با دانش تخصصی خود به رتبه‌بندی بازار سرمایه‌ی ایران می‌پردازند. موسسه‌های رتبه‌بندی با سنجش میزان ریسک اوراق بهادار به رتبه‌بندی آن‌ها می‌پردازند که به سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و قانون‌گذاران در تصمیم‌گیری‌هایشان کمک می‌کند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورس

افرادی که دانش کافی برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس را ندارند، سرمایه‌گذاری‌های خود را توسط این صندوق‌ها انجام می‌دهند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌جای افراد مبتدی سرمایه‌گذاری می‌کنند. افرادی که ریسک‌پذیر نیستند نیز توسط این صندوق‌ها در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ چرا که از پیچیدگی‌های انجام این کار رها می‌شوند.

اکنون شما با مطالعه مقاله جامع آموزش بورس می‌دانید که در صورت ریسک‌پذیر نبودن این نوع صندوق‌ها می‌تواند برای شما مناسب باشد.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک‌اند.

این صندوق‌ها نقشی کلیدی به‌عنوان واسطه‌ی مالی بازی می‌کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، منابع حاصل از فروش واحدهای سرمایه‌گذاری را در تشکیل سبدی از دارایی‌ها (عمدتاً اوراق بهادار) استفاده می‌کنند.

صندوق‌ها با تجمیع سرمایه‌های خرد در تأمین مالی نهادهای نیازمند وجوه نقشی پررنگ دارند، همچنین می‌توانند با حضور در بازار ثانویه به افزایش کارایی بازارها کمک کنند.

رشد روزافزون صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به حرفه‌ای‌ترشدن فضای سرمایه‌گذاری منجر شده است و همچنین شرایط را برای توسعه ابزاری‌های مالی گوناگون هموار ساخته است.

شرکت‌های سبدگردان

بر اساس قانون بازار اوراق بهادار، سبدگردان شخصیتی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع، به خریدوفروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد.

یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، استفاده از خدمات شرکت‌های سبدگردانی است. عموماً افرادی که سرمایه‌ی فراوانی دارند و خواهان مدیریت سبد به‌صورت شخصی‌سازی‌شده هستند، به‌جای استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری از خدمات سبدگردانی استفاده می‌کنند.

قراردادهای سبدگردانی عموماً یک ساله هستند و کارمزد و شرایط مالی قراردادها، انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به صندوق‌ها دارد.

شرکت‌های پردازش اطلاعات

برای اینکه سرمایه‌گذاران بتوانند درباره‌ی سهام شرکت‌ها و خریدوفروش آن تصمیم درستی بگیرند، به اطلاعات به‌روز نیاز دارند. بنابراین شرکت‌های پردازش اطلاعات با تحلیلی که از بازار بورس ارائه می‌کنند به سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری درباره‌ی سهامشان کمک می‌کنند.

شرکت‌های تامین سرمایه

شرکتی است که به‌عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و عموم سرمایه‌گذاران فعالیت می‌کند و می‌تواند فعالیت‌های کارگزاری، معامله‌گری، بازارگردانی، مشاوره، سبدگردانی، پذیره‌نویسی، تعهد پذیره‌نویسی و فعالیت‌های مشابه را با اخذ مجوز از «سازمان بورس» انجام دهد.

این شرکت‌ها یک واسطه‌ی مهم در بازار شناخته می‌شوند که برای آموزش بورس باید با آن‌ها به خوبی آشنا شوید.یک شرکت تأمین سرمایه تلاش می‌کند تا منابع مالی لازم برای بنگاه‌های اقتصادی را با به کارگیری بهترین روش جمع‌آوری کند.

این دسته از شرکت‌‌ها عمدتاً در حوزه‌ی پذیره‌نویسی و انتشار اوراق بهادار یا افزایش سرمایه فعال هستند. آن‌ها مشاوره‌هایی را در زمینه‌ی ساختار مالی شرکت‌ها و شیوه‌ی بهینه‌ی تأمین مالی را ارائه می‌دهند.

آموزش بورس صفر تا صد

وضعیت‌های مختلف یک نماد

ممکن است برای شما هم اتفاق افتاده باشد هنگامی که قصد خرید یا فروش نمادی را دارید؛ اما امکان معامله وجود ندارد، با اینکه هنوز زمان معاملات به پایان نرسیده است! در بورس و فرابورس نمادها وضعیت‌های متفاوتی دارند.

برای اطلاع از تغییر وضعیت‌ها شما می‌توانید به قسمت پیام ناظر در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مراجعه کنید. ناظر اطلاعات کافی از علل ممنوع و ممنوع – متوقف شدن سهام را در این قسمت اعلام می‌کند. وضعیت نمادهای بورسی به هفت دسته تقسیم می‌شود:

مجاز

امکان معامله‌ی سهام به‌صورت عادی برای همه وجود دارد.

ممنوع

در این وضعیت شما امکان معامله‌ی سهام را ندارید علاوه بر آن ارسال سفارش نیز میسر نیست. وضعیت ممنوع یک وضعیت موقت است که تا پایان ساعت معامله به وضعیت مجاز تغییر خواهد کرد. اگر به هر دلیل، وضعیت ممنوعه ادامه‌دار شود احتمالاً به حالت ممنوع – متوقف تغییر خواهد کرد.

مجاز – محفوظ

یک مرحله پیش از مرحله‌ی مجاز است و به معنای بازگشایی نماد بورسی است. در این وضعیت معامله‌گران می‌توانند ثبت سفارش کنند؛ ولی معامله صورت نمی‌گیرد. سفارش‌ها به قصد تعیین قیمت سهام انجام می‌گیرد.

ممنوع – متوقف

وضعیت دیگری که در بازار به دفعات می‌توانیم مشاهده کنیم وضعیت ممنوع – متوقف است. در این وضعیت به مانند وضعیت ممنوع، معاملات سهام متوقف و امکان ارسال سفارش نیز وجود ندارد. وضعیت ممنوع – متوقف بر خلاف وضعیت ممنوع یک وضعیت موقتی نیست و حتی ممکن است نماد برای یک یا چند سال متوقف بماند.

مجاز – متوقف

مرحله‌ی پیش از وضعیت مجاز – محفوظ است. در این وضعیت نیز امکان ثبت سفارش وجود ندارد.

ممنوع – محفوظ

پیش از تغییر وضعیت نماد به وضعیت مجاز، سهام در حالت ممنوع – محفوظ قرار می‌گیرد، وضعیت بین چند ثانیه یا چند دقیقه بیشتر به‌طول نمی‌انجامد. توجه داشته باشید در این وضعیت نیز امکان ثبت سفارش وجود ندارد.

مجاز – مسدود

در این وضعیت نیز بنا بر دلایل رخ داده، به‌صورت موقت امکان ثبت سفارش وجود ندارد.

دلایل توقف نمادهای معاملاتی

در ادامه مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد به دلایل توقف نمادهای معاملاتی می‌پردازیم.

از عوامل دیگری که ممکن است بر نقدینگی سهام اثر منفی بگذارد، ریسک توقف یا تعلیق نماد است. گاهی ممکن است که نماد برای چندین ماه تعلیق شود و امکان معامله نداشته باشد. اگر فعال بازار اختیار معامله باشید، این ریسک شما را خیلی بیشتر می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد.

از جمله دلایلی که منجر به توقف (ممنوعیت معامله‌ی سهام حداکثر به مدت پنج روز کاری) یا تعلیق نماد (توقف نماد بیش از پنج روز کاری) می‌شود به شرح زیر است:

۱- قبل از برگزاری مجمع عمومی سالیانه:

یک روز کاری پیش از برگزاری مجمع عمومی، نماد مدنظر متوقف شده و حداکثر دو روز کاری بعد از افشای تصمیمات مجمع، نماد بازگشایی خواهد شد.

۲- پیش از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده:

مانند مجمع عمومی عادی در این شرایط نیز نماد یک روز کاری قبل از مجمع متوقف شده و حداکثر دو روز کاری بعد از افشای تصمیمات بازگشایی می‌شود.

۳- افشای اطلاعات بااهمیت گروه الف یا ب:

اگر افشای اطلاعات از نوع الف باشد، پس از افشا به‌صورت خودکار نماد متوقف و در روز کاری بعد امکان معامله پیدا خواهد کرد.
اگر افشا از نوع ب باشد:
گر افشای اطلاعات بااهمیت تا ۹۰ دقیقه قبل از پایان جلسه‌ی معاملاتی ارسال شود، نماد به‌صورت خودکار برای ۶۰ دقیقه متوقف می‌شود و سپس بازگشایی می‌شود.
اگر افشای اطلاعات بااهمیت در ۹۰ دقیقه‌ی پایانی جلسه‌ی معاملاتی ارسال شود، نماد به‌طور خودکار متوقف شده و در جلسه‌‎ی معاملاتی بعد، بازگشایی می‌شود.
در صورتی که اطلاعات بااهمیت در ساعات خارج از بازار منتشر شود، نماد در ۹۰ دقیقه‌ی ابتدایی جلسه‌ی معاملاتی بعد بازگشایی خواهد شد.

۴- نوسان بیش از ۲۰درصد یا بیش از ۵۰درصد:

در صورتی که قیمت پایانی نماد معاملاتی در پنج روز متوالی با دامنه‌ی نوسان عادی بیش از ۲۰درصد افزایش یا کاهش یابد، در اولین زمان ممکن نماد به مدت ۶۰ دقیقه در وضعیت سفارش‌گیری قرار گرفته و سپس معاملات از سر گرفته می‌شود.
اگر قیمت پایانی در پانزده روز کاری متوالی بیش از ۵۰درصد افزایش یا کاهش یابد، در اولین فرصت نماد معاملاتی متوقف شده و ناشر باید کنفرانس اطلاع‌رسانی برگزار کرده و حداکثر دو روز کاری پس از برگزاری کنفرانس باید اطلاعات آن‌ را افشا کند.

مدیریت ریسک توقف نماد

متأسفانه ابزار مناسبی برای پوشش این ریسک وجود ندارد؛ اما اگر تمایلی به پذیرش این ریسک ندارید یا قصد دارید بخشی از سبد سرمایه‌گذاری خود را از معرض این ریسک خارج کنید، می‌توانید از صندوق‌های سرمایه‌گذاری معامله‌پذیر (ETF) استفاده کنید.

این ابزار سرمایه‌گذاری عموماً از حجم معامله‌ی مناسبی برخوردار است و همچنین دامنه‌ی نوسان بیشتری نیز دارند (در گذشته، دامنه‌ی نوسان صندوق‌ها نامحدود بود؛ ولی با تصمیم تنظیم‌گر، محدودیت دامنه‌ی نوسان برای ETFها نیز برقرار شد)؛ بنابراین علاوه بر مزایای ذکرشده بر ETFها یکی دیگر از امتیاز آن‌ها کم‌بودن ریسک نقدینگی است.

آشنایی با نقش و کارکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری

سرمایه‌گذاری مانند بسیاری از فعالیت‌ها به تخصص، دانش و زمان کافی نیازمند است. افراد بسیاری تمایل دارند تا در بازار سرمایه حضور پیدا کرده و از ابزارهای موجود در این بازار کسب سود کنند؛ اما  برای حضور در بازار سرمایه باید دانش کافی در حوزه‌های متفاوتی داشت.

این طبیعی است که همه‌ی افراد زمان یا توانایی کافی برای آموزش بورس را نداشته باشند؛ اما آیا حضور مستقیم تنها مسیر فعالیت در این بازار است؟ در بازارهای سرمایه ابزارهای گوناگونی برای حضور غیرمستقیم در اختیار داریم، به‌عنوان نمونه می‌توان به شرکت‌های سبدگردانی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و… اشاره کرد.

آیا استفاده از روش‌های غیرمستقیم مانند سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختص افراد غیرحرفه‌ای است یا افراد حرفه‌ای هم می‌توانند از این ابزارها برای کسب سود کنند؟

توصیه به افراد غیرحرفه‌ای یا افرادی که زمان کافی در اختیار ندارند این است که از صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرده یا اگر سرمایه‌ی بیشتری دارند، از سبدگردان‌ها استفاده کنند؛ اما افراد حرفه‌ای نیز معمولاً برای مدیریت ریسک، بخشی از سرمایه‌ی خود را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، قرار می‌دهند.

اولین صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران در دهه‌ی هشتاد پذیره‌نویسی شدند و به‌عنوان یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مورد استفاده قرار گرفتند.

صندوق‌های درآمد ثابت

برای آموزش بورس مهم است که اولین دسته از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت هستند و ماهیتی تقریباً مشابه سپرده‌گذاری در بانک را دارند را بشناسید؛ اما به‌علت امکان سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت و خرید سهام تا سقف مشخص، بازدهی بیشتری نسبت به سپرده‌گذاری در بانک را برای سرمایه‌گذارها ایجاد می‌کنند.

به‌طور کلی دو نوع صندوق درآمد ثابت وجود دارد: صندوق‌های نوع اول و دوم که تفاوت آن‌ها در وزن سهام در سبد دارایی‌های آن‌هاست. بسته به هدف سرمایه‌گذاری، می‌توانید در هر کدام از این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنید. لازم به ذکر است برای سرمایه‌گذاری در هر نوع صندوقی نیازمند احراز هویت در سامانه‌ی سجام هستید.

صندوق‌های مختلط

نوع دیگر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در مقاله آموزش بورس به آن می‌پردازیم، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط هستند که برای افراد نسبتاً ریسک‌گریز مناسب می‌باشند. به‌طور کلی تفاوت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در نوع چینش سبد دارایی‌های آن‌هاست.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط ۴۰ الی ۶۰ درصد دارایی‌های خود را در سهام و ۴۰ تا ۶۰ درصد دیگر دارایی‌های خود را در اوراق با درآمد ثابت یا سپرده‌ی بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند. این نوع از صندوق‌ها به شما کمک می‌کنند تا با ریسک کمتری امکان کسب بازدهی از بازار سهام را نیز داشته باشید.

ریسک این صندوق‌ها از صندوق‌های درآمد ثابت بیشتر و از صندوق‌های سهامی کمتر است.

صندوق‌های تضمین اصل سرمایه

یکی دیگر از انواع صندوق‌های مختلط که به‌تازگی در بازار سرمایه‌ی ایران معرفی شده است، صندوق‌های تضمین اصل سرمایه است و آشنایی با این صندوق‌ها در آموزش بورس ضرروی است. این نوع صندوق‌ها دو نوع واحد ممتاز و واحد عادی دارند که اصل سرمایه‌ی واحدهای عادی، تضمین شده است.

مکانیزم تضمین سرمایه در صندوق‌ها متفاوت است و شما برای اطلاع از این موضوع باید امیدنامه‌ی صندوق را به‌دقت مطالعه کرده و در صورت وجود ابهام با صندوق برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید. این نوع صندوق‌ها برای افراد ریسک‌گریزی مناسب خواهد بود که به سرمایه‌گذاری در بازار سهام علاقه‌مند هستند.

از طرف دیگر، واحدهای ممتاز این صندوق‌ها ریسک بیشتری دارند و علت آن این است که تضمین اصل سرمایه‌ی واحدهای عادی توسط واحدهای ممتاز صورت می‌گیرد و در نتیجه در صورت کاهش ارزش دارایی‌های صندوق واحدهای ممتاز ضرر بیشتری را متحمل می‌شوند.

صندوق‌های سهامی

نوع دیگری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی‌اند که در آموزش بورس بخش مهمی می‌باشند. بخش عمده‌ای از دارایی این نوع صندوق‌ها در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. ریسک این نوع صندوق‌ها از سایر انواع صندوق‌ها بیشتر است؛ اما افرادی به سراغ سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها می‌روند که به حضور مستقیم در بازار سهام تمایلی ندارند.

صندوق‌های سهامی به‌علت نقدپذیرتر بودنجذابیت بیشتری را برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران نسبت به خرید مستقیم سهام دارند. ریسک نقدینگیاز مهم‌ترین ریسک‌هایی است که سرمایه‌گذاران باید با توجه به احتمال بسته شدن نمادهای معاملاتی به‌دلایل مختلف، تشکیل صف هنگام معامله و … که منجر به کاهش نقدپذیری سهام نسبت به صندوق‌های قابل معامله می‌شود، به آن توجه بیشتری کنند.

صندوق‌های اهرمی

اگر از جمله افرادی هستید که قصد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی را دارید؛ ولی از طرفی مایل هستید تا از امکانات اعتباردهی نیز استفاده کنید، احتمالاً صندوق‌های اهرمی انتخاب مناسبی برای شما خواهد بود. صندوق‌های اهرمی نیز مانند صندوق‌های تضمین اصل سرمایه، دو نوع واحد ممتاز و واحد عادی دارند.

واحدهای عادی تضمین سود دارند و این تضمین توسط سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز صورت گرفته است. در ازای تحمل این ریسک توسط واحدهای ممتاز درصورت ایجاد بازدهی، بخش عمده‌ای از سود به واحدهای ممتاز می‌رسد و این مکانیزم منجر می‌شود که ریسک واحدهای ممتاز بالاتر رفته و از طرفی امکان کسب سودِ به‌مراتب بیشتر از کلیت بازار برای سرمایه‌گذاران فراهم شود.

بخش مهم دیگر در مقاله آموزش بورس سرمایه‌گذاران می‌باشند که باید به عوامل بسیاری برای انتخاب یک صندوق سرمایه‌گذاری مناسب توجه کنند. اولین قدم برای انتخاب، توجه به مدیر صندوق و همچنین بازارگردانی صندوق است.در مرحله‌ی دوم، بررسی پیشینه‌ی صندوق و سایر صندوق‌های تحت مدیریت مدیر صندوق قرار دارد.

قدم بعدی بررسی و تحلیل سبد سرمایه‌گذاری صندوق در طول زمان است. در هنگام بررسی سبد صندوق می‌توان به نکاتی مثل فعالیت در بازار اختیار معامله، آتی، میزان توجه مدیران صندوق به صنایع مختلف، بررسی میزان ریسک، تمرکز صندوق، عملکرد صندوق در دوره‌های رونق و رکود بازار، تحلیل و بررسی ارزش دارایی‌های صندوق و… توجه کرد.

آموزش بورس – بخش ۵ – ارکان بازار سرمایه

در بازارهای مالی، دارایی‌های مالی مانند سهام، اوراق خزانه و … خرید و فروش می‌شوند. منابع مالی در این بازارها از افراد دارای وجوه مازاد به افرادی که نیازمند وجوه هستند منتقل می‌شود. این بازارها نقش واسطه را ایفا می‌کنند و سرمایه‌گذارها را به سرمایه‌پذیرها متصل می‌کنند.

معمولاً بازارهای مالی را با توجه به سررسید دارایی‌های معامله‌پذیر در آن‌ها، به دو دسته‌ی بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌کنند.

بازارهایی که جریان وجوه را در کوتاه‌مدت تسهیل می‌کنند، بازارهای پول نام دارند و در مقابل بازارهایی که در آن دارایی‌ها با سررسید بیش از یک سال یا حتی مادام‌العمر (مثل سهام) مبادله می‌شوند را بازار سرمایه می‌نامیم. بازارهای سرمایه از بخش‌ها و نهادهای مختلفی تشکیل شده‌است، در این بخش از مقاله‌ی آموزش بورس به معرفی ارکان بازار سرمایه در ایران می‌پردازیم.

ارکان تشکیل دهنده‌ی بازار سرمایه ایران:

۱- شورای عالی بورس اوراق بهادار
۲- سازمان بورس و اوراق بهادار
۳- شرکت بورس اوراق بهادار تهران
۴- شرکت فرابورس ایران
۵- شرکت بورس کالای ایران
۶-شرکت بورس انرژی ایران

سازمان بورس و اوراق بهادار تحت نظارت شورای عالی بورس بر تنظیم و تدوین و اجرای قوانین نظارت می‌کند.

وظایف شورای عالی بورس

در ادامه مقاله آموزش بورس به وظایف اولین رکن تشکیل‌دهنده‌ی بازار سرمایه ایران می‌پردازیم.

۱-  نظارت بر بازار سرمایه

تعیین سیاست‌های کلی و نظارت عالیه برای سامان‌دهی و توسعه ی بازار و نظارت بر اجرای قوانین؛

پیشنهاد آیین‌نامه به هیئت وزیران برای اجرای قانون؛

وضع مقررات در محدوده‌ای که قانون برای شورا مشخص کرده است؛

تصویب ابزارهای مالی جدید؛

صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس، شرکت‌های سپرده‌گذاری و تسویه وجوه و شرکت‌های تأمین سرمایه.

۲- نظارت بر سازمان بورس

انتخاب یا برکناری اعضای هیئت‌مدیره‌ی سازمان و تعیین رئیس هیئت‌مدیره به پیشنهاد اعضا؛

تصویب بودجه و صورت‌های مالی سازمان؛

انتخاب بازرس و حسابرس سازمان و تعیین حق‌الزحمه‌ی آن؛

تصویب و نظارت بر نوع و میزان وصولی‌های سازمان؛

نظارت بر فعالیت و رسیدگی به شکایات از سازمان؛

انتخاب اعضای غیرقضایی هیئت داوری (که مرجع رسیدگی به اختلافات بازار سرمایه است) و تعیین حق‌الزحمه؛

اعطای مجوز برای معاملات اوراق خارجی یا معامله‌ی افراد غیرایرانی؛

اعضای شورای عالی بورس

۱- وزیر امور اقتصادی و دارایی (رئیس شورا)
۲- رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار (سخن‌گو و دبیر شورا)
۳- وزیر صنعت، معدن و تجارت
۴- رئیس‌کل بانک مرکزی
۵- رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران
۶- رئیس اتاق تعاون ایران
۷- دادستان کل کشور یا معاون وی
۸- یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها (کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران، کانون کارگزاران)
۹- سه نفر خبره ی مالی (از بخش خصوصی، با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیئت وزیران)
۱۰- یک نفر خبره (از بخش خصوصی، به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالایی)

بورس اوراق بهادار تهران

بورس اوراق بهادار تهران در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ بر پایه یه ی قانون مصوب اردیبهشت‌ماه ۱۳۴۵ تأسیس شد. دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد: دوره ی نخست (۱۳۵۷-۱۳۴۶)، دوره ی دوم (۱۳۶۷-۱۳۵۸)، دوره ی سوم (۱۳۸۳-۱۳۶۸) و دوره ی چهارم (از ۱۳۸۴ تاکنون)

بررسی دقیق‌تر تاریخچه‌ی بورس تهران

در ادامه‌ی مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد به بررسی تاریخچه اولین مطالعات درباره تأسیس بورس در ایران که به سال ۱۳۱۵ هجری‌شمسی برمی‌گردد می‌پردازیم. در آن سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» با انجام پژوهش‌­های مختلف درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه می‌­کند و به مسئولان وقت در ایران تحویل می­دهد.

اما با توجه به اتفاقات پیش‌درآمد جنگ جهانی دوم و شروع جنگ جهانی دوم از سال ۱۳۱۸، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران با تاخیر ۲۵ ساله روبه‌رو شد.

در نهایت سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی تشکیل شد که نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران در آن حضور داشتند و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس در این کمیسیون، تنظیم شد.

در اواخر سال ۱۳۴۱، گروهی به سرپرستی دبیرکل بورس بروکسل برای همکاری در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند. در آخر در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد.

بعد از یک سال گذشت از ابلاغیه قانون تشکیل بورس، در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله شروع به کار کرد، اولین معاملات بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن زمان به شمار می‌رفت، انجام شد و کاررسمی بورس ایران اینگونه آغاز شد.

وظایف شرکت بورس اوراق بهادار تهران

۱- تشکیل بورس اوراق بهادار
۲- پذیرش اوراق بهادار
۳- سازمان‌دهی و اداره ی بورس اوراق بهادار
۴- نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار
۵- وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا
۶- تعیین وظایف اعضا و نظارت بر آن‌ها
۷- نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار
۸- تهیه، جمع‌آوری، پردازش و انتشار اطلاعات

شرکت بورس اوراق بهادار تهران را یک هیئت هفت‌نفره مدیریت می‌کند. اعضای هیئت‌مدیره شرکت در مجمع عمومی، به مدت دو سال، انتخاب می‌شوند. این شرکت متشکل از سه بخش مجزاست که عبارت هستند از:

۱- بازار اول – تابلوی اصلی
۲- بازار اول – تابلوی فرعی
۳- بازار دوم

برخی شرایط پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار، بین هر سه بازار مشترک است؛ اما برخی شرایط در هر یک از بازارهای بورس متفاوت هستند.

فرابورس ایران

در ادامه‌ی مقاله‌ی جامع آموزش بورس صفر تا صد، به معرفی فرابورس ایران می‌پردازیم.

پس از تصویب دستورالعمل‌های پذیرش و دستورالعمل اجرایی انجام معاملات فرابورس و طراحی زیرساخت‌های لازم، بازار فرابورس ایران در تاریخ ۶ مهرماه ۱۳۸۸ به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.

پذیرش شرکت‌ها در فرابورس، ساده‌تر از پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران است. شرکت‌ها می‌توانند با شرایطی آسان‌تر و در زمان کوتاه‌تری در فرابورس پذیرش شوند. شرکت‌ها با پذیرش در فرابورس می‌توانند از تمامی مزایای بازار اوراق بهادار بهره‌مند شوند.

فرابورس از هشت بازار و تابلوی معاملاتی تشکیل شده است.

۱- بازار اول

۲- بازار دوم

۳- بازار سوم

۴- بازار پایه نارنجی

۵- بازار پایه قرمز

۶- بازار پایه زرد

۷- بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SMF)

۸- بازار ابزارهای نوین مالی (شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، صندوق سرمایه‌‌گذاری قابل معامله، صندوق‌های جسورانه، اوراق تأمین مالی استاندارد، اسناد خزانه ی اسلامی و اوراق تسهیلات مسکن)

بورس کالای ایران

برای یادگیری و آموزش بورس لازم است با بورس کالای ایران آشنا شویم. بورس کالای ایران به‌منظور سامان‌دهی بازارهای کالاپایه تشکیل شد تا بتواند مشکلات قیمت‌گذاری، نوسانات و … بازارها را تا حدودی رفع کند.

ارکان شرکت بورس کالای ایران ( سهامی عام )

۱- مجامع عمومی
۲- هیئت‌مدیره
۳- مدیرعامل
۴- بازرس/حسابرس

شرکت را هیئت‌مدیره‌ی هفت نفره غیرموظف اداره می‌کند که در مجمع عمومی عادی باتوجه به اساسنامه، قانون تجارت و مقررات برای مدت دو سال انتخاب می‌شوند.

انواع قراردادها در بورس کالای ایران

در ادامه مطالب آموزش بورس، قراردادهای مختلف در بورس کالای ایران را بررسی می‌کنیم.

۱- قرارداد نقدی:
قراردادی است که براساس آن، پرداخت بهای کالای معامله‌شده و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود.

۲- قرارداد سلف:
قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل می‌گردد و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌شود.

۳- قرارداد نسیه:
قراردادی است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌شود.

۴- قرارداد آتی:
قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل، طرفِ دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.

برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرطِ ضمنِ عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند.

اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به‌عنوان اباحه (اجازه تملک) تصرف و در اختیار دیگری با حق استفاده قرار دهد تا در سررسید با هم تسویه کنند.

۵- قرارداد سلف استاندارد:
قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره‌ی تحویل به خریدار تسلیم کند.
خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود.

۶- قرارداد اختیار معامله:
قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن یک طرف، اختیار (حق) خرید یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هر کدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند.

۷- صندوق‌های کالایی:
صندوق‌های کالایی قابل معامله (ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به‌جای خرید و نگهداری کالای مدنظر و تحمل هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری و خسارت‌های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند.
با خرید این اوراق، سرمایه‌گذار در عین داشتن مالکیت کالای مدنظر، مسئولیت نگهداری از آن کالا را برعهده ندارد. به‌عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه گردآوری شده ی خود را به سرمایه‌گذاری در کالایی خاص اختصاص می‌دهند و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در آن کالای خاص، به خرید واحدهای این صندوق‌ها اقدام می‌کنند.

۸- گواهی سپرده‌ی کالایی:
بر اساس مصوبه‌ی شورای عالی بورس و اوراق بهادار، گواهی سپرده‌ی کالایی اوراق بهاداری است که موید مالکیت دارنده‌ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه‌ی آن قبض انبار استانداردی است که انبارهای تاییدشده‌ی بورس صادر می‌کنند.

بورس انرژی

شرکت بورس انرژی ایران با هدف سامان‌دهی، پذیرش، نظارت و تسهیل انجام معاملات حامل‌‏های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر حامل‌‏های انرژی، فراهم آوردن دسترسی غیر تبعیض‌آمیز و منصفانه اعضا به بسترهای معاملاتی، همکاری و هماهنگی با نهادهای مالی، شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای متولی بازارهای انرژی از جمله وزارتخانه‌های نفت، نیرو و صنعت و معدن و تجارت و شرکت‌های ملی نفت ایران، ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، ملی صنایع پتروشیمی، توانیر، مدیریت شبکه‌ی برق ایران، مدیریت منابع آب ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین انجام سایر وظایف محوله در اساسنامه‌ی شرکت، در ۱۷/۴/۱۳۹۱ با مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به‌عنوان چهارمین بورس رسمی کشور به‌صورت شرکت سهامی عام تاسیس شده و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‏کند.

بورس انرژی ایران، به‌عنوان یک بورس کالایی، تشکلی خودانتظام است که امکان معاملات حامل‌‏های انرژی (شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‎های انرژی) و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد.

بورس انرژی از سه بازار فیزیکی، مشتقه‌ و فرعی تشکیل شده است. در بازار فیزیکی، کالاهای پذیرفته‌شده در بورس و در بازار مشتقه، اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای پذیرفته‌شده در بورس معامله می‏‌شوند.

بازار فرعی نیز مختص کالاهای تک‌محموله‏‌ای و خارج از بازار است. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. همچنین هر یک از تابلوها دو رینگ داخلی و بین‌المللی دارند.

در بازار فیزیکی، معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام می‌شود و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و… نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارند.

در بورس انرژی، معاملات فیزیکی به سه حالت حراج حضوری، معاملات الکترونیکی و عرضه‌ی یکجا انجام می‌گیرد و این بستگی به تعداد عرضه‌کنندگان یک نماد و شرایط بازار دارد.

آموزش بورس – بخش ۶ – ریسک و بازده

ریسک و بازده

در این بخش از مقاله آموزش بورس مفهوم ریسک و بازده را بررسی می‌کنیم. اصل بنیادی در مالیه مدرن، نیاز سرمایه‌گذار به انگیزه مالی برای ریسک کردن است. به عبارت دیگر، بازده انتظاری از سرمایه گذاری‌های دارای ریسک (R) باید بیشتر از بازده سرمایه‌گذاری بدون ریسک (R_f) باشد(R – R_f باید مثبت باشد).

هر سرمایه‌گذاری مستلزم پذیرش ریسک و بده-بستان میان ریسک و بازده است. هرچه ریسک بالاتر باشد، بازدهی مورد انتظار نیز افزایش خواهد یافت. قبل از ورود به دنیای سرمایه‌گذاری آموختن رابطه بین ریسک و بازده و استراتژی‌های مدیریت ریسک ضروری می‌باشد. در این قسمت از مقاله آموزش بورس به بررسی این مفاهیم می‌پردازیم و ابزارهای مختلف مدیریت ریسک را معرفی می‌کنیم.

بده-بستان میان ریسک و بازده

افراد به انگیزه‌ها پاسخ می‌دهند، این یکی از اولین اصول اساسی اقتصاد است. انگیزه کسب سود باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران وارد بازار شوند اما همیشه در کنار بازده مفهوم دیگری به عنوان ریسک نیز مطرح می‌شود که در این بخش از آموزش بورس به توضیح آن می‌پردازیم.

در مفاهیم سرمایه‌گذاری، ریسک درباره‌ی سناریوهایی منفی و بالقوه‌ای است که می‌تواند بخشی از سرمایه و یا کل آن را از بین ببرد. نوسانات سرمایه‌گذاری، شاخصی ساده و در عین حال نیرومند برای بررسی ریسک مالی تلقی می‌شود، زیرا تغییرات ارزش سرمایه‌گذاری را به صورت استاندارد شده اندازه‌گیری می‌کند.

وجود نوسانات در طول زمان؛ به این معناست که وقتی سهامی کم‌نوسان است، احتمالا در آینده نیز کم نوسان باقی خواهد ماند. ریسک دارایی‌ها را می‌توان با اندازه‌گیری نوسانات بازده آن‌ها اندازه‌گیری کرد.

بده-بستان میان ریسک و بازده یک اصل سرمایه‌گذاری است که نشان می‌دهد چگونه بازده بالقوه یک سرمایه‌گذاری همزمان با ریسک آن افزایش می یابد. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاری‌هایی که سطح ریسک بالاتری دارند، امکان کسب بازده بیشتر را فراهم می‌کنند، در حالی که سرمایه‌گذاری‌هایی با سطح ریسک پایین‌تر، بازده کمتری دارند. این اصل بیان می‌کند که سرمایه گذاران عدم اطمینان کم را با بازده بالقوه پایین و عدم اطمینان یا ریسک بالا را با بازده بالقوه بالا مرتبط می‌دانند.

سرمایه‌گذاران برای استفاده از رابطه‌ی میان ریسک و بازده باید آماده پذیرش احتمال زیان بیشتر نیز باشند. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذارانی که به دنبال سود بالاتر هستند باید مایل به پذیرش ریسک بیشتری باشند.

با این حال، پذیرش ریسک بیشتر، بازدهی بالاتر را تضمین نمی‌کند و ممکن است منجر به زیان شود. در نتیجه، افراد باید قبل از اتخاذ هر گونه تصمیم سرمایه‌گذاری، میزان تحمل ریسک و اهداف سرمایه‌گذاری خود را ارزیابی کنند.

انواع ریسک‌های سرمایه‌گذاری

در ادامه مقاله جامع آموزش بورس به توضیح انواع ریسک‌های سرمایه‌گذاری می‌پردازیم.

۱- ریسک سیستماتیک:

این ریسک به عنوان ریسک بازار نیز شناخته می‌شود، ریسکی است که کل بازار یا بخش خاصی از بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نوع ریسک خارج از کنترل سرمایه‌گذاران است. ریسک‌های سیستماتیک ناشی از عواملی مانند شرایط اقتصادی، رویدادهای سیاسی، بلایای طبیعی و سایر عوامل کلان اقتصادی است که بر کل بازار یا بخش قابل توجهی از آن تأثیر می‌گذارد.

به این ترتیب، ریسک سیستماتیک را نمی‌توان از طریق متنوع‌سازی یا پوشش ریسک حذف کرد. نمونه‌های رایج ریسک‌های سیستماتیک شامل تغییرات نرخ بهره، تورم و رکود است.

۲- ریسک غیرسیستماتیک:

ریسک غیر سیستماتیک ریسکی است که مختص یک شرکت یا دارایی است و سرمایه‌گذار می‌تواند با سرمایه‌گذاری در مجموعه‌ای از دارایی‌ها (متنوع‌سازی) آن‌را کاهش دهد. این ریسکی است که توسط عوامل موثر بر یک شرکت یا دارایی خاص ایجاد می‌شود.

نمونه‌هایی از ریسک‌های غیرسیستماتیک شامل تغییرات مدیریتی، مسائل عملیاتی، اختلالات زنجیره تامین و تغییرات قانونی یا نظارتی است که ممکن است بر یک شرکت یا صنعت خاص تأثیر بگذارد. با تنوع بخشیدن به سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و صنایع مختلف، سرمایه‌گذاران می‌توانند ریسک غیرسیستماتیک را کاهش دهند.

همچنین تاثیر عملکرد هر شرکت یا دارایی را بر عملکرد کلی سبد خود به حداقل برسانند.

در ادامه چند ریسک را مطرح خواهیم کرد که در هنگام سرمایه‌گذاری ممکن است با آن‌ها روبه‌رو شوید.

ریسک بازار: ریسکی که بر کل بازار تأثیر می‌گذارد.

ریسک اعتباری: ریسک نکول صادرکنندگان اوراق بدهی یا بدهکاران.

ریسک تورمی: ریسک کاهش ارزش واقعی سرمایه‌گذاری به‌علت افزایش تورم.

ریسک نرخ بهره: ریسک تغییر ارزش یک سرمایه‌گذاری به‌دلیل نوسانات نرخ بهره.

ریسک ارز: ریسک تغییرات نرخ ارز که بر ارزش سرمایه‌گذاری تأثیر می‌گذارد.

ریسک نقدینگی: ریسکی که یک سرمایه‌گذاری را نمی‌توان به‌سرعت به فروش رساند تا از زیان جلوگیری شود. (مانند تأثیری که صف فروش و خرید بر نقدناپذیری سهام در بازار سرمایه‌ی ایران می‌گذارد.)

ریسک سیاسی: خطری که رویدادهای سیاسی، مانند تغییر در سیاست‌های دولت، بر ارزش سرمایه‌گذاری تأثیر بگذارد.

مدیریت ریسک

در حالی که ریسک یک جنبه‌ی ذاتی سرمایه‌گذاری است، سرمایه‌گذاران می‌توانند از استراتژی‌های مختلفی برای مدیریت آن استفاده کنند:

متنوع‌سازی: تخصیص سرمایه در طیف وسیعی از دارایی‌ها برای به‌حداقل‌رساندن ریسک یک سرمایه‌گذاری منفرد که بر بازده کلی تأثیر منفی می‌گذارد. متنوع‌سازی، سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازد تا ریسک خود را بین طبقات مختلف دارایی توزیع کنند و تأثیر رسیک هر سرمایه‌گذاری منفرد را بر پرتفوی خود کاهش دهند.

تخصیص دارایی: تقسیم سرمایه‌گذاری‌ها بین طبقات دارایی متمایز، مانند سهام، اوراق قرضه و وجه نقد، برای کنترل ریسک. با تخصیص دارایی‌ها بر اساس میزان تحمل ریسک سرمایه‌گذار و اهداف سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران می‌توانند یک سبد متوازن ایجاد کنند که تأثیر یک سرمایه‌گذاری واحد بر بازده کل را به حداقل برساند.

حد ضرر: تعیین قیمت یا شرایطی که سرمایه‌گذار در صورت رسیدن به آن وضعیت، از آن سرمایه‌گذاری خارج می‌شود. این استراتژی می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا زیان خود را محدود کرده و ریسک را مدیریت کنند.

پوشش ریسک: استفاده از ابزارهای مالی مانند اختیار معامله و قراردادهای آتی برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری. به‌عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار می‌تواند برای محافظت در برابر کاهش ارزش سهام، یک اختیار فروش خریداری کند.

محاسبه‌ی ریسک و بازده

برای محاسبه‌ی ریسک و بازده می‌توان از چندین روش استفاده کرد:

نسبت آلفا: بازده مازاد سرمایه‌گذاری نسبت به بازده معیار را اندازه‌گیری می‌کند. در واقع آلفا مقدار بازده مازاد یک سرمایه‌گذاری را نسبت به یک شاخص مشخص (مانند بازدهی بازار) نشان می‌دهد.

نسبت بتا: نشان‌دهنده‌ی همبستگی بین سهام و معیاری که نمایانگر عملکرد کل بازار است می‌باشد. در بازار سرمایه‌ی ایران عموماً از شاخص کل یا شاخص هم‌وزن استفاده می‌کنند.

آموزش بورس – بخش ۷ – مجامع بورسی

برای هر سهامدار و معامله‌گری سوال پیش می‌آید که کدام‌یک از مجامع شرکت‌های بورسی بهتر می‌باشد و آیا قبل از برگزاری مجمع سهام خود را بفروشد یا نگهداری کند.

در این قسمت از مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد همراه با معرفی انواع مجامع بورسی، اینکه شرکت در کدام‌یک از مجامع می‌تواند برای سهامداران و معامله‌گران سودآور باشد و اینکه سود نقدی مجامع شامل چه کسانی می‌شود و چگونه می‌توان آن را دریافت کرد را بررسی می‌کنیم.

ابتدا به معرفی انواع مجمع می‌پردازیم:

مجمع عمومی موسس در مجامع بورسی

سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در بورس اوراق بهادار، خریدوفروش سهام انجام دهند، هیچ‌گاه شاهد برگزاری این مجمع نخواهند بود. مجمع عمومی موسس در ابتدای تاسیس یک شرکت با اهداف زیر شکل می‌گیرد:

۱- احراز پذیره‌نویسی کلیه سهام شرکت و رسیدگی به گزارش مؤسسین و تصویب آن؛
۲- تصویب اساسنامه شرکت و اصلاح آن؛
۳- تعیین اولین مدیران و بازرسان شرکت؛
۴- انتخاب روزنامه کثیرالانتشار برای اطلاع‌رسانی جهت دعوت به مجمع و اطلاعیه‌های بعدی برای سهامداران تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی

برای برگزاری مجمع عمومی موسس، حداقل باید مالکان و دارندگان بیش از نصف سرمایه اولیه، در جلسه حضور به هم رسانند. اگر این تعداد حاصل نشود، جلسه دوم برگزار می‌شود. در این جلسه، اگر تعداد شرکت‌کنندگان دارنده سهام، به یک سوم مالکان سرمایه شرکت برسد، کافی است.

چنانچه باز هم به دلیل نرسیدن به حد نصاب سهامداران، جلسه تشکیل نشود، آخرین جلسه مجمع عمومی موسس، جلسه سوم، برگزار می‌شود. اگر در این جلسه نیز تعداد شرکت‌کنندگان به حد نصاب نرسد، تاسیس شرکت ملغی می‌شود.

مجمع عمومی عادی

در ادامه مقاله آموزش بورس به اولین نوع از مجامع بورسی می‌پردازیم. مجمع عمومی عادی، به مجمع عمومی سالیانه نیز معروف است چون با دقت به ماده ۸۹ لایحه مجمع عمومی عادی باید حداقل سالی یک بار تشکیل شود. به صورت کلی این مجمع  عزل مدیران و بازرسان و گزارش های مالی را به تصویب می رساند.

اصلی ترین وظیفه مجمع عمومی عادی 

بر اساس ماده ۸۶ لایحه، ماموریت مجمع عمومی عادی عمومی است و هر چیزی که در صلاحیت مجمع عمومی موسس و مجمع فوق العاده نباشد، در صلاحیت مجمع عمومی عادی قرار می‌گیرد.

نکاتی درباره مجمع عمومی عادی

امکان برگزاری مجمع عمومی عادی، بیش از یک بار در سال نیز وجود دارد که بر حسب نیازهای شرکت، برنامه‌ریزی می‌شود.

برای برگزاری رسمی مجمع عمومی عادی، باید بیش از نصف سهامداران به نسبت میزان سهامی که در اختیارشان است، در جلسه حاضر شوند. مصوبات این مجمع نیز با یک رای بیش از نصف آرا، به تصویب می‌رسد. در غیر این صورت، تصمیمات و مصوبات تصویب نشده و اجرا نخواهند شد.

مجمع عمومی فوق‌العاده

نحوه برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده تقریباً مانند مجمع عمومی عادی است؛ ولی در این مجمع درباره تغییر اساسنامه شرکت و انحلال شرکت تصمیم‌گیری می‌شود.

حداقل تعداد افراد لازم برای برگزاری رسمی این مجمع، بیش از نیمی از دارندگان سهام شرکت است. مصوبات این مجمع نیز با دو سوم آرا به تصویب می‌رسد.

نحوه اطلاع‌رسانی مجامع شرکت‌های بورسی به سهام‌داران

دعوت به مجامع برعهده هیات مدیره خواهد بود که مسائل قانونی خاصی دارد. طبق آن، هیئت مدیره باید حداکثر ۴۰ روز و حداقل ۱۰ روز قبل از برگزاری مجمع، زمان، مکان و دلیل برگزاری آن را در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار اطلاع‌رسانی کند. با استفاده از سامانه کدال یا سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران آخرین آگهی‌ مجامع قابل مشاهده می باشد.

آموزش بورس – بخش ۸ – دامنه نوسان و صف

صف فروش و خرید

در ادامه مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد به موضوع صف خرید و فروش می‌پردازیم. یکی دغدغه‌های اصلی فعالان بازار سرمایه در ایران، نگرانی آن‌ها بابت ایجاد صف فروش در سهام مدنظرشان است. به‌علت محدودیت دامنه‌ی نوسان بازار سهام، در شرایطی که به هر دلیلی حجم عرضه‌ی سهام افزایش شدیدی پیدا کند به‌علت این محدودیت صف فروش تشکیل می‌شود.

معمولاً این فرایند تا چند روز ممکن است به طول بینجامد و حتی در شرایطی مانند سقوط بورس که در مرداد ۱۳۹۹ شاهد آن بودیم، ممکن است تا چندین هفته شاهد این پدیده باشیم.

از طرف دیگر صف خرید نیز برای اجرای استراتژی‌های معاملاتی می‌تواند مشکل ایجاد کند و ریسک امکان‌پذیر نبودن خرید سهام و از دست دادن یک بازدهی احتمالی بر رفتار سرمایه‌گذاران اثر منفی داشته باشد؛ بنابراین در زمان انتخاب سهام و تصمیم برای سرمایه‌گذاری باید به حجم و شرایط معاملات سهام توجه فراونی کرد که ریسک ورود و خروج چه میزان است؟

دامنه نوسان بورس

دامنه‌ی نوسان سهام در بازار بورس و فرابورس

برابر ۵- تا ۵+ است ولی برای نمادهای پذیرفته‌شده در بازار اول بورس و فرابورس از ۷- تا ۷+ درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل معاملاتی است.

دامنه‌ی نوسان سهام در بازار پایه

بازار پایه‌ی زرد: مثبت یا منفی ۳درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته

بازار پایه‌ی نارنجی:  مثبت یا منفی ۲درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته

بازار پایه‌ی قرمز:  مثبت یا منفی ۱درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته

شرایط نامحدود شدن دامنه‌ی نوسان

در موارد زیر دامنه‌ی نوسان نامحدود است:

۱- بعد از بازگشایی سهم پس از مجمع عمومی عادی سالیانه به‌منظور تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود؛

۲- بعد از بازگشایی سهم پس از مجمع عمومی فوق‌العاده یا جلسۀ هیئت‌مدیره در خصوص تغییر سرمایه؛

۳- برای اوراق بهاداری که بازارگردان دارند، دامنه‌ی نوسان روزانه‌ی قیمت طبق مقررات بازارگردانی است.

درباره‌ی اعمال محدودیت دامنه و مفید یا مضر بودنش بحث و اختلاف نظر بسیار است؛ اما محدودیت‌های معاملاتی فقط زمان رسیدن به قیمت تعادلی را افزایش داده و کارایی بازار سهام را کاهش می‌دهد.

https://b2n.ir/a20199