راه نجات اقتصاد ایران

اقتصاد مبتنی بر خام فروشی به شیوه سنتی به عنوان اصلی ترین منبع درآمد در کشورها ی توسعه نیافته محسوب می گردد. فقدان ساختارهای کارامد و دانش بنیان مطابق با تفکر علمی و فناوری های روز که ناشی از سیاست های واپس گرایانه حاکم بر این جوامع می باشد مانع همگامی اقتصاد تولید و صنعت این کشور ها با روند توسعه جهان توسعه یافته شده است. از دیدگاه اقتصاد مدرن ، تولید ثروت از دانش بزرگترین مولفه پیشرفت در جهان مطرح می باشد چرا که تفکر درست و استفاده از دانش است که می تواند ارزش افزوده چندین برابر (در پاره ای از موارد هزاران برابر)ایجاد کند. بعنوان مثال فرآیند تولید‌ گل سرخ از فروش گلبرگ های طبیعی(خام فروشی) آن تا تهیه گلاب(فرآیند سنتی) و تبدیل آن به عطر و عصاره های برند جهانی(فرآیند نوین) ارزش افزوده ای چند صد برابری فقط در طی یک روند دانش محور ایجاد می کند.

در خبرها آمده بود : در آمد حاصل از فروش تنها یک دارو ضد سرطان در فرانسه، معادل۱.۵ برابر فروش سالیانه نفت ایران می باشد !!!
علاوه بر اقتصاد دارو ،کشور فرانسه در بخش کشاورزی هایتک نیز همگام با توسعه تکنولوژی با اعمال فرآیند های دانش بنیان در آمد سرشار ی کسب می کند. بعنوان مثال با وجود اینکه
فرانسه جزو تولید کننده عمده خرما در جهان نیست . با اعمال پروسه های فراوری دانش بنیان با تولید و صادرات پاجوش اصلاح شده، خرما و صادرات آن به عراق مصر ایران و… جایگاه برتر خود را در این صنعت حفظ کرده است.
نمونه دیگر از نقش دانش در تولید و سود آوری
کارخانه بایر آلمان است که با هزینه هدفمند و انجام پروژه های علمی و حتی جذب نخبگان کشورهای جهان سوم در فرآیند چندین ساله هر از چند گاه دارویی جدید را رونمایی می کند که ارزش افزوده آن قابل مقایسه با هزینه کرد پژوهشی و سرمایه اولیه آن نیست.

در یک نظام توسعه یافته عمده کارهای یدی و بازو محور به آدمک‌ های ماشینی (رباتها )سپرده می شود در این کشور ها با صرف هزینه و سرمایه اولیه روندی را در صنعت طراحی و تعریف کرده اند که در دراز مدت از نظر اقتصادی بازگشت سرمایه و سودزوال ناپذیر باعث شکوفایی اقتصاد در این بخش می شود.
ژاپن نمونه بارز دیگر در اقتصاد موفق دانش محور است بطوری که نفت خام خریداری شده ۷۰ دلاری از کشورهای توسعه نیافته را با فرآیند تکنولوژی محور تبدیل به محصولات نهایی با ارزش ۷۰۰ دلار می کند.شوربختانه این که خریدار عمده این محصولات عمدتا همان کشور های خام فروش و نفتی می باشند.
نمونه بسیار خوب دیگر شرکت سامسونگ کره جنوبی می باشد که تکنولوژی پیشرفته و دانش بنیان آن در زمینه ارتباطات( تلویزیون،کامپیوتر،تبلت،موبایل و……..)کشور کره جنوبی را یکی از بزرگترین مدعیان این صنعت حتی در مقابل اپل آمریکا قرار داده است.
به راستی چرا کشور ما با دارا بودن منابع سرشار انرژی نفت و گاز متاسفانه
پس از یک قرن هنوز بیش از ۶۰ درصد اقتصاد کشور مان وابسته به صادرات نفت خام (طلای سیاه) است .
و جالب اینکه حتی در فرآیند کشف ، حفاری و استخراج آن نیز وابسته به غرب و کشورهای هستیم جوامعی که فاقد منابع قابل توجه انرژی فسیلی هستند ( ایتالیا، فرانسه و کره جنوبی…)
به نظر می رسد فقدان نقشه راه شفاف یا بی توجهی به برنامه های مصوب ، بیگانگی با تفکر و تصمیمات علمی دانش و تکنولوژی و در پاره ای از موارد غرق شدن در حمایت از تولیدو صادرات نفت و خام فروشی که ریشه در انتخاب های نادرست دارد از دلایل اصلی این عقب ماندگی می باشد.
اگر بنا داریم قطار اقتصاد کشور را در ریل واقعی توسعه و پیشرفت پایدار و با شتاب قرار دهیم لازم است چارچوب و اساس سیاست گذاری و مدیریت کلان کشور بر پایه دانش ، منافع ملی و بدور از هرگونه تعصب گرایی بنا نهیم .
به عنوان مثال صنعت توریسم سلامت با توجه به شرایط ارزی و ظرفیت های بالقوه و دانش بنیان کشور اگر بدرستی مدیریت و سازماندهی شود می تواند بستر مناسب جذب ازر(درحد نفت) ، آبرو اعتبار و سرمایه برای کشور باشد. هرگونه تاخیر در شتاب بخشی به احیای این ظرفیت بزرگ و بالقوه باعث پیشی گرفتن کشورهای رقیب نظیر ترکیه ، هند و …خواهد شد که جبران این عقب ماندگی به راحتی میسر نخواهد شد.
با توجه به شرایط کشور به لحاظ تحریم های نا عادلانه ، کاهش ارزش پول ملی ، بحران بیکاری بویژه در میان قشر تحصیل کرده ، استفاده از ظرفیت گردشگری علی الخصوص در حوزه سلامت با عنایت به توانمندی ظرفیت و مهارتهای کم نظیر پزشکان و امکانات موجود کشور می تواند روزنه های امید بخشی را در توسعه اقتصادی و افزایش درآمد ارزی فرا روی کشور قرار دهد.
گرچه با امضا تفاهم نامه ای بین وزارت بهداشت و وزارت گردشگری تصمیمات خوبی در این زمینه اتخاذ شده است(اختصاص ۱۰درصد از تخت های بیمارستانی به توریسم سلامت ، فراهم کردن تسهیلات جذب و پذیرش بیمار )ولی به نظر می رسد هنوز تا فرهنگ سازی اصلاح فرهنگ عمومی و عملیاتی کردن ظرفیت های بالقوه موجود راه زیادی باقی مانده است.
با توجه به اینکه هر گردشگر سلامت در آمد ارزی بیش از ۲۴۰۰ دلار نصیب کشور می کند استفاده از تمامی امکانات در راستای
فراهم کردن بستر های مناسب فکری فرهنگی ، بسامان کردن زیر ساخت های عمرانی و هتلینگ جهت اسکان همراهان بیمار ، ایجاد شفافیت در کسب وکارها و سهولت فرایندهای پذیرش بیماران و تبلیغات گسترده مناسب در سبکه های برون مرزی ، هماهنگی وزارت گردشگری بهداشت ،‌ توگردانان بخش خصوصی ، توسعه ظرفیت جذب رشته های علوم پزشکی و… می تواند در تحقق اهداف راهگشا باشد . حمایت از‌نخبگان ، افزایش جذب دانشجوی خارجی در دانشگاههای معتبر کشور از دیگر ضرورت های دانش بنیان امروز ماست .
ارتقاء فهم جامعه از ضرورت های دانش بنیانی‌ ، ایجاد‌ تشکیلات کمسیونی‌ در اتاق بازرگانی ، وزارت صمت ، نهادهای مردمی دانا (دفاع از دانش‌بنیانها نوآوران و استراتژیک ها) و … برای دستیابی به اقتصاد دانش بنیان با انتخابات اصلح یعنی ورود نمایندگان شایسته تر با تفکر‌دانش بنیانی در روز ۲ اسفند قابل تحقق است ….

د‌ بهنام ملکی اولین معاون نخبگان ریاست جمهوری