تکمیل پروژه ترامپ علیه ایران

استاد روابط خارجی و تجارت جهانی دانشگاه هریسبرگ

محافظه‌کاران افراطی کشور که سخت به‌دنبال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا بودند، اکنون با شکست او می‌خواهند کار ناتمام او را تمام کنند. آنها بیشتر از اینکه به فکر منافع ملی کشور باشند، به فکر انتخابات ریاست‌جمهوری آینده و به خیال خودشان قبضه قدرت از رقبای خود هستند.
قالیباف در سال ۱۳۹۶ گفته بود: “اگر توفیق خدمت پیدا کنم؛ بعنوان منتخب مردم، حتما از برجام پاسداری می‌کنم”. اما اکنون این پاسدار، به حمایت از اقلیتی‌های مجلس، طرح خروج از برجام را در خانه ملت تصویب کرده است. اما برای اینکه بخواهیم از جو اکثریت محافظه‌کار افراطی این مجلس و سطح فکری آنان مطلع باشیم، فقط کافی است به صحبت‌های محمود نبویان، یک از نمایندگان مجلس توجه کنیم.

او می‌گوید اوباما ۱۲ تحریم بر کشور ما اعمال کرده؛ درحالیکه ترامپ بین ۳ و یا ۴ تحریم. او با تحریم‌ها کیلویی و کمی برخورد می‌کند و نه کیفی و آنکه اثرات آنها بر اقتصاد کشور چه بوده است. در یکی از جلسات مجلس پیش که ریاست آن بعهده آقای علی لاریجانی بود، تعدادی از نمایندگان که آقای ذالنوری هم در بین آنها بود، مدرک یک‌صفحه‌ای را به‌نام برجام در مقابل تریبون رییس‌مجلس آتش زدند. این نمایندگان فکر نکردند که کلا کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد تا آتش سند برجام به دستشان برسد و باید جایی داشته باشند تا آن آتش را قرار دهند و خاموش کنند. نماینده‌ای که قادر نیست که برای سرانجام یک عمل در یک دقیقه فکر کند، چه انتظاری می‌توان از او داشت تا برای اثرات تحریم‌ها در ماه‌ها و سال‌های آینده فکر کند.

می‌گویند شبی سارقان به خانه ملانصرالدین دستبرد زدند و همه زندگی او را بردند. در حال تخلیه منزل او، به او گفتند وسط حیاط سراپا بایستد و دایره‌ای به دور او کشیدند. آنها از او خواستند که در طول زمانی که خانه او را تخلیه می‌کنند، حق ندارد از این دایره پاهایش را بیرون گذارد. سارقان همه لوازم منزل او را به سرقت بردند. صبح در ده خبر پیچید که سارقان همه اموال ملانصرالدین را به سرقت برده‌اند. مردم به خانه او هجوم بردند تا اورا دلداری دهند. اما آنها دیدند ملانصرالدین در حال قهقه زدن و خندیدن است. از او سئوال شد چرا به‌جای گریه می‌خندی. او جواب داد که زمانی که سارقان در حال تخلیه منزل او بودند، او چند بار یکی از پاهایش را از دایره‌ای که به دور او کشیده بودند، بیرون گذاشته است. ملانصرالدین از اینکه توانسته بود قانون سارقان را بشکند، خوشحال بود؛ اما به دنبال آن نبود تا بفهمد که هزینه این قانون‌شکنی همه زندگی او بوده است.

حالا نمایندگان مجلس کشور ما هم به قیمت منافع ملی کشور، به خیال خودشان رای به قانون‌شکنی داده‌اند. اما اگر ملانصرالدین توانسته بود خود را برای این قانون‌شکنی خوشحال کند که واقعا هم قانون را شکسته بود، این نمایندگان خوب می‌دانند که کشور ما در شرایطی نیست که بتواند برجام و قوانین آن را زیر پا گذارد. خروج از برجام عملا به تحریم‌های بیشتر و احتمالا جنگ منتهی می‌شود.

نمایندگان محافظه‌کار افراطی در مجلسی به ریاست قالیباف رای دادند تا کشور ما از پروتکل الحاقی خارج شود و به افزایش غنی‌سازی اورانیوم ۲۰درصد روی آورد. نام این مصوبه را هم به نادرست «اقدام راهبردی لغو تحریم‌ها» گذاشتند. آنها حتی آنقدر با مردم صادق نبودند که بگویند اگر چنین کاری صورت گیرد، نه‌تنها تحریم‌ها لغو نمی‌شوند که تحریم‌های بیشتری بر ما وضع خواهد شد و احتمالا به جنگ با کشور ما منتهی می‌شود.

اگر بنا بود تحریم‌هایی با بیرون ماندن از پروتکل الحاقی و غنی‌سازی ۲۰درصد لغو و یا بر کشور ما وضع نگردد که در زمان احمدی‌نژاد چنین می‌شد. او که بیشتر از این نمایندگان شعار می‌داد و تحریم‌ها را کاغذپاره می‌خواند. برای توجیه اتخاذ چنین مصوبه‌ای، بعضی از محافظه‌کاران ادعا می‌کنند که این مصوبه امتیاز ایران را برای مذاکره با دولت بایدن بالا می‌برد. این بحث همانقدر پوچ و بی‌معنی است که بقیه بحث‌های محافظه‌کاران در طول سالهای مخالفتشان با برجام بوده است. اما ضرر این مصوبه برای کشور ما چیست؟
۱. دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در طول سال‌های گذشته به دنبال آن بوده‌اند که ایران خود از برجام خارج شود تا زمینه را برای عکس‌العمل‌های حاد خود آماده کند. بیرون رفتن از پروتکل الحاقی و خصوصا غنی‌سازی ۲۰درصد شکستن پراهمیت‌ترین مفاد برجام است. این تصمیم پایان برجام را رقم می‌زند و محافظه‌کاران افراطی هم برای اضمحلال کامل برجام به این مصوبه روی آورده‌اند. به محافظه‌کاران افراطی ایران برای توپی که به نتانیاهو و ترامپ پاس داده‌اند و حامی سیاست‌های آنها شده‌اند، باید تبریک گفت.

۲. در صورت اتخاذ چنین تصمیمی، دست نتانیاهو و ترامپ برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران باز می‌شود. اگر حمله‌ای شد که ترور آقایان قاسم سلیمانی و محسن فخری‌زاده نشان داده که این حمله صورت خواهد گرفت، ایران باید خود را برای یک جنگ با این دو کشور آماده کند. آیا محافظه‌کاران افراطی به‌دنبال جنگ این دو کشور با ایران نیستند؟ آیا فکر کرده‌اند که اثرات مخرب این جنگ با اقتصاد ناتوان کشور ما و زیرساخت‌های آن چه خواهد کرد؟

۳. بایدن برای برگشت به برجام و مذاکره خواسته است که ایران به تمام مفاد برجام برگردد و به این تعهد بین‌المللی پایبند بماند. با این شرط آیا می‌تواند بسراغ منطقی در تصویب این مصوبه نمایندگان مجلس رفت؟ همه مفاد برجام یعنی آنچه به آن پشت پا زده و آنچه به آن پشت پا زده می‌شود. آیا این مصوبه می‌تواند کار را برای آمریکا در زمان بایدن مشکل‌تر کند؟ هرگز، به‌خاطر اینکه بایدن می‌خواهد ایران به تمام مفاد برجام برگردد و این یکی از شروط مذاکره او با ایران است. اگر ایران به برجام برنگردد، مذاکره‌ای در کار نیست.

۴. چین و روسیه در شورای امنیت سازمان ملل متحد با پیشنهاد دولت ترامپ برای مصوبه جدیدی که او پیشنهاد کرده بود، مخالفت کردند؛ به خاطر اینکه این مصوبه برجام را به رسمیت نمی‌شناخت و فقط به دنبال تنبیه کشور ما برای عدول از مفادی از این قرارداد بین‌المللی بود. محافظه‌کاران افراطی کشور هرگز فکر کرده‌اند که اگر ایران به کل برجام برنگردد، کشور ما حمایت چین و روسیه را هم در شورای امنیت سازمان‌ملل از دست خواهد داد؟ اگر ایران حمایت این دو کشور را نداشته باشد؛ به این معنی است که تحریم‌های جدیدی ضد ایران با ایجاد یک اجماع جهانی وضع خواهد شد. بایدن ترامپ نیست و او قادر است سریعا یک اجماع جهانی برای حل مشکلات کشور ما پیرامون برنامه هسته‌ای خود ایجاد کند.

۵٫ مصوبه مجلس توسط محافظه‌کاران افراطی راه را برای فشارهای بیشتر اسراییل و عربستان سعودی بر روی کشور ما باز خواهد کرد و این دو کشور می‌توانند ادعا کنند ایران با این مجلس به دنبال برگشت کامل به برجام نخواهد بود. این مصوبه مجلس خصوصا به نتانیاهو قدرت مانور بیشتری می‌دهد تا از همه تلاش‌های خود برای جلوگیری از یک مذاکره برد-برد بین ایران و آمریکا جلوگیری به‌عمل آورد. آیا نتانیاهو بارها تکرار نکرده که با برجام مخالف بوده و با مذاکره آمریکا با ایران هم در این چهارچوب مخالف است؟

۶. این مصوبه همچنین به کشورهای دشمن ایران این فرصت را می‌دهد تا در آینده با اعمال فشارهای خود بر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، این سازمان را مجبور کنند تا بررسی و تحقیقات خودرا بر روی برنامه هسته‌ای کشور ما شدت بیشتری بخشد. این مصوبه به اعتبار جهانی کشور ما ضربه می‌زند. آیا محافظه‌کاران افراطی در کشور ما برای اعتبار جهانی کشور ما ذره‌ای اهمیت قائل هستند؟

دعوای محافظه‌کاران بر سر قدرت و برای به چالش کشیدن رییس‌جمهور و وزیر امورخارجه است. آنها با بی‌اعتبار کردن کشور به خیال خوشان می‌خواهند روحانی را در نظم بین‌الملل امروز و در دنیا بی‌اعتبار کنند. آنها از سر منافع و امنیت ملی کشور گذشته‌اند. آنها به‌خوبی می‌دانند که مجلس در این مورد تصمیم‌گیرنده نیست.

رسانه‌هایی هم در ایران بر این باور غلط که مجلس در صحنه سیاست کشور در این مورد کاره‌ای است، تکیه کرده‌اند. روزنامه جام‌جم نوشت: “خداحافظی با تعهدات یکطرفه”. جوان در تیتر خود تکرار کرد: “مجلس جاده «برجام یکطرفه» را بست”. قدس این تیتر را برای خود انتخاب کرده بود: “رای قاطع مجلس به احیای حقوق هسته‌ای”.

همه آنها می‌خواهند به مردم القا کنند که برجام پروژه سیاسی دولت روحانی است و نظام و رهبری آن با این قرارداد بین‌المللی مخالف هستند و اکنون مجلس “انقلابی” در مقابل آن ایستاده است. اما به‌خوبی میدانند که هیچ مذاکره و تعهدی بدون دخالت رهبر جمهوری اسلامی در کشور ما نمی‌تواند میسر شود.

آقای جهانگیری در همین رابطه گفته بود: “مصوبات شورایعالی امنیت‌ملی بعد از تایید رهبر معظم انقلاب برای همه لازم‌الاجراست و ورود مجلس به این موضوع به مصلحت نیست… تدبیری که رهبر انقلاب بر اساس قانون اساسی کردند، مدیریت مساله هسته‌ای به شورایعالی امنیت‌ملی واگذار شده و از اصلی‌ترین مسائل امنیتی کشور است”.

داریوش قنبری، نماینده سابق مجلس که خوب می‌داند این تصمیمات در جای دیگری اتخاذ می‌شود و مجلس نمی‌تواند با اکثریتی که با رای اقلیتی به خانه ملت راه پیدا کرده‌اند در این مورد تصمیمی بگیرد، گفته است: “شورایعالی امنیت ملی اجازه ندهد موضوعاتی مربوط به حوزه امنیت کشور به‌نوعی دستخوش رقابت‌های خاص جناحی و سیاسی افراد شود، چراکه این اقدامات برای کشور خطرآفرین است”.

متاسفانه در طول چهل سال گذشته، محافظه‌کاران افراطی در صحنه سیاست کشور نشان داده‌اند که به منافع گروهی بیش از منافع ملی کشور توجه داشته‌اند. ترامپیسم بی‌شرم و بی‌حیا از دل این گروه در صحنه سیاست کشور ما به میدان آمد. اگر کسی شک داشت که این گروه اندکی به منافع ملی کشور فکر می‌کند، حمایت آنها از یک شرمسار و فاسد دست‌راستی بین‌المللی، ترامپ، نشان داد که آنها نه‌تنها به منافع ملی کشور ما فکر نمی‌کنند که اهل اخلاق هم نیستند.

ع