نحوه محاسبه ارزش پایه صادراتی اصلاح شود

در نشست تخصصی کمیته ارزی اتاق ایران که با حضور نماینده بانک مرکزی و گمرک ایران تشکیل شد درباره ارزش پایه صادراتی محصول کشاورزی و نحوه بازگشت ارز صادراتی بخش کشاورزی گفت وگو شد.

نشست تخصصی کمیته ارزی اتاق ایران با حضور هیات رئیسه اتاق ایران، نمایندگان بانک مرکزی، گمرک ایران، فعالان بخش خصوصی حوزه کشاورزی و تشکل‌های این حوزه برگزار شد. موضوع این نشست بررسی «ارزش پایه صادراتی محصولات کشاورزی» و «بازگشت ارز حاصل از صادرات بخش کشاورزی» بود.

به گزارش اقتصاددان به نقل از اتاق ایران،در ابتدای این نشست، کیوان کاشفی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران به نشست روز بیست‌ودوم بخش خصوصی با رئیس‌کل بانک مرکزی اشاره کرد و گفت طبق مذاکرات انجام‌شده مقرر شد ارزش پایه صادراتی براساس توافق اتاق ایران، گمرک و بانک مرکزی تعدیل شود؛ دومین تفاهم صورت گرفته بر این اساس است که جلسات هفتگی با حضور نماینده‌های بخش‌های مختلف صادراتی با بانک مرکزی تشکیل شود؛ در سومین مورد قرار شد برای بازگشت ارز حاصل از صادرات بخش کشاورزی تمهیدات ویژه‌ای در نظر گرفته شود؛ در چهارمین موردتفاهم مقرر شد که برای صادرات به کشورهای منطقه مثل عراق، افغانستان که مبادله با آن‌ها با ارز دلار نیست، شرایط خاصی در نظر گرفته شود.

بعد از آن علی ملایی معاون کسب‌وکار اتاق ایران درباره دستور اول نشست گفت که در ابتدای نشست قرار است مشکلات صادرکننده‌های حوزه کشاورزی و نحوه محاسبه ارزش پایه صادراتی کالای کشاورزی صحبت شود؛ موضوعی که خیلی موارد وقتی از بانک مرکزی مسئله را پیگیری می‌کنیم به گمرک ارجاع می‌دهد و یا اینکه گمرک به اسناد بالادستی و مقامات برتر چون وزیر اقتصاد و دارایی ارجاع می‌دهند.

در ادامه نشست محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران درباره پایه‌های صادراتی گفت که این موضوع قبلاً دستور نشست شورای گفت‌وگوی دولت با بخش خصوصی بود که در آنجا وزیر اقتصاد و دارایی تصریح کردند که قیمت‌ها باید به‌روز شود و دقیق احصا شود. البته مشکل اصلی تعیین ارزش پایه صادراتی این است که گمرک و نماینده‌های آن قیمت را از عمده‌فروشی‌ها تهیه می‌کنند و آن را تقسیم بر نرخ دلار می‌کنند؛ زمانی این نرخ نیمایی بود و زمانی نر ۴۲۰۰ تومانی؛ تفاوت این نرخ که الآن ۲.۵ برابر بیشتر شده پایه صادراتی ما دقیق نیست و تعهدی که الآن از صادرکننده گرفته می‌شود دقیق نیست؛ برای همین یا صادرکننده بدحساب شناخته می‌شود و کارتش تعلیق می‌شود و یا اینکه بخواهد خوش‌حساب باشد که باید ارز را از بازار آزاد خریداری کند. این با دستور آقای دژپسند در وزارت اقتصاد و دارایی بررسی شد و آنچه در آنجا مورد تأیید قرار گرفت ریالی شدن اظهارنامه صادراتی بود.

لاهوتی ادامه داد: یعنی در اظهارنامه‌ها تعهد ارزی صادرکننده با ریال محاسبه شود. بعضی از دوستان معتقد بودند نرخ ارز نیما یا سنا موردنظر باشد. بعد از آن این موضوع پیگیری یا عملی نشود. هنوز پایه‌های صادراتی بر اساس نرخ‌های گذشته در اظهارنامه‌ها درج می‌شود. البته گمرک در این حوزه همکاری می‌کند ولی به قدرت سرعت افزایش یا تغییر نرخ‌ها بالاست که تغییرات در گمرک به‌پای تغییرات نرخ‌های کالاها نمی‌رسد؛ چون صادرات روند ادامه‌دار است صادرکننده با مشکل مواجه می‌شود نتیجه این رونق کارت‌های یک‌بارمصرف است و یا صادرکننده با هویت کار خود را متوقف کند. ما بار دیگر می‌توانیم درخواست خود را با وزیر اقتصاد و دارایی مطرح کنیم.

دهقانیان، نماینده گمرک گفت: در جلساتی که در وزارتخانه برگزار شد، قرار شد که این موضوع را آقای عظیمی پیگیری کند و هنوز دستوری به ما برای اجرا ابلاغ نشده است. برای تغییر نرخ پایه‌های صادراتی در گمرک واقعاً نمی‌توان سریع‌تر از این کار کرد و نهایت تلاش گمرک بر این است که نظر صادرکننده تأمین شود. اما ما در گمرک معتقد هستیم که اگر تعیین نرخ پایه صادراتی بر اساس ریال محاسبه شود خیلی از مشکلات برطرف می‌شود ولی ممکن است که این نظر را خیلی‌ها قبول نداشته باشند. ما برخی از تغییرها مثل پایین آوردن پایه صادرات تا ۲۰ درصد در گمرک نیاز به دستور وزیر اقتصاد و دارایی است.

کاشفی: تعداد اقلام صادراتی بسیار بالاست و نمی‌توان مدام این قیمت‌ها را به‌روزرسانی کرد. من فکر می‌کنم محاسبه اقلام به‌پایه ریالی می‌تواند بخشی از مشکلات را برطرف کند.

عبدالحکیم ریگی، رئیس اتاق زاهدان در ادامه این نشست به صادرات کالا به پاکستان و مشکلات آن اشاره‌کرده و گفت: بانک مرکزی اجازه دهد صادرات کالا به پاکستان از طریق تهاتر انجام شود؛ صادرکننده‌ها به پاکستان سیمان و سرامیک صادر می‌کنند و از آنجا برنج و دام وارد می‌کنند. ما بارها اعلام کرده‌ایم که از پاکستان هیچ ارزی به کشور وارد نمی‌شود؛ اگر توافق تهاتر با این کشور امضا نشود درنهایت یا کارت‌های یک‌بار مصرف بیشتر می‌شود و یا اینکه بازار قاچاق رونق می‌گیرد.

علی شریعتی‌مقدم، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع وابسته اتاق ایران در ادامه این نشست از غلط بودن شیوه محاسبه پایه صادراتی گفت؛ نماینده‌های گمرک قیمت عمده را در نظر می‌گیرند؛ اگر این قیمت‌ها به‌روز نباشد ۳۰ درصد تعهد صادرکننده بالاتر می‌رود؛ یعنی ۳۰ درصد تعهد ارزی کاذب به صادرکننده تحمیلیم شود. اما سؤال این است که آیا در این محاسبه‌ها هزینه صادرکننده، بارنامه، ترخیص، پول سوخت، مسائل مرتبط با تحریم، مسائل صرافی که همه به ارز محاسبه می‌شود در نظر گرفته می‌شود یا خیر؟

شریعتی مقدم گفت: که ما برای پایه صادراتی سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۷ حدود ۵۰ درصد اصلاح می‌خواهیم؛ افرادی که می‌توانند تعهد خود را ایفا کنند تشویق شوند و آن‌ها که قادر به ایفای تعهد نیستند حمایت شوند تا بتوانند از این مرحله عبور کنند. اگر می‌خواهید طلبی را زا صادرکننده بگیرید از مبنای واقعیت باشد. کالای فسادپذیر ممکن است صادر شود ولی تا به مقصد برسد پوسیده است ولی تعهد ۲۰۰-۵۰۰ هزار دلاری این صادرکننده باعث شده که کارتش تعلیق شود.

او ادامه داد: سامانه‌ها یکسان‌سازی شود؛ درباره نرخ‌گذاری ما می‌خواستیم صادرکننده نمونه را ملاک عمل قرار دهید؛ سامانه باشد که افراد قیمت را اعلام کنند؛ اتاق ایران، تشکل‌ها، گرم، وزارت صنعت معدن و تجارت هم این را راستی آزمایی کنند؛ این سامانه پویا باشد و با تغییر نرخ و براساس واقعیت‌های روز اقتصادی این قیمت‌ها هم تغییر کند.

زین‌العابدین هاشمی، دبیر اتحادیه صادرکننده‌های خشکبار ایران هم از مبنای ریالی شدن محاسبه پایه صادراتی گفت؛ مبنای بانک مرکزی در ایفای تعهد ارزی قیمت سامانه نیما است؛ اکثر دلارهایی که آنجا ارائه می‌شود مربوط به پتروشیمی و فولاد است؛ البته مدتی است پتروشیمی‌ها هم به صرافی‌ها تضامنی هم می‌فروشند. از آنجایی که وزن پتروشیمی‌ها در نیما بالاتر است آن‌ها می‌توانند به قیمت کمتر بدهند؛ البته آن‌ها یارانه حمایتی می‌گیرند ولی مبنای محاسبه باید به‌روز باشد. وقتی همه‌چیز به قیمت روز محاسبه می‌شود چطور صادرکننده ارز خود را به قیمت نیمایی به سامانه ارائه دهد.

او گفت: از سال ۹۷ درخواست کاهش پایه گمرک پسته و خشکبار را دادیم که یک سال بعد این پایه تغییر کرد؛ سال ۹۸ ۶ دلار می‌فروختیم و پایه گمرک ۸ دلار پایه گمرکی محاسبه می‌شد. الآن هم‌زمان شروع صادرات پسته است و الآن چهار ماه است که درخواست تغییر پایه صادرات پسته را داده‌ایم، مبنای قیمت باید درست باشد. پیشنهاد ما این است که در احصا قیمت نظر اتحادیه و تشکل‌ها را هم بپرسند؛ الآن پایه را ۶.۲۰ دلار در نظر گرفته‌اند ولی زمانی قیمت پسته به ۴ دلار رسید.

صدرالدین نیاورانی، عضو کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق ایران هم گفت: در حوزه میوه و تره‌بار تغییر قیمت نوسان زیادی دارد؛ موقعی در طول فصل قیمت گوجه‌فرنگی به‌قدری پایین است که کسی نمی‌خواهد از زمین جمع کند و زمانی قیمت به‌قدری بالاست که واقعاً سرسام‌آور است. این تفاوت قیمت را در طول سال چه باید بکنیم. یا تفاوت محصول صادرشده که در جدول برای آن‌یک ردیف در نظر گرفته می‌شود. ما سیبی که به هندوستان صادر می‌کنیم با سیب روسیه واقعاً متفاوت است. یکی ۳۰ سنت فروخته می‌شود و یکی ۱ دلار؛ باید فساد، و از بین رفتن پول صادرکننده را در نظر گرفت. بارها انار به اروپا صادر کرده‌ایم یا فاسد شده دیر رسید، این‌ها کمیسیونی فروخته می‌شود و نمی‌شود به این محصولات ۱۰۰ درصد قیمت گذاشت. باید این تنوع را در نظر گرفت. تنوع، فساد، کمیسیونی فروش مسئله افت قیمت را در تعیین نرخ پایه در نظر گرفت.

ع