رونق صنعت نساجی با چاشنی کر‌ونا

محمد خادمی: از قدیمی ترین صنایع دنیا صنعت نساجی است؛ چرا که نیاز به لباس و پوشاک پس از نیاز به غذا و مسکن از نیازهای اولیه انسان به‌شمار می‌آید.

به گزارش اقتصاددان ، صنعت نساجی در ایران یکی از مهم‌ترین بخش‌های اشتغال‌زا است. صنعت نساجی در ایران جزء صنایعی برشمرده می‌شود که از پیشینه فراوانی برخوردار بوده است. صنعت نساجی به دلیل اشتغال زایی بالا و نقش صنعتی، اقتصادی و اجتماعی فوق العاده، بسیار مورد توجه اغلب کشورها و اقتصادهای بزرگ دنیا قرار دارد. مزایای متنوع این صنعت از جمله اشتغال زایی بالا، ارز آوری، تولید ثروت ملی، نیاز به سرمایه گذاری کمتر نسبت به سایر صنایع و ارزش افزوده بالا باعث شده است تا بسیاری از کشورها صنعتی شدن خود را از صنایع نساجی و پوشاک آغاز کنند.  بر پایه  سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ ایران، صنعت نساجی ایران باید به رتبه سوم منطقه (خاورمیانه) و رتبه پنجاه جهان دست پیدا کند. معنی روشن و هویدا این سخن این است که نام ایران، هم اکنون حتی در میان سیاهه ۵۰ کشور برتر صنعت نساجی جهان نیز قرار ندارد. چند سالی است که اوضاع صنعت نساجی کشور مساعد نیست و بسیاری از کارخانجات این صنعت یا ورشکسته شده اند یا حال و روز خوبی به واسطه حضور کالاهای نساجی خارجی ندارند؛ اما این روزها ویروس کرونا که به جان بسیاری از کسب و کار ها افتاده جان دوباره به صنعت نساجی کشور داده است، به طوری که تولید روزانه میلیون ها ماسک که مواد اولیه آن از پارچه تامین می شود و ورود پیدا نکردن پوشاک خارجی به کشور باعث شده توجه بیشتری به این صنعت داخلی شود. برای اینکه بیشتر از وضعیت این صنعت کهن با خبر شویم گفتگویی با «احمد کیمیایی اسدی» عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی و کارشناس ارشد حوزه نساجی انجام داده ایم.

صادرات نساجی صفر است

او در این باره می گوید:« کرونا عاملی شد برای توسعه برخی از صنایع از جمله نساجی که دلایل گوناگونی دارد، یکی از دلایل رونق گرفتن صنعت نساجی در این ایام کرونایی مربوط به بسته شدن مرزها بود، چرا که بخش قابل توجهی از کالاهای نساجی از آن سوی مرزها به شکل های مختلف به ویژه به صورت قاچاق و عمدتا از کشور همسایه ما ترکیه وارد می شد؛ از همین جهت به تولید داخل توجه بیشتری صورت گرفت و این روزها صنعت نساجی کشورمان از آن رکود قبل از ویروس کرونا خارج شد و تولیدات پارچه، دوخت، پوشاک و….رونق گرفته است.» وی ادامه می دهد:« صنعت نساجی در ترکیه بسیار پیشرفت کرده و یکی از کشورهای موفق در دنیا به حساب می آید، به طوری که میلیاردها دلار کالا در این حوزه به کشورهای سی ای اس و اتحادیه اروپا صادرات دارد و به عنوان یک ابر قدرت در صنعت نساجی است.» این عضو اتاق بازرگانی  درباره اینکه کشورمان چه اقداماتی را باید انجام دهد تا همانند ترکیه در صنعت نساجی پیشرفت کند؟ می گوید:«طبیعتا با برنامه ریزی کوتاه مدت و میان مدت امکان پذیر نخواهد بود و برای این صنعت یک برنامه ریزی بلند مدت باید انجام شود، این صنعت یک ویژگی منحصر به فردی که دارد اشتغالزایی فراوانی را ایجاد می کند؛ اما به عنوان یک صنعت سرمایه گذار محسوب می شود که این روزها به دلیل مشکلات ارزی که وجود دارد باید نقدینگی بیشتری در این حوزه صورت بگیرد، خصوصا در قسمت ریسندگی سرمایه گذاری بیشتری را نسبت به حوزه بافندگی و پوشاک می طلبد.» آن طور که «کیمیایی اسدی » می گوید:« تکنولوژی ماشین آلات ریسندگی  در اختیار چند کشور قرار دارد و باید ماشین آلات مان را به دلیل فرسودگی نوسازی کنیم تا میزان بهره وری افزایش یابد؛ در این میان ترک ها از این تکنولوژی بهره مند هستند و ما در حال حاضر برخی از نخ ها را نمی توانیم تولید کنیم، بنابراین بازار داخلی رو به تولیدات کشورهای دیگر می آورد.»

نساجی نیازمند ماشین آلات به روز

این کارشناس نساجی در ادامه می افزاید:« متاسفانه صادرات کالاهای نساجی کشورمان قابل توجه نیست و بسیار محدود است، علت این امر نیز برمی گردد به اینکه ترکیه به دلیل پیشرفتگی که در این صنعت انجام داده، ارزان بودن، بهره وری بالا به واسطه دستگاه های به روز  و تنوع  کالاها بازار منطقه خوبی را برای خود کسب کرده است، اما ایران نیز می تواند با یک برنامه ریزی بازار خوبی را در این زمینه در کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان به دلیل همسایه بودن و فرهنگ مشابه به دست آورد.» این عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی درباره اینکه چرا تولید چادر مشکی با توجه به بالا بودن استفاده از این کالا در ایران کم است و تولیدکنندگان ما نتوانسته اند به اندازه نیاز کشور تولید کنند؟ می گوید:« واردات پارچه چادر مشکی از سالیان سال صورت می گرفت و بیشتر از کشورهای شرق آسیا روانه بازار ما می شد، اما در چند سال اخیر دولت در جهت ماشین آلات تولید پارچه مشکی اقداماتی را انجام داده است ، اما  به دلیل تحریم ها برای مبادله خرید دستگاه ها و افزایش قیمت ارز کمی در این زمینه با مشکل مواجه هستیم و اینکه فعلا امکان تامین نیاز داخل را نداریم و همچنین کیفیت پارچه چادر مشکی را نتوانسته ایم همانند مالزی، کره جنوبی و.. ارتقا دهیم و به شکل تخصصی تر پارچه های مشکی تولید ما به مرور زمان بور می شوند و حالت درخشان و جذابیت خود را از دست می دهند، اما ثبات رنگ در پارچه های خارجی بیشتر مشاهده می شود؛ البته در خبرها آمده که اقداماتی را دولت در این زمینه انجام داده است تا بتوانیم این کالا را که در سنت و عقیده ما مورد استفاده قرار می گیرد بومی سازی کنیم.»

عوامل اقتصادی موثر بر صنعت نساجی

بهره­‌ی بانکی در خارج از کشور حدود سه درصد است، اما این رقم در ایران به ۲۵ درصد نیز می­‌رسد. بر اساس قانون نوسازی صنایع نساجی، بانک­‌های عامل باید در قبال تسهیلات اعطایی، بازپرداخت را به صورت دلار دریافت کنند، اما بانک­‌ها با این توجیه که کارخانه­‌ها با آمریکا مراودات تجاری ندارند، بازپرداخت را به صورت یورو دریافت می­‌کنند. افزایش یکباره­‌ی نرخ یورو در بازارهای جهانی باعث شد بانک­‌ها سیاست­‌های جدیدی را اتخاذ کنند که در نهایت سبب بدهکاری کارخانه­‌ها به بانک­‌ها شد. در کشورهای رقیب، مالیات بر درآمد حدود ۱۳ درصد است، اما در ایران ۲۵ درصد است. در ایران سه درصد مالیات و عوارض فروش کالا از تولیدکننده گرفته می­‌شود که باعث افزایش هزینه­‌های سربار و در نتیجه افزایش قیمت تمام شده نسبت به کشورهای رقیب و پایین آمدن توان رقابتی می­‌شود. در زمینه­‌ی قوانین و مقررات واردات و صادرات، همه­‌ی مواد اولیه­ در داخل تولید نمی­‌شود و باید آن­‌ها را وارد کرد، ولی دولت برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی قوانین سختی دارد؛ مثلا وضع تعرفه­‌ی ۱۵ درصدی برای واردات پنبه و تعرفه­‌ی ۱۵-۱۰ درصدی برای پلی­‌استر؛ در حالی که فقط ۳۰ درصد پلی­‌استر مورد نیاز تولید می­‌شود و ۷۰ درصد آن را باید از خارج وارد کرد. تعرفه­‌های بالای گمرکی برای ماشین­‌آلات بافندگی، معضل دیگر تولیدکنندگان است. تولیدکنندگان رقیب با عضویت در سازمان تجارت جهانی، مجبور به پرداخت تعرفه­‌ی واردات کالا نیستند. در ایران به دلیل وضع تعرفه­ بر واردات به بهانه­‌ی حمایت از تولید داخلی باید مبلغ تعرفه را به قیمت تمام شده­‌ی کالا بیفزایند. علاوه بر این به علت عدم عضویت در سازمان تجارت جهانی بسیاری از تولیدکنندگان برای صدور کالا مجبور به پرداخت تعرفه هستند که باعث افزایش قیمت تمام شده­‌ و ورود بی­‌رویه­‌ی محصولات به داخل شده و توان رقابت با کالاهای خارجی را کاهش می­‌دهد. عضویت در WTO، فرصتی برای اقتصاد، نساجی و صنایع وابسته به آن است که وارد بازارهای جهانی شوند. البته هر کالایی با هر قیمت و کیفیتی قابلیت ورود به WTO را ندارد؛ از لازمه‌های حضور در این بازار، استفاده از فناوری­‌های پربازده است. ع