چشم‌انداز بازار کالاهای اساسی تا ۲۰۲۲

پس از کاهش شدید قیمت‌ها به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹، در سومین فصل سال ۲۰۲۰، تقریباً قیمت اغلب کالاهای اساسی افزایش و بهبود یافت. قیمت نفت خام پس از تجربه کف قیمتی در آوریل ۲۰۲۰، دو برابر شد که ناشی از کاهش شدید عرضه نفت خام توسط اوپک است؛ با این وجود قیمت نفت خام نسبت به سطح پیش از همه‌گیری همچنان حدود ۳۰ درصد کمتر است. قیمت فلزات در واکنش به رونق سریع فعالیت‌های صنعتی در چین، به سرعت بهبود یافت. قیمت برخی مواد غذایی نیز به دلیل کاهش تولید روغن‌های خوراکی، افزایش یافته است.

به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل ،  با نگاهی به آینده، انتظار می‌رود قیمت نفت به تدریج از سطح فعلی به متوسط ۴۴ دلار در هربشکه در سال ۲۰۲۱ افزایش یابد که نسبت به رقم برآورد ۴۱ دلار بر بشکه در سال ۲۰۲۰ بیشتر است. این امر به دلیل بهبود کندتقاضا همراه با کاهش محدودیت‌های عرضه است.  طبق داده‌های بانک جهانی پی‌ بینی شده، که قیمت فلزات و محصولات کشاورزی در سال ۲۰۲۱ به ترتیب ۲ درصد و یک درصد رشد خواهند داشت. تحقق پیش بینی قیمت‌ها منوط به مدت زمان استمرار همه‌گیری، از جمله خطر تشدید موج دوم در نیمکره شمالی و سرعت توسعه و توزیع واکسن خواهد داشت. همه ‌گیری کووید-۱۹ شوکی برای بازارهای جهانی کالای اساسی بوده که چالشی را نیز برای سیاست‌گذاران در زمینه صادرات کالاهای اساسی، ایجاد کرده است.؛ «تاثیرات شوک‌های کوتاه‌مدت، با محرک‌های اقتصاد کلان تاحدی کاهش یافته ولی شوک‌های بلندمدت، نیاز به تعدیل بلندمدت اقتصاد با واقعیت‌های جدید دارد.» تشخیص مدت زمان بروز و استمرار شوک‌های قیمت کالایی، چالشی است که به‌طور مکرر سیاست‌گذاران صادرات کالاهای اساسی با آن مواجه می‌شوند. بازار کالاهای صنعتی عمدتاً تحت تاثیر شوک‌های موقت قرار دارند، در حالی که بازار کالاهای کشاورزی متاثر از شوک‌های دایمی است.

    تاثیرات بحران کووید-۱۹

همه‌گیری کووید-۱۹ شوک قابل توجهی را به بازار کالاهای اساسی وارد کرد، اما اثر آن به لحاظ اندازه برای کالاهای اساسی گوناگون، متفاوت بوده است. این امر در مقایسه یا بحران مالی جهان در سال ۲۰۰۹-۲۰۰۸، که قیمت تمامی کالاها با افت عمیق و طولانی مدتی همراه بودند، متفاوت بوده است. قیمت انرژی در فصل سوم سال ۲۰۲۰، پس از کاهش عمیق آن در فصل دوم، به میزان یک سوم بهبود یافت که البته هنوز در سطح یک سوم پیش از بحران قرار دارد. بهبود قیمت نفت خام دلیل اصلی احیاء قیمت انرژی بوده که تقریباً از سطح ۲۱ دلار بر بشکه در آوریل به ۴۱ دلار بر بشکه در سپتامبر ۲۰۲۰ رسید. بهبود قیمت‌ها ناشی از افت شدید تولید، به خصوص در میان اعضای گروه اوپک بوده است. درمقایسه با کاهش قیمت نفت طی بحران مالی جهان، کاهش اخیر اگرچه کمی عمیق‌تر بوده، اما سریع‌تر بهبود یافته است. بااین وجود، بهبود قیمت‌ها در سپتامبر با شیوع گسترده دوباره کووید-۱۹ متوقف شد. قیمت گاز طبیعی نیز در فصل سوم ۲۰۲۰ به‌شدت کاهش یافت، این در حالی است که قیمت زغال‌سنگ عمدتاً پایدار بوده است. قیمت کالاهای اساسی، غیر از انرژی در فصل سوم ۲۰۲۰ حدود ۱۰ درصد رشد کرده، به‌طوری‌که تقریباً تمامی کالاهای اساسی با افزایش قیمت همراه شدند. شاخص قیمت فلزات و مواد معدنی رشد فصلی ۲۰ درصدی را تجربه کرده و اغلب قیمت فلزات بالاتر از سطح پیش از همه‌گیری قراردارند. بهبود قابل توجه صنعت در چین منجر به افزایش مصرف فلزات شده، این در حالی است که مصرف در کشورهای پیشرفته مقاوم بوده است. رشد سریع قیمت‌ها در بحران کووید-۱۹ در مقایسه با بحران مالی جهانی که افت قیمت فلزات عمیق‌تر و طولانی‌تر بود، تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد. قیمت فلزات گرانبها نیز افزایش قابل توجهی را تجربه کرده که ناشی از کاهش ارزش دلار و کمتر شدن نرخ بهره است. بهای کالاهای اساسی کشاورزی در فصل سوم ۲۰۲۰ حدود ۶ درصد رشد کرده، اما بین قیمت نسبتا پایدار غلات و قیمت رو به افزایش سایر کالاهای کشاورزی، شکافی ایجاد شده است.

    مواد آشامیدنی

روند قیمتی برخی از مواد آشامیدنی پرمصرف نشان می‌دهد، در سال ۲۰۲۰، قیمت چای نسبت به سال ۲۰۱۹ با افزایش همراه شده و به ۲.۷ دلار بر هر کیلوگرم رسیده است و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۲ حدود ۰.۰۴ رشد قیمتی را تجربه کند. در سال ۲۰۲۰ با اینکه قیمت قهوه عربیکا با رشد نسبت به ۲۰۱۹ همراه بوده، قیمت قهوه روبوستاکاهش داشته است.

    چربی‌ها و روغن‌ها

در سال ۲۰۲۰ قیمت دانه روغنی سویا نسبت به سال ۲۰۱۹ رشد داشته و به ۴۰۶ دلار بر تن رسیده است. با این وجود انتظار می‌رود طی دو سال آینده قیمت این محصول روند کاهش را طی کند و به ۴۰۱ دلار بر تن در سال ۲۰۲۲ برسد. کنجاله سویا نیز در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ حدود ۱۳ درصد رشد کرده و به ۳۹۴ دلار بر تن رسیده است. طبق پیش‌بینی‌ها طی دو سال آینده قیمت این محصول کمی کاهش خواهد داشت و به ۳۷۳ دلار برتن در سال ۲۰۲۲ خواهد رسید. روغن خام سویا نیز همانند دو فرآورده دیگر سویا، در سال ۲۰۲۰ رشد قیمتی را نسبت به ۲۰۱۹ تجربه کرده و به ۸۳۷ دلار بر تن رسیده است و انتظار می‌رود تاسال ۲۰۲۲ به ۸۲۲ دلار در هر تن برسد. همچنین قیمت روغن پالم در سال ۲۰۲۰ با رشد ۳٫۲۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ به ۷۴۸ دلار بر تن رسیده است. با این وجود انتظار می‌رود در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲قیمت این محصول کمی کاهش یابد و به ترتیب به ۷۱۹ و ۷۲۰ دلار بر تن برسد. روغن بادام زمینی نیز در سال ۲۰۲۰ رشد قیمتی ۱۸ درصدی را نسبت به ۲۰۱۹ تجربه کرده و به یک هزار و ۶۷۱ دلار بر هر تن رسیده است. طبق انتظارات تاسال ۲۰۲۲ قیمت این محصول به یک هزار و ۶۶۲ دلار بر تن خواهد رسید . قیمت روغن نارگیل از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ حدود ۳۸ درصد رشد داشته است. در سال ۲۰۲۰ قیمت این محصول یک هزار و ۹ دلار بر هر تن بوده وپیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۲ به ۹۲۳ دلار بر تن کاهش یابد.

    اقلام کشاورزی

قیمت جو در سال ۲۰۲۰ افت ۲۵ درصدی راتجربه کرد و به ۹۶ دلار بر تن رسید. با این وجودانتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۲ قیمت این محصول به۱۰۰‌دلار بر تن برسد. قیمت ذرت نیز در سال ۲۰۲۰ کاهش جزئی نسبت به ۲۰۱۹ داشته و پیش بینی می‌شود این روند کاهشی تا سال ۲۰۲۲ ادامه داشته باشد. برنج تایلندی برخلاف دو غلات دیگر، در سال ۲۰۲۰ با رشد قیمتی حدود ۱۹ درصدی همراه بوده و معادل ۴۹۷ دلار بر تن رقم خورده است. اگرچه انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۲ سطح قیمت این محصول کاهش جزئی را شاهد باشد. قیمت گندم امریکا از ۲۰۲ دلار بر تن در سال ۲۰۱۹ به ۲۰۷ دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده است. انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۲ قیمت این محصول به ۲۰۵ دلار بر تن کاهش یابد. در سال ۲۰۲۰ قیمت گوشت مرغ با کاهش حدود ۰.۴ دلاری نسبت به سال ۲۰۱۹ به ۱.۶ دلار بر هر کیلوگرم رسیده است. براساس پیش‌بینی‌های بانک جهانی انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۲ قیمت این محصول با افزایش ناچیزی، همچنان در همین سطح باقی بماند. قیمت گوشت گاو نیز در سال ۲۰۲۰ با کاهش ۰.۱ دلاری نسبت به ۲۰۱۹ همراه بوده است. در سال ۲۰۲۰ قیمت این محصول به ۴.۷ دلار بر هر کیلوگرم رسیده وپیش‌بینی می‌شود تا ۲۰۲۲ به ۴.۶ دلار کاهش یابد. قیمت میگو در سال ۲۰۲۰ نسبت به ۲۰۱۹ افزایش ۰.۱ دلاری را تجربه کرده و به ۱۲.۷ دلار بر هر کیلوگرم رسیده است. طبق آنچه پیش‌بینی شده در سال ۲۰۲۲قیمت این محصول در همین سطح باقی خواهد ماند. قیمت موز در سال ۲۰۲۰ حدود ۰.۱ دلار نسبت به سال ۲۰۱۹ افزایش داشته و معادل ۱.۲ دلار بر هر کیلوگرم رقم خورده است. طبق پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۲۲قیمت این محصول تغییری نخواهد داشت. همچنین در سال ۲۰۲۰ قیمت پرتقال با افزایش ۰.۰۴ دلاری نسبت به سال ۲۰۱۹ به ۰.۶ دلار بر هر کیلوگرم رسیده و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۰ حدود ۰.۰۲ دلار دیگرافزایش یابد. میانگین جهانی قیمت شکر نیز در سال ۲۰۲۰ بدون هیچ تغییری نسبت به سال ۲۰۱۹ معادل ۲۸۰ دلار در هر تن رقم خورده و پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۲ به ۲۹۰ دلار در هر تن برسد.

   انرژی

در سال ۲۰۲۰، قیمت نفت خام به‌طور بی‌‌سابقه‌ای کاهش یافته و به ۴۱.۳ دلار بر هر بشکه رسیده است. پیش‌تر در سال ۲۰۱۶ نیز پس از تجربه اوج قیمتی آن در سال ۲۰۱۲، به حدود ۴۲.۸ دلار بر هر بشکه رسیده بود، اما تا سال ۲۰۱۸ کمی رشد قیمتی را تجربه کرد و به ۶۸.۳ دلار بر هر بشکه رسید. با این وجود، طبق پیش‌بینی‌ها انتظار می‌رود در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ متوسط قیمت نفت خام تا حدودی بهبود یابد و در سال ۲۰۲۲ به ۹٫۴۸ دلار بر هر بشکه برسد. قیمت زغال سنگ نیز که براساس قیمت زغال سنگ استرالیا محاسبه شده، در سال ۲۰۲۰ کاهش قابل توجهی را تجربه کرد و از ۱۰۷ دلار بر هر تن در سال۲۰۱۸ به حدود ۶۱ دلار بر هر تن در سال ۲۰۲۰ رسید. با این وجود هنوز سطح قیمتی این محصول نسبت به سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ در سطح بالاتری قرار دارد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ قیمت زغال‌سنگ همچنان روند کاهشی را طی خواهد کرد و به ۵۶.۸ دلار در سال ۲۰۲۲ خواهد رسید. روند قیمت گاز طبیعی و گاز طبیعی مایع شده براساس ۳ منطقه نشان می‌دهد، گاز طبیعی امریکا در سال ۲۰۲۰ به ۲ دلار بر یک میلیونBTU رسیده است و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۲ به ۷٫۲ دلار بر میلیونBTU افزایش یابد. گاز طبیعی اروپا نیز در سال ۲۰۲۰ معادل ۳.۲ دلار بر میلیونBTU رقم خورده و طبق پیش بینی‌ها تا سال ۲۰۲۲ به ۴.۲ دلار بر میلیونBTU خواهد رسید. قیمت گاز طبیعی مایع شده ژاپن در سال ۲۰۲۰ معادل ۸.۴ دلار بر میلیونBTU ثبت شده و طبق انتظارات قیمت این محصول تا سال ۲۰۲۲ تغییری نخواهد کرد.

ع