یلدای ایرانی

دکتر علیرضا دیبایی

مراسم شب یلدا یکی از کهن ترین جشن ها در آئین مهر ایران است. شب یلدا بلندترین شب سال بوده که از غروب آفتابِ آخرین روز پائیز شروع و تا طلوع آفتاب اولین روز زمستان ادامه دارد.

یلدا واژه ای سریانی و به معنای زایش است. ابوریحان بیرونی شب یلدا را “میلاداکبر” یا تولد خورشید مینامد.

یلدا، شب وصل، وحدت و مهربانی ست که اقوام، فامیل و دوستان را دورهم جمع میکند تا به این بهانه کینه ها را از دل بزدایند و مهربانی ها را بزایند.

برگزاری مراسم شب یلدا بیش از هفت هزارسال درایران قدمت دارد و بر این اساس شاهان ایرانی فردای شب یلدا را با فرارسیدن اولین روز زمستان تاج و تخت شاهی را رها کرده با پوشیدن لباسی سفید به صحرا میرفتند و روی فرشی سفید می نشستند و دعا و شادی میکردند.

درآن روز نگهبانان و خدمتکاران آزاد بوده و به مرخصی میرفتند تا کنار خانواده و فامیل باشند.

دراین روز نه فقط شاه بلکه هیچکس حق نداشت برکسی دیگر فرمان براند. در حقیقت از شاه تا گدا همه درآنروز مقامی یکسان داشتند. ریختن خون حیوانات مثل گوسفند و پرندگان هوایی و خانگی مثل مرغ ممنوع بود.

تا آنجا برای یلدا ارزش قائل بودند که جنگیدن را نیز ممنوع کرده بودند و چون نیروهای دشمن واقف بر این موضوع بودند بصورت موقت دست از جنگ و کشتار بر میداشتند و همین مورد گاهاً سبب صلح میشد.

آنگونه که از متون تاریخی بر می آید این مراسم در اروپا نیز با عنوان روز زایش مهر و نور و میلاد خورشید برگزار می شد.

پس از رواج مسیحیت، آداب و رسوم این آئین در زندگی مردم و بین رومیان نیز رواج پیدا کرد و آنقدر نفوذ این آئین در بین اروپائی ها رونق گرفت که کلیسای روم مجبور شد این روز را روز تولد مسیح بنامد تا بلکه آئین منتسب به ایرانی ها را تحت شعاع قرار دهد و اینکه جمعیت کثیر مسیحیان تولد حضرت عیسی را بعضی اول ژانویه و بعضی، ششم ژانویه می دانند حاکی ازهمین مسئله است.

حتی استفاده از نماد درختانی همیشه سبز مثل کاج و سرو از دیرباز در ایران باستان رسم بوده است و از این طریق به رومیان و دنیای مسیحیت راه پیدا کرد.

شب یلدای ایران گرچه با مشکلات اقتصادی درگیر است ولی شک نکنید خانواده ها حتی اگر شده با یک استکان چای و یک حبه قند این شب را گرامی میدارند.

خداوندا ترا سوگند به شب یلدا که شب زایش و مهربانیست به مسئولان نظام روحی سرشار از مهربانی و تعاون با استفاده از خردجمعی عطا فرما تا با مدیریتی براساس منافع جمعی نه گروهی و شخصی و خانوادگی! ملت صبور و سرفراز ایران از اینهمه مشکلات که سزاوارش نیستند نجات یابند.

یلدای تان مبارک